Το “κάψιμο του Ιούδα” (έθιμο) στην παλαιά Λεπτοκαρυά.

Του Ιωάννη Τζιόλα* Το “κάψιμο του Ιούδα” αποτελεί ένα ξεχωριστό έθιμο, το οποίο αναβιώνει σε πολλές περιοχές της Ελλάδας, κυρίως την Κυρι...

Του Ιωάννη Τζιόλα*

Το “κάψιμο του Ιούδα” αποτελεί ένα ξεχωριστό έθιμο, το οποίο αναβιώνει σε πολλές περιοχές της Ελλάδας, κυρίως την Κυριακή της Ανάστασης, προσελκύοντας πλήθος κόσμου, που θέλει να θαυμάσει την τιμωρία του φιλάργυρου προδότη.

Η διατήρηση του εθίμου μέχρι σήμερα, μπορεί να εκφράζει την έντονη ανάγκη για αποτίναξη κάθε είδους προδοσίας.

Ο “Ιούδας ο Ισκαριώτης” που πρόδωσε τον Ιησού για “τριάκοντα αργύρια” έχει γίνει το αρχέτυπο του προδότη στη δυτική τέχνη και στη λογοτεχνία.

Το έθιμο αυτό διατηρείται από την περίοδο της Τουρκοκρατίας και συναντάται με πολλές παραλλαγές σε όλη την Ελλάδα.

Έτσι, και στην παλαιά Λεπτοκαρυά, το πρωί της Κυριακής της Αναστάσεως, χτυπούσε η καμπάνα της εκκλησίας του Αγίου Νικολάου για τη “Δεύτερη Ανάσταση”.
Την ημέρα εκείνη, υπήρχε ένα έθιμο που γίνονταν στο χωριό και είχε ιδιαίτερη σημασία για τους Λεπτοκαρίτες.
Το έθιμο αυτό ήταν “το κάψιμο του Ιούδα”.

Ο ναός του Αγίου Νικολάου, την ημέρα εκείνη γέμιζε από πολύ κόσμο, ο οποίος ήθελε να παρακολουθήσει το έθιμο, με “το κάψιμο του Ιούδα”. Κάθε χρόνο, υπήρχε κάποιος Λεπτοκαρίτης, (τον οποίο τον όριζε ο παπάς ή ο πρόεδρος του χωριού) όπου έφτιαχνε με παλιά ρούχα, ένα ομοίωμα ανθρώπου που αναπαριστάνει “τον Ιούδα”. Τα “ρούχα  του Ιούδα” τα γέμιζε συνήθως με άχυρα και με καλαμιές και τον κρεμούσε σε ένα πλάτανο που βρίσκονταν δίπλα στην πλατεία της εκκλησίας. Στα “πόδια του Ιούδα” κρεμούσε ένα υγρό πανί νοτισμένο με πετρέλαιο.

Όταν τελείωνε η ακολουθία της “Δεύτερης Ανάστασης” και ενώ ο παπάς έψελνε ακόμα το «Χριστός Ανέστη εκ νεκρών . . .», τότε ο Λεπτοκαρίτης που είχε οριστεί από νωρίς (από τον πρόεδρο του χωριού) έβαζε φωτιά στο νοτισμένο με πετρέλαιο πανί που κρεμόταν στα “πόδια του Ιούδα”. Έτσι, το ομοίωμα έπαιρνε γρήγορα φωτιά και άρχισε να καίγεται. Τότε όλοι οι Λεπτοκαρίτες άρχισαν να πετούν πέτρες στον Ιούδα «τον λίθο του αναθέματος» και περίμεναν εκεί, ώσπου να καεί ολόκληρος. Με αυτόν τον τρόπο οι κάτοικοι της παλαιάς Λεπτοκαρυάς, θεωρούσαν πως τιμωρούσαν τον προδότη και την προδοσία.

Η μαγική ατμόσφαιρα του εθίμου αυτού, ολοκληρώνεται με την παράδοση του ομοιώματος στις φλόγες, ενώ παράλληλα σηματοδοτεί και το τέλος της κάθαρσης της Μεγάλης Εβδομάδας. Το έθιμο του Ιούδα είναι ίσως, ένα από τα πιο αντιπροσωπευτικά πασχαλινά έθιμα της Ελλάδας και η μορφή, που παραδίδεται στις φλόγες κάθε Κυριακή του Πάσχα, μας κάνει να πιστεύουμε ότι παρασύρει στην πυρά οποιαδήποτε μορφή προδοσίας, (κοινωνική, πολιτική, προσωπική).

Σήμερα δυστυχώς, το έθιμο αυτό δεν το γνωρίζει κανένας Λεπτοκαρίτης. Πρέπει οι πολιτιστικοί σύλλογοι του χωριού να ενώσουν τις δυνάμεις τους, ώστε να αναβιώσουν το έθιμο, την “ημέρα της Ζωοδόχου Πηγής”, όπου και γίνεται το “πανηγύρι στην παλαιά Λεπτοκαρυά”. Προτείνω μετά το τέλος της Θείας Λειτουργίας στην Αγία Τριάδα, να γίνει το “κάψιμο του Ιούδα” στο φυσικό του χώρο, στην πλατεία έξω από τον ιερό ναό του Αγίου Νικολάου στην παλαιά Λεπτοκαρυά, όπως γίνονταν και παλαιότερα από τους παππούδες μας.

Με την αναβίωση του εθίμου στο φυσικό του χώρο στην παλαιά Λεπτοκαρυά, ο οικισμός θα γίνει πόλος έλξης για τους επισκέπτες. Όμως και οι νεότεροι Λεπτοκαρίτες, θα μάθουν και θα αγαπήσουν τη γενέτειρα των παππούδων τους. Είναι ένα έθιμο το οποίο μεταφέρει στις νέες γενιές τις παραδόσεις & συνήθειες των προγόνων μας, και κρατούν την παράδοση του τόπου μας ζωντανή. Αρκετές πληροφορίες αντλήθηκαν από το βιβλίο του Γεωργίου Χατζή «ΛΕΠΤΟΚΑΡΥΑ» και από το προσωπικό μου αρχείο.

* Του Ιωάννη Τζιόλα – Φιλόλογου – Αρχαιολόγου