Στις 29 Ιανουαρίου 1941, ημέρα Τετάρτη, στις 6 το πρωί απεδήμησεν εις Κύριον ο Ιωάννης Μεταξάς. Φέτος συμπληρώνονται 80 χρόνια από τον θ...
Στις 29 Ιανουαρίου 1941, ημέρα Τετάρτη, στις 6 το πρωί απεδήμησεν εις Κύριον ο Ιωάννης Μεταξάς.
Φέτος συμπληρώνονται 80 χρόνια από τον θάνατο του Εθνικού Κυβερνήτη, που όπως λέει ο Γεώργιος Βλάχος σε άρθρο του, «αφού επί δεκαέξη έτη αγωνίσθη εναντίον ημών των Ελλήνων εις μάτην δια να χρησιμεύσει εις την Ελλάδα, εις μεν τέσσερα έτη κατώρθωσε να την αναπλάση εις δε μίαν ώρα την έσωσεν».
Πως ξεκίνησε όμως και ολοκληρώθηκε η διαδρομή του Ιωάννη Μεταξά στην πολιτική, από τον Νοέμβριο του 1920 μέχρι το καθεστώς της 4ης Αυγούστου 1936;
Τι συνέβη σε αυτά τα δεκαέξη έτη που αναφέρει ο Γ. Βλάχος;
Με τι αρχές και αξίες πάλαιψε;
Εχει μείνει άγνωστη στο ευρύ κοινό η σημαντική παρουσία του σε πολλά εθνικά, πολιτικά, συνταγματικά και πολιτειακά θέματα, ίσως λόγω του ότι η εποχή 1936-1940 πήρε την πρώτη θέση στην ιστορία και ιστοριογραφία.
Η απάντηση μοιάζει απλή.
Στο διάστημα των 16 ετών, κατά το οποίο αγωνίστηκε ως πολιτικός με την δημιουργία του Κόμματος των Ελευθεροφρόνων βρέθηκε αντιμέτωπος με 33 Κυβερνήσεις, κινήματα και επαναστάσεις, δικτατορίες που κάποιες δεν κατέληξαν με επιτυχία, σε κάποιες επανέφερε εκείνος την ομαλότητα, και τρία δημοψηφίσματα στα οποία πήρε μέρος ως Βασιλόφρων αλλά όταν ο λαός απεφάσισε διαφορετικά ακολούθησε την γνώμη του λαού και αντίστοιχα πολιτεύτηκε.
Ανάμεσά στα χρόνια αυτά το τραγικότερο γεγονός, η καταστροφή 30 αιώνων ελληνισμού ! η αποτυχία της Μικρασιατικής Εκστρατείας, η δίκη των 8 και η εκτέλεση των έξη.
Ακολουθούν και άλλες εκτελέσεις στρατιωτικών και πολιτικών προσώπων, όπως του Ίωνος Δραγούμη, αποτάξεις αξιωματικών, εκφοβισμοί και απειλές, όλα έγιναν εν ονόματι της δημοκρατίας!
Αν θέλουμε να πούμε ότι αιτία για τόσο κακό ήταν η τρομακτική καταστροφή της Εκστρατείας, ας θυμηθούμε ότι η παρεκτροπή από το Σύνταγμα και οι συνταγματικές ανωμαλίες είχαν αρχίσει ήδη το 1915 έως το 1920, όταν στο διάστημα αυτό προέκυψαν άλλες 11 κυβερνήσεις.
Συνολικά 1915-1936 = 44 Κυβερνήσεις σε 11 χρόνια!
Στα 16 χρόνια πολιτικής παρουσίας του, ο Μεταξάς αγωνίστηκε και πάλεψε, σε εκλογικές αναμετρήσεις, με άρθρα στις εφημερίδες, περιοδείες ανά την Ελλάδα, με κοινοβουλευτικές δημηγορίες, με απειλές, συκοφαντίες, αγνωμοσύνη και προσωπικές προσβολές.
Σήμερα 89 χρόνια μετά και από στόματα Ακαδημαικών έχουν ακουστεί χυδαία ψεύδη και ανιστόρητες καταστάσεις για πράγματα που αποδεικνύονται με ντοκουμέντα.
Σε όλα αυτά κράτησε τις αρχές του με ψυχριαμία και αυτό έλεγχο, την δική του λογική χωρίς να βασίζεται στην υποστήρηξη ξένων δυνάμεων, με τα πενιχρά οικονομικά του, με αγάπη όμως σε αυτό που οραματιζόταν.
Μία καλύτερη Ελλάδα και ελέυθερους τους πολίτες της. Τακτικά παρατηρούμε στο Ημερολόγιο του την απογοήτευσή του, πολλές φορές σκέφτηκε να τα παρατήσει όλα και να σταματήσει τον αγώνα απολύτως απογοητευμένος από τα αποτελέσματα των προσπαθειών του.
Αλλά κάτι μέσα του τον ωθούσε να συνεχίζει απτόητος. Με ένα σύνθημα : Πάντα Εμπρός !
Ο σημερινός κόσμος ελάχιστα γνωρίζει τα σχετικά με την ταραγμένη αυτή εποχή της Ελλάδος και την συμβολή του Μεταξά ως πολιτικού και δη αρχηγού κόμματος, στην προσπάθεια του ώστε να συμβάλει στην ομαλοποίηση στην εκάστοτε έκκρυθμη κατάσταση και φυσικά ανάλογα με την ισχύ που διάθετε, επιλέγοντας πάντα αφ’ ενός την τήρηση των νόμων και του Συντάγματος αφ’ ετέρου προστατεύοντας την ελεύθερη βούληση των πολιτών.
Άγνωστη παραμένει και η δημιουργική εποχή του ως Υπουργός Συγκοινωνίων 1926-28.
Ας δούμε όμως πως άρχισε αυτόν τον αγώνα.
Ο Ιωάννης Μεταξάς βρίσκεται στην εξορία όταν ο στρατός αποβιβάζεται στην Σμύρνη στις 2 Μαίου του 1919.
Είναι στην Σικελία στο Κάλλιαρι μόνος ενώ η σύζυγος του και τα δύο κοριτσάκια τους 6 και 7 ετών εξακολουθούν να είναι κρατούμενοι των Γάλλων στην Κορσική.
Μαζί του είναι και ο Δημήτριος Γούναρης, όταν ένα βράδυ μαθαίνουν από τις εφημερίδες την απόβαση του Ελληνικού Στρατού στην Σμύρνη.
5/18 Μαίου 1919, Το βράδυ αι εφημερίδες:
Οι Έλληνες κατέλαβον την Σμύρνην!
Στρατιωτική κατοχή.
Βεβαιότης ότι θα την λάβη.
Ετελείωσε!
Ημείς ηττήθημεν οριστικώς, πολιτικώς, αλλά ας μεγαλυνθή η Ελλάς, και ας ευδαιμονήση, όπως αυτή νομίζει καλλίτερον.
Ημείς θα ζήσωμεν εν εξορία φυγάδες, πτωχοί, καταδιωκόμενοι…
Το «καταδιωκόμενοι» δεν είναι υπερβολή, στον ιταλικό τύπο αναφέρεται ότι πρόκειται να ζητήση η Ελλάδα την έκδοση τους, και πιθανότα εκτέλεση, όμως η φήμη αυτή τελικά διαψεύδεται.
3/16 Αυγούστου 1919.
Ελησμόνησα να σημειώσω, εχαρίσθη η ζωή των τεσσάρων φίλων μας υπό Βενιζέλου τη επεμβάσει του Πάππα.
«Εξόριστος καταδιωκόμενος αιχμάλωτος Πως θα ημπορέσω να ελευθερωθώ δώθεν»;
Αγωνιά.
Λαμβάνει γράμμα από τον Γεώργιο Πεσμαζόγλου στις 5/18 Μαίου 1920 ότι είναι ελεύθεροι.
Όμως η ιδέα να σχηματίσει πολιτική κίνηση είχε ήδη εγκατασταθεί στην σκέψη του.
Η Μικρασιατική Εκστρατεία βρίσκεται σε εξέλιξη όταν ο Βενιζέλος προκηρρύσει εκλογές για τις 25 Οκτωβρίου 1920.
Όμως μεσολαβεί ο θάνατος του Βασιλιά Αλεξάνδρου από δάγκωμα πιθήκου (στις 12 Οκτωβρίου του 1920) και έτσι τελικά οι εκλογές γίνονται την 1η Νοεμβρίου του 1920.
Η Ηνωμένη Αντιπολίτευση είναι νικήτης ενώ ο «Βενιζέλος δεν εκλέγεται ούτε βουλευτής.
Η Κυβέρνηση που σχημάτισε ο Δημήτριος Ράλλης, διενήργησε το Ελληνικό Δημοψήφισμα του 1920 για την επαναφορά του Κωνσταντίνου, που είχε εξοριστεί τον Ιούνιο του 1917.
Ο Μεταξάς αναγνωρίζει αμέσως την αδυναμία της Κυβέρνησης να ανταπεξέλθει στην δύσκολη καμπή του αγώνα.
Σημειώνει «Νομίζω ότι ο Γούναρης δεν ειμπορεί να εξακολουθήση την εξωτερικήν πολιτικήν της σήμερον ούτε να σώση εσωτερικώς το Κράτος.
Είναι άνευ σθένους, άνευ αυτοβουλίας, άνευ αποφασιστικότητος …»
Σε άλλο σημείο «Καταστροφή του Βράγγελ, συνένωσις Κεμάλ – Μπολσεβίκων.
Πως θα ανταπεξέλθουν οι κυβερνήται της Ελλάδος;
Συζητούμεν με Λέλαν.
Θα με θυμηθούν και εμέ μίαν ημέρα».
Τον καλεί ο Γούναρης που έχει εκλεγεί και αμέσως ο Μεταξάς επιστρέφει από την Φλωρεντία όπου έχει οικογενειακά εγκατασταθεί στην Ελάδα 8/21 Νοεμβρίου 1920 αλλά όταν τον συναντά ο Γούναρης δεν ζητά να τον χρησιμοποιήσει στην κυβέρνηση Δ.Ράλλη που μετέχει.
Τότε στις 26 Νοεβρίου 1920, ο Μεταξάς αρχίζει συζητήσεις με συμπολίτες δια ζήτημα πολιτικού συλλόγου.
Την σκέψη του να πολιτευτεί την διατυπώνει τον Μάρτιο του 1921 συγκεντρώνοντας ομάδα φίλων την ονομαζόμενη «Ομάδα Μεταρρυθμιστών».
Στις 12 Μαρτίου 1921, σημειώνει «Βράδυ πρώτη συνέλευσις Διοικητικού Συμβουλίου Μεταρρυθμιστών».
Αυτή είναι και η εποχή που γίνεται και η γνωστή πρόταση που του κάνουν οι Γούναρης, Στράτος, Πρωτοπαπαδάκης, Εξαδάκτυλος για συμμετοχή του στην Εκστρατεία που την απορρίπτει όχι την μετάβασή τους το μέτωπο αλλά την αρχηγία του στατού σε σχέδιο που ο ίδοιος με πολλούς τροπους έχει απορρίψει.
(Το κεφάλαιο αυτό θα αναρτηθεί προσεχώς).
Έχοντας ο ίδιος υποστεί την εξορία και την στέρηση της ελευθερίας του σημειώνει τον Απρίλιο του 1922 «Εξουσία μόνο δια λαικής εμπιστοσύνης».
Όταν οι φίλοι του τον προτρέπουν να αναμειχθεί σημειώνει:
«Εξουσία μόνο δια της λαικής ψήφου».
«Θεωρώ πολιτικήν ελευθερίαν ως ύψιστον αγαθόν».
Καθημερινά όμως δέχεται απειλές για την ζωή του δεν διστάζει.
«Είμαι αποφασισμένος να αποθάνω υπέρ της ελευθερίας του λαού».
Όμως έχει καταλήξει σε κάποια συμπεράσματα μετά την όλη πορεία της ζωής του για το ποιός είναι ο Έλληνας.
«Ο λαός είναι μέγας, πράγματι αλλά η άρχουσα τάξη είναι για μούτζωμα»
Η καταστροφή επιτελείται τον Αυγουστο του 1922 και ακολουθεί η Επανάσταση Πλαστήρα Γονάτα Φωκά, στις 11/9/1922.
Η επικράτηση της Επανάστασης τρομοκρατεί τον βασιλικό κόσμο.
Όλοι σιωπούν.
Ο Μεταξάς παίρνει θέση παρά τις απειλές για την ζωή του, και φυσικά για την εκτέλεση των έξη με επιστολή και αντιρήσεις ως και συστάσεις προς τον Πρωθυπουργό Κροκιδά.
Το Πολιτικό πρόγραμμα του Κόμματος των Ελευθεροφρόνων, αναγγέλθηκε στην εφημερίδα «Νέα Ημέρα» της 13ης Οκτωβρίου 1922».
Είναι όλο καταχωρήμένο στο Παράρτημα του Ημερολογίου τόμος 3ος.
Βρίσκεται δε ολόκληρο στο Ημερολόγιο του, στο Παράρτημα του τρίτου τόμου 1921-1932.
Όπως και στην εφημερίδα «Νέα Ημέρα».
Στην εισαγωγή του προγράμματος του κόμματος των Ελευθεροφρόνων σημειώνει.
«Η βαθειά και γενική συναίσθησις ότι μετά τας εκλογάς του Νοεμβρίου 1920 κυβερνήσαντες διεχειρίσθησαν την εξουσίαν κατά τρόπον αποτελούντα παραβίασιν της δια των εκλογών εκείνων κεδηλωθείσης λαικής θελήσεως , αφ’ ετέρου η γενική πεποίθησις ότι το προ των εκλογών του Νοεμβρίου επικρατήσαν ανελεύθερον πολιτικόν καθεστώς ήτο και είναι εις τελείαν αντίφασιν προς τας ανάγκας και τους πόθους της ελευθέρας ελληνικής ψυχής, και τέλος η ανάγκη του να προστατευθούν τα συμφέροντα και να προαχθή η ευημερία των από πολλού εγκαταλειφθεισών εις την τύχην των λαικών τάξεων, προεκάλεσαν την συγκρότησιν του πολιτικού κόμματος, της οποίας συγκροτήσεως η απαρχή εγένετο από του Οκτωβρίου του παρλεθόντος έτους (1921).
ΟΙ εφημερίδες που φιλοξενούν τα άρθρα του και ανάλογα με την εποχή είναι οι εξής:
Η Νέα Ημέρα, Χρονικά, Πολιτεία, Ο Χρόνος, Ταχυδρόμος Θεσσαλονίκης, Η Καθημερινή, Το Ελεύθερον Βήμα, Matin Παρισίων πιθανότατα και άλλες.
Σε αυτές θα πρέπει να προστεθούν οι τοπικές εφημερίδες που δημοσιεύουν ή αναδημοσιεύουν τα άρθρα του κατά τις περιοδείες που κάνει ανά την Ελλάδα, ως Αρχηγός του Κόμματος Ελευθεροφρόνων.
ΥΓ. Τα ντοκουμέντα σχετικά με το Κόμμα των Ελευθεροφρόνων είναι ελάχιστα.
Θερμή παράκληση προς τους αναγνώστες αν έχετε κάποια ντοκουμέντα ιστορικοί και συλλέκτες ή απόγονοι των οικογενειών που πολιτεύτηκαν με το Κόμμα των Ελευθεροφρόνων 1922-1936, θα αποτελέσουν πολυτιμη προσφορά οι αναφορές σας ή ότι μου στείλετε ηλεκτρονικά.
Σας ευχαριστώ εκ των προτέρων, Ιωάννα Φωκά-Μεταξά.
(ioanna.phoca@gmail.com)
«ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ» τρίτος τόμου 1921-1932, σελ.-778-782
Ακολουθεί «Κατάλογος πρωθυπουργών της Ελλάδας 4 Νοεμβρίου 1920 – 1941»
και 4 Εφημερίδες «ΝΕΑ ΗΜΕΡΑ» 12,13,14,15, Οκτ 1922 ( ψηφιακό αρχείο εφημερίδων Βουλής Ελλήνων )
1. ΝΕΑ ΗΜΕΡΑ 12 ΟΚΤ 1922 ΙΜ τομ ΙΙΙ σελ 777 - ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΜΕΤΑΞΑ - ΝΕΟ ΚΟΜΜΑ
2. ΝΕΑ ΗΜΕΡΑ 13 ΟΚΤ 1922 - ΤΟ ΠΟΛΙ΄ΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΚΟΜΜΑΤΟΣ ΤΩΝ ΕΛΕΥΘΕΡΟΦΡΟΝΩΝ - ΙΜ τομ ΙΙΙ σελ 778
3. ΝΕΑ ΗΜΕΡΑ 14 ΟΚΤ 1922 - ΙΜ ΑΝΑΛΥΣΙΣ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΙΚΟΥ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ
4. ΝΕΑ ΗΜΕΡΑ 15 ΟΚΤ 1922 - ΙΜ ΠΕΡΙ ΑΠΟΖΗΜΗΜΙΩΣΕΩΣ ΣΥΚΟΦΑΝΤΙΑ
