Η θεωρία της «Καρδιάς της Γης» ( Heartland-Theory ) είναι μια γεωπολιτική και στρατηγική θεωρία του Βρετανού γεωγράφου Halford Mackinde...
Η θεωρία της «Καρδιάς της Γης» (Heartland-Theory) είναι μια γεωπολιτική και στρατηγική θεωρία του Βρετανού γεωγράφου Halford Mackinder (1861-1947), την οποία δημοσίευσε το 1904 στο δοκίμιο «The Geographical Pivot of History» (Ο Γεωγραφικός Άξονας της Ιστορίας) και αργότερα εντάχθηκε στο έργο του «Democratic Ideals and Reality».
Ο Mackinder στο έργο του καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η κυριαρχία στην καρδιά της Ευρασίας (Καρδιά της Γης) είναι το κλειδί για την παγκόσμια κυριαρχία.
Μια ματιά στον χάρτη μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η «καρδιά» περιλαμβάνει κατά βάση την σημερινή Ρωσία.
Ο Zbigniew Kazimierz Brzeziński (1928-2017), ένας σπουδαίος γεωπολιτικός επιστήμονας, καθηγητής και σύμβουλος πολλών Αμερικανών προέδρων, στο έργο του «The Grand Chessboard: American Primacy and Its Geostrategic Imperatives» συμπληρώνοντας τον Mackinder προτείνει μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης μια αυτόνομη γεωστρατηγική για τις ΗΠΑ.
Σύμφωνα με τον πολωνοεβραίο Μπρεζίνσκι, οι ΗΠΑ για να διασφαλίσουν την κυριαρχία τους στην «μεγάλη σκακιέρα» της Ευρασίας βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα θα πρέπει να ελέγξουν χώρες περιφερειακά της «Καρδιάς της Γης», σε αυτές τις χώρες συγκαταλέγεται το Αφγανιστάν και το Ιράν.
Ο Μπρεζίνσκι ήταν καθοριστικός παράγοντας υποστήριξης και εξοπλισμού των ισλαμιστών ανταρτών Μουτζαχεντίν (σημερινοί Ταλιμπάν) στον πόλεμο τους εναντίον των Σοβιετικών εισβολέων στο Αφγανιστάν την δεκαετία 1980.
Η στρατηγική σημασία του Αφγανιστάν είναι σημαντική, η Βρετανική Αυτοκρατορία όπως και η Σοβιετική Ένωση το γνώριζαν, οι ΗΠΑ το ήξεραν επίσης και στρατηγικά το εκμεταλλεύτηκαν με τον προσχηματικό «πόλεμο κατά της τρομοκρατίας».
Όλοι τους απέτυχαν επειδή νόμιζαν ότι η σχετικά καθυστερημένη αυτή χώρα θα μπορούσε να κατακτηθεί δια της τεχνολογικής και στρατιωτικής υπεροχής. Έσφαλαν οικτρά.
Σχεδόν καμία άλλη χώρα στον κόσμο δεν έχει βλάψει τόσο οδυνηρά τους εισβολείς, η δόξα της Βρετανικής Αυτοκρατορίας θάφτηκε στο Αφγανιστάν σε δυο πολέμους, η κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης ξεκίνησε στα σκληροτράχηλα υψίπεδα εκεί, η παγκόσμια υπεροχή των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ έγινε ανέκδοτο από τους «ξυπόλητους» Ταλιμπάν.
Το σημείο εκκίνησης για την στρατηγική σημασία του Αφγανιστάν είναι η «Heartland-Theory» του Mackinder, η οποία συμπληρώθηκε από τον Brzeziński.
Οι θεωρίες αυτές αναφέρουν ότι όποιος κατέχει την «ευρασιατική καρδιά» με τις υποδομές και τους ορυκτούς πόρους καθώς και τα γειτονικά κράτη υπό τον έλεγχο του, ελέγχει όλο τον κόσμο.
Ο ρόλος του Αφγανιστάν σε αυτό το γεωστρατηγικό παίγνιο οφείλεται στην διαπίστωση ότι η χώρα θα μπορούσε να αποτελέσει γέφυρα μεταξύ της ευρασιατικής χερσαίας μάζας και του πλούσιου σε πετρέλαιο Ιράν.
Εκείνοι που κατέχουν αυτό τον διάδρομο έχουν τεράστιους διαθέσιμους πόρους, εκείνοι που μπορούν να κλειδώσουν αυτό τον διάδρομο αυτόματα περιορίζουν τις προσδοκίες ανάπτυξης της «Καρδιάς της Γης».
Η Σοβιετική Ένωση ήθελε να ανοίξει τον διάδρομο και απέτυχε, οι ΗΠΑ ήθελαν να τον κλείσουν και απέτυχαν επίσης.
Η γεωπολιτική πραγματικότητα του 21ο αιώνα είναι πολύ διαφορετική από τις θεωρίες του Mackinder και του Brzeziński.
Η Κίνα ορμώμενη από τα ανατολικά βρίσκεται στην διαδικασία κατάκτησης αυτού του διαδρόμου με το τεράστιο οικονομικό έργο «One Belt One Road» (Ο νέος «Δρόμος του Μεταξιού»), ενώ η επηρμένη αμερικανική εξωτερική πολιτική εξασφάλισε την σύμπλευση Ρωσίας-Κίνας, κάτι που ελαχιστοποιεί την τάση για παγκόσμια υπεροχή των ΗΠΑ και ταυτόχρονα περιορίζει τον γεωπολιτικό ρόλο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, κυρίως της Γερμανίας.
Μετά από είκοσι χρόνια στρατιωτικής παρουσίας των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ, οι εικόνες σήμερα από το Αφγανιστάν είναι σχεδόν πανομοιότυπες με αυτές της Σαϊγκόν του 1975, ο κατακτητής εγκαταλείπει την χώρα και οι Ταλιμπάν, όπως και οι Βιετκόνγκ, γελοιοποιούν την εξουθενωμένη στρατιωτικά Δύση.
Οι ΗΠΑ συνειδητοποιώντας ότι μια στρατιωτική λύση στο Αφγανιστάν είναι αδύνατη και αφού έχουν σπαταλήσει πάνω από 2 τρισεκατομμύρια δολάρια σε στρατιωτικές δαπάνες, αναγκάζονται να ακολουθήσουν μια διαφορετική πορεία που ήδη έχει ληφθεί για το Ιράκ και την Συρία.
Μια πορεία που απομακρύνεται από την παγκόσμια ηγεμονία, αν και ουδείς μπορεί να είναι σίγουρος από τις αντιδράσεις ενός πληγωμένου ζώου.
Ο Θουκυδίδης μας έχει διδάξει πολλά στην ιστορία του Πελοποννησιακού Πολέμου.
Η παγκόσμια κυριαρχία των ΗΠΑ οδηγείται προς ένα αρκετά συγκεκριμένο δυσοίωνο τέλος.
Οι προσπάθειες του βαθέως κράτους της Ουάσιγκτον να αποφύγουν το αναπόφευκτο, υποστηρίζοντας γελοίες πολιτικές για την «ελευθερία» και «δημοκρατία», ομοιάζουν με την γάτα του Schrödinger που ο παρατηρητής δεν ξέρει αν είναι ζωντανή ή νεκρή.
Γ. Λιναρδής
