Πολιτική και στρατιωτική αναστάτωση προκάλεσε η επιστολή τούρκων αξιωματικών προς την Κυβέρνηση Ερντογάν που την προειδοποιύσε μην ακουμ...
Πολιτική και στρατιωτική αναστάτωση προκάλεσε η επιστολή τούρκων αξιωματικών προς την Κυβέρνηση Ερντογάν που την προειδοποιύσε μην ακουμπήσει την Συνθήκη του Μοντρέ.
Την επιστολή αυτή η Κυβέρνηση ΑΚΡ εξέλαβε ουσιαστικά ως απειλή πραξικοπήματος και προέβη σε νέα «πογκρόμ» συλλήψεων απόσρατων αξιωματικών.
Επισήμως η Τουρκία ξεκαθαρίζει πως δεν επιθυμεί την αλλαγή της Συνθήκης του Μοντρέ και δεν επιδιώκει να διακυβεύσει τις θέσεις που κατέκτησε με τον «Πόλεμο της Ανεξαρτησία» (που είχε ως αποτέλεσμα στην Μικρασιατική Καταστροφή).
Ωστόσο, πέραν των αναφορών στο πραξικόπημα και την καταγγελία για σχέδια υπονόμευσης της δημοκρατίας έχει σημασία ότι αρκετές από τις δηλώσεις εναντίον των αποστράτων απέπνεαν και έναν τόνο ότι οι απόστρατοι δεν μπορούν να υπαγορεύουν πολιτική όπως και ότι δεν μπορεί να αμφισβητείται η βούληση του έθνους.
«Το έθνος έχει τον τελευταίο λόγο», ήταν η χαρακτηριστική αποστροφή του Φαχρετίν Αλτούν διευθυντή επικοινωνίας της τουρκικής προεδρίας. Για «αυτούς που δεν αποδέχονται τη βούληση του έθνους», έγραψε στο twitter οι αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Φουάτ Οκτάι, ενώ για «νοοτροπία κηδεμονίας» μίλησε ο εκπρόσωπος του Τούρκου Προέδρου Ιμπραχίμ Καλίν.
Τι είναι όμως η Συνθήκη του Μοντρέ και για ποιο λόγο ο Ερντογάν δίνει τόσο μεγάλη σημασία;
To ιστορικό της Συνθήκης
Ιστορικά αξίζει να σημειωθεί ότι η εν λόγω συνθήκη υπογράφηκε στις 20 Ιουλίου 1936 στην ελβετική πόλη Μοντρέ. Τέθηκε σε ισχύ στις 9 Νοεμβρίου, 1936 και καταχωρήθηκε στην Κοινωνία των Εθνών στις 11 Δεκεμβρίου 1936.
Eξακολουθεί να ισχύει μέχρι σήμερα, με ορισμένες τροποποιήσεις.
Σε αυτή συμμετέχουν ειδικότερα τα κράτη της Μαύρης Θάλασσας όπως είναι η Βουλγαρία, η Ρουμανία, η Σοβιετική Ένωση, η Τουρκία, η Αυστραλία, η Γαλλία η Ιταλία, η Αγγλία και η Γιουγκοσλαβία και η Ελλάδα.
Είναι συνθήκη η οποία αφορά στο καθεστώς των Στενών του Βοσπόρου και των Δαρδανελίων.
Τα πιο πάνω κράτη τα οποία είναι και συμβαλλόμενα στη Συνθήκη, αναγνωρίζουν ότι τα εμπορικά πλοία θα απολαμβάνουν πλήρη ελευθερία διέλευσης και ναυσιπλοΐας στα Στενά του Βοσπόρου κάτω από οποιαδήποτε σημαία με οποιοδήποτε είδος φορτίου.
Επιπλέον, η σύμβαση δίνει την ευκαιρία στην Τουρκία να στρατιωτικοποιήσει τα Στενά και επιτρέπει τη διέλευση πολεμικών πλοίων των παρευξείνιων χωρών με ειδοποίηση μιας εβδομάδας και υπό κάποιους όρους εκτοπίσματος, μεγέθους, οπλισμού ενώ περιορίζει σημαντικά το πέρασμα των πολεμικών πλοίων που δεν ανήκουν σε κράτη της Μαύρης Θάλασσας (προειδοποίηση διέλευσης, όριο εκτοπίσματος πλοίων, περιορισμός οπλισμού, μη διέλευση αεροπλανοφόρων κλπ).
Ο τουρκικός Ναυτιλιακός Κώδικας Κυκλοφορίας
Από το 1994 η Τουρκία εφαρμόζει τον «Ναυτιλιακό Κώδικα Κυκλοφορίας για τα Τουρκικά Στενά» από με μια μικρή τροποποίηση το 1998 που εισήγαγε ένα νέο ρυθμιστικό καθεστώς, «προκειμένου να διασφαλιστεί η ασφάλεια της ναυσιπλοΐας και η προστασία του περιβάλλοντος στην περιοχή», αλλά χωρίς να παραβιάζεται η αρχή του Μοντρέ της ελεύθερης διέλευσης.
Οι νέοι κανονισμοί προκάλεσαν κάποια διαμάχη, όταν η Ρωσία, Ελλάδα, Κύπρος, Ρουμανία, Ουκρανία και Βουλγαρία προέβαλλαν αντιρρήσεις.
Ωστόσο, οι αλλαγές αυτές εγκρίθηκαν από τον Διεθνή Ναυτιλιακό Οργανισμό με το αιτιολογικό ότι δεν είχαν σκοπό να θίξουν «τα δικαιώματα οποιωνδήποτε πλοίων χρησιμοποιούν τα Στενά βάσει του διεθνούς δικαίου".
Συμβατότητα με UNCLOS
Όταν τέθηκε σε ισχύ η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS) το Νοέμβριο του 1994, ζητήθηκε στα στα πλαίσια εφαρμογής της η επαναδιατύπωση της Συνθήκης του Μοντρέ, ώστε να συμβαδίζει με το καθεστώς που διέπει τη διεθνή ναυσιπλοΐα.
Ωστόσο, η μακροχρόνια άρνηση της Τουρκίας να υπογράψει την UNCLOS σημαίνει ότι η Συνθήκη του Moντρέ, παραμένει σε ισχύ χωρίς περαιτέρω τροποποιήσεις.
Ενόχληση από το 2019
Από το 2019 ο Ερντογάν είχε εκφράσει κάποιες ενστάσεις για το θέμα της Συνθήκης με την δικαιολογία ότι η Τουρκία δεν έχει οικονομικά οφέλη και γι αυτό τον λόγο θα κατασκευάσει τη Διώρυγα της Κωνσταντινούπολης.
Σύμφωνα με την ανακοίνωση του Τούρκου Προέδρου το 2019 για το θέμα έγραφε «Στα Στενά με την συνθήκη του Μοντρέ δεν έχουμε κανένα δικαίωμα και τα πλοία περνούν όπως θέλουν.
Σκεφτείτε χρησιμοποιούν τα Στενά και δεν κερδίζετε τίποτα.
Όμως με το «Καναλ Ινσταμπουλ» (διώρυγα της Κωνσταντινούπολης) θα δημιουργηθούν δικαιώματα όπως συμβαίνει και στη διώρυγα του Σουέζ, Εμείς θα προχωρήσουμε το σχέδιο αυτό».
Ερντογάν υποστήριξε ουσιαστικά ότι με αυτή την συνθήκη δεν έχουν κάποια οικονομική απολαβή καθώς τα εμπορικά πλοία στον Βόσπορο έχουν ελεύθερη διέλευση και δεν υπάρχει κάποιος έλεγχος λόγω αυτής της συνθήκης.
Ωστόσο, με το σχέδιο αυτό της νέας διώρυγας ο Ερντογάν αποσκοπεί στο να αλλάξει αυτή την κατάσταση δημιουργώντας όχι μόνο οικονομικές απολαβές αλλά και γενικότερο έλεγχο στα εμπορικά πλοία.
πηγη
