Ο Ισραηλινός πρόεδρος Ισαάκ Χέρτζογκ προ ολίγων ωρών απηύθυνε στον Ερντογάν πρόταση για συνάντηση, υπογραμμίζοντας ότι «αν καθίσουμε γύ...
Ο Ισραηλινός πρόεδρος Ισαάκ Χέρτζογκ προ ολίγων ωρών απηύθυνε στον Ερντογάν πρόταση για συνάντηση, υπογραμμίζοντας ότι «αν καθίσουμε γύρω από ένα τραπέζι για να πιούμε καφέ, θα δούμε ότι οι διαφορές και οι διαφωνίες μας δεν είναι τόσο μεγάλες και τρομακτικές».
Η είδηση δεν πρέπει να μας εκπλήσσει, αυτό που πρέπει να αναρωτηθούμε είναι αν υπήρξε ποτέ ουσιαστική επιδείνωση στις σχέσεις των δυο χωρών.
Ναι μεν οι επίσημες σχέσεις ήταν τεταμένες τα τελευταία χρόνια, αλλά το βαθύ τουρκικό κράτος ποτέ δεν διέρρηξε τις σχέσεις του και δεν έπαψε να συνεργάζεται με το Ισραήλ, οι δε μυστικές υπηρεσίες των δυο χωρών είχαν και έχουν άμεση και τακτικότατη επικοινωνία.
Οι εντάσεις τα τελευταία ολίγα χρόνια δεν θα μπορούσαν εύκολα να υποσκάψουν 60 χρόνια εξαιρετικών σχέσεων στους τομείς Άμυνα και Ασφάλεια μεταξύ των δυο χωρών.
Θυμίζουμε ότι η Τουρκία ήταν το πρώτο μουσουλμανικό κράτος που αναγνώρισε διπλωματικά το Ισραήλ στις 28 Μαρτίου 1949, σε μια πολύ κρίσιμη περίοδο για την ύπαρξη του κράτους αυτού στην Μέση Ανατολή.
Στην εξομάλυνση των σχέσεων που διαφαίνεται από την δήλωση του Ισραηλινού προέδρου σημαντικό ρόλο έχει παίξει το Αζερμπαϊτζάν, το οποίο διατηρεί στενούς δεσμούς με την Τουρκία και το Ισραήλ.
Η κοινή ταυτότητα Τουρκίας-Αζερμπαϊτζάν που ήρθε στο προσκήνιο μετά τον πρόσφατο πόλεμο στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ, οι κοινοί στρατηγικοί δεσμοί που μοιράζονται Μπακού και Τελ Αβίβ είναι πολύ πιθανό να διαδραματίσουν καίριο ρόλο στην επαναπροσέγγιση Τουρκίας-Ισραήλ.
Αζερμπαϊτζάν και Ισραήλ θεωρούν ότι το Ιράν είναι σημαντική απειλή για την εθνική τους ασφάλεια. Μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, το Ιράν, το οποίο φιλοξενεί μεγάλο πληθυσμό σιιτών Αζέρων στην επικράτεια του (εκτιμάται ότι είναι τριπλάσιος από τον πληθυσμό του Αζερμπαϊτζάν), βλέπει το Αζερμπαϊτζάν ως χώρο όπου θα μπορούσε να εξάγει την Ισλαμική Επανάσταση, παράλληλα τα οικονομικά συμφέροντα των δυο χωρών στην περιοχή του Καυκάσου βρίσκονται σε σύγκρουση εδώ και πολλά χρόνια.
Ως εκ τούτου, Αζερμπαϊτζάν και Ισραήλ αντιμετωπίζουν το Ιράν μετά μεγίστης καχυποψίας και ανησυχίας, προφανώς η κοινή συνεργασία είναι αμοιβαία πολύτιμη σε αυτό το μέτωπο.
Σε οικονομικό και κοινωνικό επίπεδο, το Αζερμπαϊτζάν παρέχει το 40% των εισαγωγών πετρελαίου του Ισραήλ, ενώ η ισραηλινή στρατιωτική τεχνολογία που χρησιμοποιήθηκε επιτυχώς στον πρόσφατο πόλεμο κατά της Αρμενίας ήταν αποτέλεσμα συμψηφισμού (clearing) για το αζέρικο πετρέλαιο.
Αξιοσημείωτο επίσης είναι ότι το Αζερμπαϊτζάν γίνεται ολοένα και πιο σημαντικός τουριστικός προορισμός για τους Ισραηλινούς, θυμίζουμε ότι το Αζερμπαϊτζάν φιλοξενεί την τελευταία εβραϊκή κοινότητα του Καυκάσου.
Το Αζερμπαϊτζάν μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο για την εξομάλυνση των σχέσεων μεταξύ Τουρκίας και Ισραήλ λόγω της γεωγραφικής του θέσης.
Εάν η Τουρκία δεχόταν το Ισραήλ ως εταίρο στις προσπάθειες της να επεκτείνει την επιρροή της στους τουρκογενείς πληθυσμούς στην Κεντρική Ασία, το Ισραήλ θα μπορούσε να προσφέρει εκεί μια ευκαιρία εξισορρόπησης έναντι των κινεζικών υποδομών και της τεχνολογικής υπεροχής, προσφέροντας παράλληλα γεωπολιτικές ευκαιρίες για τον περιορισμό του Ιράν.
Η γεωγραφική θέση του Αζερμπαϊτζάν, η οποία συνδέει τον Νότιο Καύκασο, την Κεντρική Ασία και την Μέση Ανατολή, θα διαδραματίσει κεντρικό ρόλο σε μια τέτοια προσπάθεια.
Κατά συνέπεια, εάν το Τελ Αβίβ προσδοκά να επαναπροσεγγίσει την Άγκυρα, η διαμεσολάβηση από το Μπακού μπορεί να είναι μια πιθανή οδός, εξ άλλου η ηγεσία του Αζερμπαϊτζάν έχει ήδη εκφράσει την προθυμία της να κινητοποιήσει τους πόρους της σε μια προσπάθεια εξομάλυνσης των σχέσεων των δυο χωρών.
Θυμίζουμε ότι τον Απρίλιο του 2021 το γραφείο του Προέδρου του Αζερμπαϊτζάν δήλωσε ότι το Μπακού θα μπορούσε να φιλοξενήσει τριμερή διάσκεψη, καθώς διαθέτει εκείνους τους διπλωματικούς διαύλους επικοινωνίας που απαιτούνται για την ενστάλαξη εμπιστοσύνης και καλής θέλησης στην διαδικασία επαναπροσέγγισης Τουρκίας-Ισραήλ.
Παρά την πρόσφατη τάση επιδείνωσης των σχέσεων, η αλλαγή της γεωπολιτικής πραγματικότητας στην περιοχή μπορεί να οδηγήσει σε μετατόπιση του ανταγωνισμού της Τουρκίας εναντίον του Ισραήλ.
Η απομάκρυνση-αποξένωση της Τουρκίας από το ΝΑΤΟ και τις ΗΠΑ, η εμφάνιση του μεγάλου εχθρού του Ισραήλ, Ιράν, ως μεγάλη περιφερειακή δύναμη, η αδιαφιλονίκητη ηγεμονία του Άσαντ στην Συρία, αναγκάζουν την Άγκυρα και το Τελ Αβίβ να συνειδητοποιήσουν την σημασία των κοινών στρατηγικών συμφερόντων.
Η πρόσφατη αναφανδόν διπλωματική και στρατιωτική προσέγγιση της Ελλάδας με το Ισραήλ, με τον επί δεκαετίες στενό σύμμαχο της Τουρκίας, μια προσέγγιση που βασίστηκε στην εξουδετέρωση του κοινού (;) αντιπάλου, το επόμενο διάστημα ίσως υποστεί σοβαρούς κλυδωνισμούς, προφανώς η εξομάλυνση των σχέσεων Τουρκίας-Ισραήλ θα έχει επιπτώσεις στις σχέσεις Ελλάδας-Ισραήλ.
Είναι βέβαιο ότι τα στρατηγικά συμφέροντα του Ισραήλ με την Τουρκία βαρύνουν πολύ περισσότερο στην γεωπολιτική ζυγαριά από αυτά με την Ελλάδα.
Γ. Λιναρδής
