Φανούλα Αργυρού Νέα αποδέσμευση βρετανικών εγγράφων, αυτήν τη φορά του Υπ. Εξωτερικών, Κοινοπολιτείας και Ανάπτυξης (Φόρεϊν Όφις) για το έτο...
Φανούλα Αργυρού
Νέα αποδέσμευση βρετανικών εγγράφων, αυτήν τη φορά του Υπ. Εξωτερικών, Κοινοπολιτείας και Ανάπτυξης (Φόρεϊν Όφις) για το έτος 1993
Τα νέα έγγραφα του Φόρεϊν Όφις για το 1993 μάς αποκαλύπτουν και πάλι τον πρωταγωνιστικό ρόλο των Βρετανών, τις διάφορες υποχωρήσεις/παραχωρήσεις του Προέδρου Γλ. Κληρίδη, με τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης, «Ιδέες Γκάλι», αποδοχή συνομοσπονδίας, τι έλεγαν για τους εποίκους, πιέσεις Μητσοτάκη στον Κληρίδη, θέμα Βαρωσιού, απόφαση να μην αποδεσμευθούν φάκελοι για πληροφοριοδότες και άλλα.
Μέρος Α’
Το «game-plan»
Τον Φεβρουάριο, ο αξιωματούχος του Φόρεϊν Όφις D.C.A. Madden, με τίτλο «Ο δρόμος μπροστά», έγραψε ότι είχαν συμφωνήσει με τους Αμερικανούς για ένα «game-plan». Θα προωθούσαν διαπραγματεύσεις στη Νέα Υόρκη και είχαν ετοιμαστεί για συζητήσεις με τη Γραμματεία του ΟΗΕ. Αντιπροσώπευαν την ίδια βρετανική πολιτική. Ο Σερ Ντέιβιντ Χάνεϊ θα «έβλεπε» όπως ο ΓΓ παρέμενε πλήρως δεσμευμένος και έτοιμος να επέμβει στην κατάλληλη στιγμή. Ο Βρετανός Υπ. Εξωτερικών θα είχε συνάντηση με τον Μπούτρος Μπούτρος Γκάλι (ΓΓ) στις 3 Μαρτίου, όπου θα έκαναν σίγουρο να τον κρατούσαν μαζί με το προσωπικό του μπροστά, με το ΗΒ και ΗΠΑ ως τους κύριους οδηγητές που θα έδιδαν νέες ιδέες για να κρατούσαν το «show» σε τροχιά….
(O Sir David Madden to 1994 ανέλαβε Υπ. Αρμοστής στην Κύπρο μέχρι το 1999).
Η αναφορά Κληρίδη για αποδοχή συνομοσπονδίας.
Η επιστολή αποδοχής «Ιδεών Γκάλι» και οι ανησυχίες Βασιλείου.
Υποχωρήσεις/παραχωρήσεις Γλ. Κληρίδη
20 Απριλίου 1993 - Γλ. Κληρίδης και Ρ. Ντενκτάς έτοιμοι για συνομιλίες στη Νέα Υόρκη στις 24 Μαΐου 1993, να συζητήσουν Ιδέες και Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης.
15 Μαΐου 1993 - Βρετ. Υπ. Αρμοστεία στη Λευκωσία προς Λονδίνο: Ο Γλ. Κληρίδης πρόσφερε το άνοιγμα του Αεροδρομίου Λευκωσίας και άρση του εμπορικού εμπάργκο με αντάλλαγμα το Βαρώσι να διδόταν στη διοίκηση του ΟΗΕ. Οι Τουρκοκύπριοι θα είχαν πρόσβαση χρήσης δίχως περιορισμούς και ταυτόχρονα με τη συμφωνία αυτή και άλλες περιπτώσεις εμπάργκο θα αποσύρονταν, π.χ. η χρήση του λιμανιού της Αμμοχώστου. Και γράφει το έγγραφο: «Ο Κληρίδης με αυτήν του την κίνηση μετακινείται σταθερά προς αποδοχή των απαιτήσεων Ντενκτάς όπως μη επιτρέπεται στους Ελληνοκυπρίους να ζουν ή να έχουν περιουσίες στο Τουρκικό Ομόσπονδο Κράτος, τουλάχιστον στις πρώτες μέρες μιας ομοσπονδίας, εκτός των αμοιβαία συμφωνηθέντων θυλάκων. Ο Κληρίδης είναι πιο ελαστικός από τον Μιχαηλίδη, τον Υπ. Εξωτερικών του… Το ερώτημα που παραμένει είναι πόσο έδαφος θα είναι έτοιμοι να επιστρέψουν οι Τουρκοκύπριοι και να διαπραγματευτούν σοβαρά… Αυτά δεν έχουν δημοσιοποιηθεί εδώ».
25 Μαΐου 1993 - Ο Σερ Ντέιβιντ Χάνεϊ αρίθμησε τα 12 ΜΟΕ που συμφώνησαν οι δύο ηγέτες, Κληρίδης/Ντενκτάς, συν του Αεροδρομίου και Βαρωσίων και έγραψε:
Οι συνομιλίες τον Ιούνιο του 1993 συγκεντρώθηκαν στο πακέτο ΜΟΕ, με τα οποία τόσο το Βαρώσι όσο και το Αεροδρόμιο Λευκωσίας θα περνούσαν στον έλεγχο των Ηνωμένων Εθνών. Όμως φάνηκε ότι ο Ντενκτάς εις αντάλλαγμα του Βαρωσιού απαιτούσε διεθνή αναγνώριση του «Ερτζάν», άρση του οικονομικού εμπάργκο και άνοιγμα του λιμανιού της Αμμοχώστου. Το άνοιγμα του Αεροδρομίου Λευκωσίας δεν ήταν στο μυαλό του, αλλά το δέχθηκε. Επίσης ξεκαθάρισε ότι, μιλώντας για Βαρώσι, δεν εννοούσε ολόκληρη την περιφραγμένη περιοχή, όπως εννοούσαν τα ΗΕ. Θα απέκλειε το βόρειο μέρος και ήθελε μια buffer zone. Του λέχθηκε πως κάτι τέτοιο μεταξύ περιοχής υπό την διοίκηση του ΟΗΕ και περιοχής υπό τους Τ/κ ήταν παράξενη ιδέα.
Για το Βαρώσι ο Κληρίδης δεν δεχόταν, είχε πιέσεις, ήθελε ολόκληρη την περιφραγμένη περιοχή, όχι μόνο το 1/3, αλλά το είχε δεχθεί ως προσωρινό μέτρο. Δέχθηκε να μελετήσει και την ιδέα ίδρυσης Αερογραμμής για αμφότερες τις κοινότητες και θα δεχόταν και τις Τουρκικές Αερογραμμές να λειτουργούν. Η Γενική Γραμματεία του ΟΗΕ είχε μιλήσει και με τον νομικό σύμβουλο της ICAO, που είχε δεχθεί να πάει στη Νέα Υόρκη, να σκεφθούν τρόπους να προσπεράσουν τις δυσκολίες. Ο Κληρίδης είχε ακόμα συμφωνήσει στην πιθανότητα διεθνείς πτήσεις από τη Λευκωσία να πετούν στο «Ερτζάν» πριν προχωρήσουν προς το εξωτερικό…Παρόλα ταύτα, έγραψε ο Χάνεϊ, η Γραμματεία του ΟΗΕ δεν έκρυψε την ενόχλησή της από την αρνητική στάση του Ντενκτάς…
Ο Κληρίδης είπε στους Βρετανούς ότι ήταν έτοιμος να δεχθεί τα τρία έγγραφα του ΟΗΕ για ΜΟΕ όπως είχαν, και δεχόταν και τις «Ιδέες Γκάλι». Αυτό είπε στους Βρετανούς και ο Έλληνας τότε Πρωθυπουργός Κ. Μητσοτάκης. Ο Κληρίδης τού είχε πεί ότι αν τον καλούσε ο ΓΓ του ΟΗΕ για συνομιλίες με βάση τη δέσμη Ιδεών (Γκάλι) θα δεχόταν (17/2/1993).
Σημ. Φ.Α. Εδώ απαιτείται να διαβαστεί η ανάλυσή μου «Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης και... πιέσεων» για τα αποδεσμευθέντα το 2018 πρωθυπουργικά έγγραφα για το 1994 και η επιστολή Γλ. Κληρίδη προς τον Βρετ. Πρωθυπουργό. (http://www.sigmalive.com/simerini/politics/546901/metra-oikodomisis-empistosynis-kai-pieseon 30.12.2018).
Στις 2 Ιουνίου 1993 οι συνομιλίες διακόπηκαν για να δοθεί καιρός στον Ντενκτάς να «πουλήσει» το πακέτο στους Τουρκοκύπριους και την Τουρκία. Αντιθέτως, όμως, ο Ντενκτάς δήλωσε πως δεν θα επέστρεφε στη Νέα Υόρκη και δούλευε εναντίον του πακέτου, γράφει βρετανικό έγγραφο, και ο Βρετανός Πρωθυπουργός ζήτησε από την Άγκυρα να επηρέαζε το Ντενκτάς να δεχθεί το πακέτο. O Ντενκτάς ισχυριζόταν ότι είχε και την υποστήριξη της Άγκυρας. Οι Βρετανοί έβρισκαν ότι οι απαιτήσεις του Ντενκτάς για διεθνή αναγνώριση του «Ερτζάν» δεν ήταν καταστροφικές, και μπορούσαν να του δοθούν διαβεβαιώσεις…
Συνομοσπονδία
30 Ιουλίου 1993 - Αναφορά προς Λονδίνο από την Βρετ. Υπ. Αρμοστεία στη Λευκωσία: Ο Κληρίδης δεν ήθελε να υιοθετηθούν τα υπόλοιπα ΜΟΕ δίχως συμφωνία για Βαρώσι και Αεροδρόμιο Λευκωσίας, αλλά να είναι πακέτο. Έβρισκε τον Ντενκτάς ιδιωτικά πιο ελαστικό. Ο Ντενκτάς τού είπε ότι η πλειοψηφία των Τουρκοκυπρίων προτιμούσαν συνομοσπονδία παρά ομοσπονδία. Ο Κληρίδης τού είπε ότι μπορεί να σκεφθεί μια λύση στη βάση συνομοσπονδίας, νοουμένου ότι οι Ελληνοκύπριοι θα πάρουν ικανοποιητικό έδαφος πίσω. Παρέμενε δεσμευμένος για μια συμφωνία όπου οι Ε/κύπριοι θα εγκατέλειπαν τα δικαιώματά των περιουσιών τους στον βορρά με αντάλλαγμα για περισσότερο έδαφος, το ξεκαθάρισε αυτό στον Ντενκτάς.
«Η αποφασιστικότητά του να σκέφτεται συνομοσπονδία είναι ακόμα μια ένδειξη της ελαστικότητάς του, αν και αυτό βέβαια εξαρτάται από το τι ακριβώς θα συνεπάγεται. Οι περισσότεροι Ελληνοκύπριοι επιμένουν έντονα για ένα ενιαίο κράτος» ολοκλήρωσε ο αξιωματούχος Jennings.
Στις 22 Οκτωβρίου 1993 ο D.C. A. Madden επανήλθε με νέα κατευθυντήρια γραμμή για το Κυπριακό:
«Έχοντας παίξει με την μπάλα των συνομιλιών, τώρα πρέπει να περάσουμε έξυπνα την μπάλα πίσω στον ΓΓ του ΟΗΕ. Παραμένοντας στο προσκήνιο γινόμαστε στόχος για κριτική στην Κύπρο… αλλά να συνεχίσουμε να προσφέρουμε την ενεργό υποστήριξή μας (στον ΓΓ) και ταυτόχρονα να μιλήσουμε στους Τούρκους να δεχθούν το πακέτο των ΜΟΕ…».
Πρωταγωνιστικός ρόλος Βρετανών με Σερ Ντέιβιντ Χάνεϊ.
Είτε Βασιλείου είτε Κληρίδης το ίδιο - (η κλωσσαρκά και ο νεοσσός)
Οι Τούρκοι θεωρούσαν τους Βρετανούς ως τους αρχιτέκτονες του ψηφίσματος 789 και ότι προτιμούσαν τον Γ. Βασιλείου από τον Γλ. Κληρίδη. Αλλά ο Βρετανός πρέσβης στην Άγκυρα τούς είπε ήταν λανθασμένοι, γιατί μαζί με τους Αμερικανούς είχαν από τον Νοέμβριο (1992) συμφωνήσει ότι όποιος και να κέρδιζε (τους σύμφερε ουσιαστικά) θα προχωρούσε σε συνομιλίες με βάση τη Δέσμη Ιδεών (Γκάλι).. «On the contrary we had judged, ever since November, that a victory by Clerides or Vasiliou would be compatible with continuing the talks on the basis of the set of Ideas».
Σημ. Φ.Α. Αυτή η αποδοχή θυμίζει την απάντηση Γλ. Κληρίδη τον ίδιο καιρό στο Λονδίνο, σε ερώτηση αν ακολουθούσε την πολιτική Βασιλείου: «Εγώ είμαι η κλωσσαρκά και ο Βασιλείου ο νεοσσός».
Ο Γ. Βασιλείου ανησυχούσε ότι ο Γλ. Κληρίδης πιεζόταν από τον Κυπριανού να μην προχωρήσει με τις «Ιδέες Γκάλι», αλλά ο Βρετανός Υπ .Αρμοστής στη Λευκωσία D. J. M Dain τον διαβεβαίωσε περί του αντιθέτου: «Ο Παναγίδης (Τάσος) (Γενικός Διευθυντής στο ΥΠΕΞ), μου είπε ότι στις 13 Μαρτίου, κατά τις συνομιλίες με τον Goulding (Βρετανό Πρέσβη στην Άγκυρα), ο Κληρίδης συμφώνησε να στείλει επιστολή στον ΓΓ του ΟΗΕ, ξεκαθαρίζοντας αποδοχή διαπραγματεύσεων στη βάση της Δέσμης Ιδεών του. Ο Παναγίδης ενδεικτικά μού έδειξε και το draft της επιστολής, η οποία εγκαταλείφθηκε όταν ο Ντενκτάς αρνήθηκε παρόμοια επιστολή.
Ο Γ. Βασιλείου επίσης ανησυχούσε ότι ο Γλ. Κληρίδης πιεζόταν και δεν θα τον έβαζε στο Εθνικό Συμβούλιο. Σε παρότρυνση προς Κληρίδη υπέρ του Βασιλείου προέβη και ο Κ. Μητσοτάκης.
Τα ΜΟΕ με υπογραφή Χάνεϊ, σελ. 1.
Τα ΜΟΕ με υπογραφή Χάνεϊ, σελ. 2.
Έποικοι
Στις 19 Δεκεμβρίου 1993, οι πληροφορίες του Φόρεϊν Όφις που μοιραζόντουσαν με τους Αμερικανούς ήταν ότι «υπήρχαν περίπου 40.000 έποικοι που είχαν πάρει υπηκοότητα της 'ΤΔΒΚ'. Περίπου άλλες 10.000 εποίκων δεν είχαν ακόμα ενδιαφερθεί για υπηκοότητα, συν άλλες 10.000 μεταναστών για εργασίες την τουριστική περίοδο. Συμφωνούσαν με την έκθεση Κουκό ότι οι περισσότεροι έφθασαν πριν το 1979. Παρόλο που συνεχίζεται αλλά περιορισμένη η κάθοδος από την Τουρκία». Σύμφωνα με τα στοιχεία του ψευδοκράτους, μεταξύ 1991-1992, 1.742 από τις 389.557 Τούρκους τουρίστες στον βορρά δεν επέστρεψαν. Έβρισκαν ότι ο αριθμός αυτός ήταν παραφουσκωμένος και ότι ο σωστός αριθμός είναι περίπου 1.000 και καλύπτει Τούρκους που ζούσαν στη Κύπρο και δεν ενδιαφέρθηκαν για υπηκοότητα και τώρα το έκαναν για δικαίωμα ψήφου. Οι Τουρκοκύπριοι φοβούνταν ότι σύντομα οι έποικοι θα είναι περισσότεροι από τους ιδίους, γιατί κάνουν περισσότερα παιδιά, και αν και τους θεωρούν κατώτερους σε μόρφωση, τους είναι αναγκαίοι ως κτίστες, εργάτες, καθαριστές… Έχουν μετατραπεί σε πολιτική δύναμη στον βορρά, π.χ. 22% των 351 υποψηφίων για τις εκλογές 12 Δεκεμβρίου γεννήθηκαν στην Τουρκία…Αν και κάποιοι δεν τους θέλουν, δεν υπάρχει δυνατό τ/κ κίνημα για εκδίωξή τους σε περίπτωση λύσης…
*Η συνέχεια την επόμενη Κυριακή.
Άλλες σχετικές δημοσιεύσεις
Τα νέα έγγραφα, για αποφυγή αναπόφευκτης σύγχυσης, πρέπει οπωσδήποτε να διαβαστούν σε συνδυασμό με τα έγγραφα που αποδεσμεύθηκαν νωρίτερα με τον νέο θεσμό των 20 συν χρόνων και αναφέρονται στο Κυπριακό. Τα έγγραφα αυτά ήταν από πρωθυπουργικούς, υπουργικούς φακέλους και προσπέρασαν εκείνα του Φόρεϊν Όφις. Γι’ αυτό παραθέτω τις σχετικές μας δημοσιεύσεις για ενημέρωση των αναγνωστών:
Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης και... πιέσεων, AΠΟΔΕΣΜΕΥΣΗ ΒΡΕΤΑΝΙΚΩΝ ΕΓΓΡΑΦΩΝ ΓΙΑ ΤΟ 1993/94 (http://www.sigmalive.com/simerini/politics/546901/metra-oikodomisis-empistosynis-kai-pieseon 30.12.2018).
Νέες αποδεσμεύσεις βρετανικών εγγράφων 1995-97 - Σημερινή μέρος Α’ 3.1.2021 έντυπη αναρτήθηκαν 5.1.2021 (https://simerini.sigmalive.com/article/2021/1/5/oi-s-300-o-diorismos-khanei-kai-oi-dolophonies-isaak-solomou/).
Μέρος Β’ - Οι αποκαλύψεις Sir David Hannay για το «Σχέδιο Ανάν» (https://simerini.sigmalive.com/article/2021/1/14/oi-apokalupseis-sir-david-hannay-gia-to-skhedio-anan/ ).
Αποδέσμευση Βρετανικών Εγγράφων για 2000-2002: Προετοιμάζοντας το Σχέδιο Ανάν – 2.1.23 (https://simerini.sigmalive.com/article/2023/1/1/apodesmeuse-bretanikon-eggraphon-gia-2000-2002-301222-proetoimazontas-to-skhedio-anan/?fbclid=IwAR1_RvqECWYbfmJy8-EyXNN3C0gUQ1a8t7b-tQaLv0HGz9F4ArHsBs199AA ).
Οι Βρετανοί ανέμεναν τον Κληρίδη να δεχθεί «δύο λαούς» - Οι παραχωρήσεις Γλ. Κληρίδη από το 2002 - «Σχέδιο Ανάν» (από έντυπη Σημερινή 31.12.2023) (https://simerini.sigmalive.com/article/2024/1/3/oi-bretanoi-anemenan-ton-kleride-na-dekhthei-duo-laous-oi-parakhoreseis-gl-kleride-apo-to-2002-skhedio-anan/ ).
*Κεντρική φωτογραφία: Sir David Madden εν ζωή, Γλ. Κληρίδης απεβίωσε, Sir David Hannay εν ζωή.
https://simerini.sigmalive.com/
