ΟΣΟ κι αν κάποιοι λένε «τα περασμένα, ξεχασμένα», όσο κι αν σήμερα γίνονται συνομιλίες για την επίλυση του Κυπριακού και υποστηρίζ...
ΟΣΟ κι αν κάποιοι λένε «τα περασμένα, ξεχασμένα», όσο κι αν σήμερα γίνονται συνομιλίες για την επίλυση του Κυπριακού και υποστηρίζουν πως δεν «γωνιάζει» να μιλούμε για γεγονότα που σημάδεψαν τον τόπο μας στο παρελθόν, η Ιστορία είναι εκεί.
Και είναι αμείλικτη. Έχει καταγράψει όλα τα γεγονότα, τα οποία και έχει υποχρέωση ο καθένας να κάνει κτήμα του και να μελετά, για να μπορεί να μιλά σωστά και να απαντά με επιχειρήματα οσάκις χρειαστεί.
ΣΤΗΝ ανάλυσή μας αυτή, επικεντρωνόμαστε στο όργιο αίματος που εξαπέλυσαν οι Τουρκοκύπριοι τον Ιούνιο του 1958, παρακινούμενοι από τους Άγγλους, για να πετύχουν την εφαρμογή του «Σχεδίου Μακμίλαν».
Του διχοτομικού εκείνου Σχεδίου, το οποίο απετέλεσε, στη συνέχεια, τη βάση των επάρατων Συμφωνιών Ζυρίχης και Λονδίνου.
ΟΡΓΑΝΩΜΕΝΑ, λοιπόν, με πάθος και απέραντο μίσος, οι Τουρκοκύπριοι,με ασπίδα την τρομοκρατική τους Οργάνωση ΤΜΤ (Τουρκική Οργάνωση Αντιστάσεως), έκαμαν έναρξη της γενικής φονικής επίθεσής τους κατά των Ελλήνων Κυπρίων, τα μεσάνυχτα της 7ης Ιουνίου 1958.
Ήταν ένα ξαφνικό και βίαιο πογκρόμ, μη αναμενόμενο από τους Έλληνες στο βαθμό και τη δυναμική με την οποία εκδηλώθηκε. «Πατέρας» της κίνησης αυτής η Άγκυρα, εκτελεστές οι προστατευόμενοί της στη νήσο και μέγας προστάτης των επιτιθεμένων οι Άγγλοι.
- Ακόμα και ο χρόνος εκδήλωσης της επίθεσης είχε σκόπιμα επιλεγεί, αφού ξημέρωνε Κυριακή και τα καταστήματα θα ήσαν κλειστά και, άρα, πιο εύκολη η παραβίαση και ο αφανισμός τους!
Το βράδυ εκείνο, συγκεκριμένα, μαινόμενος τουρκικός όχλος είχε κινηθεί εναντίον των ελληνικών συνοικιών στη Λευκωσία. Πρόσχημα, η ρίψη βόμβας κατά του Γραφείου Πληροφοριών του Τουρκικού Προξενείου, η οποία, όμως, δεν προερχόταν από ελληνικά χέρια, αλλά από τούρκικα. Συνδυάστηκε, μάλιστα, με μεγάλες διαδηλώσεις στην Άγκυρα και εμπρηστικές ομιλίες στις 6 Ιουνίου, ώστε κανένας να μην έχει αμφιβολία για το ποιος βρισκόταν πίσω από την οργιώδη αυτή επέλαση.
- Η βόμβα στο Γραφείο αποδόθηκε ψευδώς στην ΕΟΚΑ, ο ίδιος όμως ο Ραούφ Ντενκτάς, ομολόγησε με κομπορρημοσύνη πολλά χρόνια αργότερα – στις 23 Ιουνίου 1984, σε συνέντευξή του στο βρετανικό κανάλι ΙΤV – ότι επρόκειτο για τουρκική ενέργεια.
Το προσχεδιασμένο του πολύνεκρου εγκλήματος, παραδέχτηκε επίσης και η αποικιοκρατική αγγλική Κυβέρνηση. Όμως, οι «δυνάμεις ασφαλείας» – όχι παραδόξως – απουσίαζαν για ώρες από τους χώρους, όπου οι Τούρκοι βάνδαλοι λεηλατούσαν, πλιατσικολογούσαν και έκαιαν τα καταστήματα και τις άλλες περιουσίες των Ελλήνων.
Και το χειρότερο: Όταν οι Άγγλοι, αστυνομικοί και στρατιώτες, δέησαν να βρεθούν στον τόπο που διαδραματίζονταν τα γεγονότα, αντί να επέμβουν για να εμποδίσουν τους Τούρκους να συνεχίσουν το όργιό τους, προσπαθούσαν να συγκρατήσουν τους αμυνόμενους Έλληνες, που αγωνίζονταν να σώσουν τη ζωή και τις περιουσίες τους!
Αυτό, μάλιστα, έγινε όταν οι Τούρκοι είχαν ουσιαστικά αποτελειώσει το επαχθές έργο τους, με τα πολύ οδυνηρά αποτελέσματά του: Δυο Έλληνες νεκρούς, πολλούς τραυματίες και αφανισμό πολλών ελληνικών καταστημάτων.
Τούρκοι και Άγγλοι χέρι-χέρι
Οι ΑΓΓΛΟΙ άφησαν στην πάντα κάθε πρόσχημα και τάχθηκαν, χωρίς ίχνος ντροπής και υπολογισμού, υπέρ των δολοφόνων και βανδάλων, γεγονός που κατέπληξε την ελληνική πλευρά, αφού η κυνική αυτή στάση προσέλαβε αμέτρητη έκταση ανοχής και απύθμενου θράσους. Ο Κυβερνήτης Χιου Φουτ, που προσπαθούσε – χωρίς, όμως, να το καταφέρνει – να δώσει την εντύπωση ατόμου με αισθήματα και με έντονο, δήθεν, ενδιαφέρον
Τα εγκλήματα των Τουρκοκυπρίων τον Ιούνιο του 1958 ήσαν φοβερά. Χαρακτηριστικά τα πρωτοσέλιδα του «»Φιλελεύθερου», της Τρίτης 16 του μηνός, με κοινό υπέρτιτλο: «Παγκύπριος η οδύνη και αγανάκτησις εκ των τουρκικών βιαιοπραγιών»- «Διενεργήθησαν χθες εις Λευκωσίαν νέαι επιθέσεις εναντίον Ελλήνων υπό Τούρκων» – Ετελέσθη χθες δαπάναις του Δήμου Λευκωσίας, η κηδεία των φονευθέντων δύο νεαρών Ελλήνων υπό των Τούρκων» – «Η πολυπαθής Οδός Ερμού της Λευκωσίας, εν μέσω φλογών και ερειπίων».
για μια σύντομη και ειρηνική διευθέτηση στην Κύπρο, δεν θέλησε να διακόψει τον ύπνο και τη ξεκούρασή του εκείνο το βράδυ, ενώ η Λευκωσία συγκλονιζόταν ολόκληρη! Και η μόνη εξήγηση γι’ αυτό δεν μπορεί να είναι άλλη, από ότι γνώριζε τα πάντα, αν όχι τα διέταξε. Την επομένη, μάλιστα, και αφού οι Τούρκοι συμπλήρωσαν την καταστροφή και ο ελληνικός πληθυσμός ήταν πανέτοιμος για αυτοάμυνα, ο γκαουλάϊτερ του Λονδίνου επέβαλε κατ’ οίκον περιορισμό στην εντός των τειχών Λευκωσία. Ο σκοπός προφανής: Για να εμποδίσει τους Έλληνες να οργανώσουν την αυτοάμυνά τους και, ταυτόχρονα, να διευκολύνει τους Τούρκους επικουρικούς να λεηλατούν και να καίνε ελληνικά καταστήματα, με τους ιδιοκτήτες τους αποκλεισμένους στα σπίτια τους! Σε τέτοια έκταση και μέγεθος έφτασε η αθλιότητα του «ειρηνιστή» Φουτ…
Επανάληψη του οργίου της Λευκωσίας διαδραματίστηκε τις επόμενες μέρες και σε άλλες πόλεις. Στην πρωτεύουσα, που ήταν το επίκεντρο της τουρκικής βίας, έγιναν νέες βιαιοπραγίες εναντίον Ελλήνων. Καταλήφθηκε η Οδός Ερμού, σκοτώθηκε υπάλληλος του Δημαρχείου, λεηλατήθηκαν και κάηκαν καταστήματα στη Δημοτική Αγορά. Πυρπολήθηκαν, επίσης, το σωματείο «Ολυμπιακός» και η εκκλησία Αγίου Λουκά, ενώ οι Τούρκοι διεκδικούσαν τη συνοικία Αγίου Κασσιανού – Χρυσαλινιώτισσας. Αντικειμενικός σκοπός τους ήταν να καταλάβουν ολόκληρο το εντός των τειχών τμήμα της Λευκωσίας, στα πλαίσια δε αυτά, επετέθησαν και στη συνοικία Ομορφίτας. Με πυρπολήσεις οικιών και καταστημάτων, προσπάθησαν να διώξουν τους Έλληνες κατοίκους από την περιοχή.
Δεξιοί και αριστεροί μαζί, για αυτοάμυνα
ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ των πιο πάνω, εξανεμίστηκε η όποια αμφιβολία ότι δεν επρόκειτο για μεμονωμένες επιθέσεις, αλλά για καλά οργανωμένη αγγλοτουρκική εξόρμηση εναντίον των Ελλήνων της Κύπρου και, ειδικά, της αιχμής του δόρατός τους για αντίσταση και διεκδίκηση της ελευθερίας τους, της ΕΟΚΑ. Εκτιμώντας την κατάσταση αυτή, ο Αρχηγός της ΕΟΚΑ Γρίβας Διγενής, διείδε καθαρή προσπάθεια να φανεί και εμπράκτως το ψεύδος των Τούρκων εξτρεμιστών ότι η συμβίωση Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων ήταν αδύνατη και, με τον τρόπο αυτό, να προωθηθεί η διχοτόμηση, η δε ΕΟΚΑ ν’ αναγκαστεί ν’ ανοίξει μέτωπο και εναντίον των Τούρκων και να καταστεί έτσι πιο ευάλωτη στους Βρετανούς με τους οποίους βρισκόταν σε στρατιωτική αντιπαράθεση.
ΜΕ βάση αυτά, λοιπόν, ο Διγενής εκπόνησε σχέδια αυτοάμυνας για κάθε πόλη και ιδιαίτερα για τη Λευκωσία. Το σχέδιο διελάμβανε και την ύπαιθρο. Ο πληθυσμός ανταποκρίθηκε πρόθυμα στην έκκλησή του για αυτοάμυνα, τόσο από δεξιούς όσο και από αριστερούς, με τη συνδρομή και καθοδήγηση της ΠΕΚΑ (Πολιτικής Επιτροπής Κυπριακού Αγώνα-πολιτικής πτέρυγας της ΕΟΚΑ) και του ΕΑΕΜ (Ενιαίου Αρραγούς Εσωτερικού Μετώπου). Η ταχύτητα και η συστηματική εργασία, αλλά και η εχεμύθεια, δημιούργησαν τείχος άμυνας σε χρόνο ρεκόρ. Σε διάστημα λεπτών, μπορούσε να είναι συγκεντρωμένος ο ελληνικός πληθυσμός για αυτοάμυνα, πράγμα που συνέβη πολλές φορές, με την κυκλοφορία και μόνο πληροφορίας για επικείμενη τουρκική επίθεση.
Η σφαγή των «8», στον Κοντεμένο
Η ΠΕΡΙΟΔΟΣ αυτή σφραγίζεται και με το αίμα οκτώ Ελλήνων κατοίκων του χωριού Κοντεμένος – νέων όλων σε ηλικία – οι οποίοι σφάχτηκαν με τον πλέον απάνθρωπο και ειδεχθή τρόπο από Τούρκους, έξω από το τούρκικο χωριό Κιόνελι, με την πλήρη συνενοχή των Άγγλων. Πέραν των οκτώ αυτών ηρωομαρτύρων, από τους υπόλοιπους Κοντεμενιώτες, που μπόρεσαν με μύριους κινδύνους να γλιτώσουν από τους κτηνάνθρωπους σφαγείς τους, τραυματίστηκαν άλλοι εννιά.
ΙΔΟΥ, περιληπτικά τα συνταρακτικά γεγονότα:
Ήταν Πέμπτη, 12 Ιουνίου 1958, όταν, γύρω στο μεσημέρι, έφτασε στον Κοντεμένο ένα μήνυμα, που έλεγε: «Τρέξετε για βοήθεια των κατοίκων της Σκυλλούρας, οι οποίοι σφάζονται από τους Τούρκους!..» Η Σκυλλούρα ήταν τότε μεικτό χωριό και απέχει λίγα μόνο χιλιόμετρα από τον Κοντεμένο. Με τη λήψη του μηνύματος, οι Κοντεμενιώτες κινητοποιήθηκαν. Κάπου 30 πήραν ξύλα, σίδερα και ό,τι άλλο επιθετικό όργανο βρήκαν μπροστά τους, μπήκαν σε αυτοκίνητα και ξεκίνησαν για τη Σκυλλούρα.
Όμως, πριν φτάσουν, ανακόπηκαν και συνελήφθησαν από Άγγλους στρατιώτες, οι οποίοι, αφού τους είπαν πως τίποτε δεν συμβαίνει σε βάρος των Ελλήνων της Σκυλλούρας, τους μετέφεραν στη Λευκωσία, στον αστυνομικό σταθμό Αγίου Δομετίου, για ανάκριση. Κρατήθηκαν για ώρες και μετά, αντί να τους αφήσουν να επιστρέψουν στο χωριό τους, τους έβαλαν σε στρατιωτικά αυτοκίνητα και τους οδήγησαν προς το τουρκικό χωριό Κιόνελι. Επί κεφαλής του κονβόι, ο συνταγματάρχης Ρέντγκρεϊβ.
ΤΟΤΕ ακριβώς, αποκαλύφθηκε πλήρως η συνωμοσία των Αγγλοτούρκων σε βάρος των Κοντεμενιωτών, όπως και η απόλυτη συνεργασία που είχαν, για εγκλωβισμό και εξόντωσή τους.
Συγκεκριμένα, λίγο έξω από το Κιόνελι, οι Άγγλοι σταμάτησαν και είπαν στους Έλληνες ομήρους τους, να κατεβούν από τα οχήματά τους και να πάνε με τα πόδια στο χωριό τους, ενώ οι ίδιοι παρακολουθούσαν.
Την ώρα εκείνη έκαναν την εμφάνισή τους 200 περίπου Τουρκοκύπριοι, οι οποίοι παραμόνευαν κρυμμένοι, φέροντες όπλα και χασαπομάχαιρα. Επρόκειτο, σίγουρα, για μια καλοστημένη παγίδα.
ΜΕ πρωτοφανή μανία και απέραντο μίσος, άρχισαν αμέσως να πυροβολούν και να σφάζουν τους ανυπεράσπιστους Κοντεμενιώτες, οι οποίοι, έξαλλοι καιπανικόβλητοι, άρχισαν να τρέχουν στα χωράφια, για να διαφύγουν. Δεκατρείς απ’ αυτούς βρήκαν φρικτό θάνατο, από τα πυρά και τα μαχαίρια των αιμοβόρων διωκτών τους. Νεκροί ήσαν οι Χριστόδουλος Σταύρου, 34 χρόνων, Πέτρος Σταύρου, 21 χρόνων, Ιωάννης Σταύρου, 31 χρόνων, Γεώργιος Σταύρου, 17 χρόνων, Χαράλαμπος Σταύρου, 34 χρόνων, Ευριπίδης Κυριάκου, 24 χρόνων, Κώστας Μουρρή, 34 χρόνων και Σωτήρης Χατζηβασίλη, 17 χρόνων.
«Γιατί κλαίνε όλοι στο χωριό;»
Εξαιτίας της σφαγής, ο Κοντεμένος ντύθηκε στα μαύρα και βυθίστηκε σε ανείπωτο πένθος. Ιδιαίτερα οι οικείοι και συγγενείς των θυμάτων ζούσαν πλέον σε εφιάλτες. Χαρακτηριστική η αφήγηση του, μετέπειτα στην προσφυγιά, κοινοτάρχη Κοντεμένου Άθου Μιραχή, συγγενούς των ηρώων, που έζησε σε πολύ μικρή ηλικία την τραγωδία, αλλά τη βιώνει από τότε καθημερινά, αφού μεγαλώνοντας έμαθε τις λεπτομέρειες, που δεν παύουν ποτέ να γυροφέρνουν στη σκέψη του:
«12 Ιουνίου 1958. Ήμουν παιδάκι τεσσάρων χρόνων με σχισμένα κοντοπαντέλονα, αλλά θυμούμαι έντονα την ημέρα εκείνη, αφού κάτι ήταν διαφορετικό στο χωριό μου, τον Κοντεμένο. Τους έβλεπα όλους να κλαίνε, να τρέχουν πάνω κάτω σαν τρελοί… Θυμάμαι που ρωτούσα τη μητέρα μου «γιατί κλαίνε όλοι στο χωριό;» χωρίς να παίρνω απάντηση. Άλλωστε, τι να μου’ λεγαν σε τέτοια ηλικία και να καταλάβαινα; Θυμάμαι την καμπάνα του χωριού, που έπαιζε πένθιμα, θυμάμαι τη μακαρίτισσα τη θεία μου Χαριθέα να θρηνεί κι αυτή γοερά και δεν καταλάβαινα γιατί. «Να μη φύγεις από το σπίτι, ο θείος σου ο Γιαννής πέθανε!..» θυμάμαι να μου είπε κάποια στιγμή η μητέρα μου, η οποία, ντυμένη κι αυτή στα μαύρα, έφευγε την ώρα εκείνη κλαίγοντας για την εκκλησία. Αργότερα, όταν μεγάλωσα, άρχισα να μαθαίνω την ιστορία του χωριού μου. Την ιστορία εκείνης της μέρας, που μαυροφόρεσε όλο τον Κοντεμένο και άλλαξε τη ζωή και τις συνήθειες των κατοίκων του…»
ΤΟ πιο πιθανό, ήταν πως οι Άγγλοι είχαν ειδοποιήσει έγκαιρα τους Τούρκους, οι οποίοι και ήσαν πανέτοιμοι για τη σφαγή. Καθόλου δεν αποκλείεται ακόμα, το μήνυμα που στάληκε στον Κοντεμένο για σφαγή Ελλήνων στη Σκυλλούρα, να ήταν τουρκικής έμπνευσης και εκτέλεσης, για να γίνει η σφαγή.
Πόρισμα μετά…από έξι μήνες!
Ενισχυτική της συνενοχής των Άγγλων μαρτυρία, αποτελεί και το γεγονός ότι οι αποικιοκρατικές αρχές δέησαν να δώσουν στη δημοσιότητα το πόρισμα της Επιτροπής, η οποία ανάλαβε να διερευνήσει το θέμα, μόλις τον Δεκέμβρη του 1958, παρόλο που αυτό είχε παραδοθεί στον Κυβερνήτη Φουτ, στις 2 Ιουλίου 1958. Στο πόρισμα της Επιτροπής, της οποίας προήδρευε ο αρχιδικαστής σερ Πάκετ Μπουρκ, επισημαινόταν ότι, «στην περίπτωση του Κιόνελι, ο τρόπος δράσεως των δυνάμεων ασφαλείας ήταν παράνομος».
ΘΥΜΗΔΙΑ, αλλά και αγανάκτηση, προκαλεί, επίσης το γεγονός, το ότι και οι 13 Τουρκοκύπριοι, που κατηγορήθηκαν για τη σφαγή, αθωώθηκαν από το αποικιακό «ειδικό δικαστήριο», γιατί, δήθεν, «οι μαρτυρίες των αυτοπτών μαρτύρων δεν ήταν έγκυρες και τεκμηριωμένες!» Τι άλλο, όμως, από την απόλυτη τεκμηρίωση πρόσφεραν οι καταθέσεις ενώπιόν του των Κοντεμενιωτών, που γλίτωσαν από τη σφαγή;
«Θα σας σκοτώσουμεν ούλλους δαχαμαί!..»
ΠΛΕΟΝ συγκλονιστική ήταν η κατάθεση του Κοντεμενιώτη ράπτη Χρίστου Κυριάκου, ο οποίος δέχτηκε την επίθεση δυο Τ/κ δολοφόνων, τους οποίους και ρώτησε:
– Τι σας εκάμαμεν ρε τζιαι θέλετε να μας σκοτώσετε;
Η απάντηση από τον έναν ήταν: «
– Θα σας σκοτώσουμεν ούλλους δαχαμαί!..
– Γιατί θέλετε να μας σκοτώσετε; Τα παιδκιά μας εν να μείνουν ορφανά!..
Ο Τούρκος τότε φώναξε «έτον» και άρχισε να σφυρά. Ο Κυριάκου άρχισε να τρέχει προς αγγλικό τεθωρακισμένο, καθ’ οδόν δε είδε τον Μουρρή – τον ένα από τους οκτώ νεκρούς – σφαγμένο και χωρίς κεφάλι!..
ΒΕΒΑΙΑ, το δικαστικό αυτό αίσχος δε μπορούσε να μειώσει καθόλου την πραγματικότητα, που ήταν ότι επρόκειτο για ανήκουστο έγκλημα, που εκτελέστηκε με κανιβαλικό τρόπο, προκαλώντας την οργή των όπου γης Ελλήνων, ακόμα και την απόσυρση του κλιμακίου, που διατηρούσε η Ελλάδα στη Σμύρνη, στα πλαίσια του ΝΑΤΟ.
Επίσης, η Ελλάδα προειδοποίησε πως θα προσέφυγε στο Συμβούλιο Ασφαλείας, σε περίπτωση που θα συνεχίζονταν οι τουρκικές βιαιότητες.
Κι όμως συνεχίστηκαν…Αξιοσημείωτο, πάντως, είναι το γεγονός, ότι το αμερικανικό Υπουργείο Εξωτερικών απέδωσε στην Άγκυρα τις τουρκικές θηριωδίες στην Κύπρο.
(Αρχείο Νίκου Παπαναστασίου-Απόσπασμα)
6.6.2015
