Θανάσης Κ. Επειδή το φέρνει όλο και περισσότερο η επικαιρότητα – αλλά και οι επέτειος των Ιμίων, σήμερα - καλό είναι να θυμίζο...
Θανάσης Κ.
Επειδή το φέρνει όλο και περισσότερο η επικαιρότητα – αλλά και οι επέτειος των Ιμίων, σήμερα - καλό είναι να θυμίζουμε (και να θυμόμαστε):
Επειδή το φέρνει όλο και περισσότερο η επικαιρότητα – αλλά και οι επέτειος των Ιμίων, σήμερα - καλό είναι να θυμίζουμε (και να θυμόμαστε):
- Πρώτον: «Θερμό επεισόδιο» μεταξύ δύο χωρών, ΔΕΝ είναι «Πόλεμος» και συνήθως ΔΕΝ οδηγεί σε Πόλεμο (δηλαδή σε πλήρη πολεμική κλιμάκωση).
Συχνά τα «θερμά επεισόδια», γίνονται (ή «αφήνονται» να γίνουν), για τρείς διαφορετικούς λόγους:
- Για να «εκτονωθούν» εντάσεις (έστω και προσωρινά) και να αποφευχθεί κλιμάκωση σε πλήρη Πόλεμο.
- Για να ανακοπούν επιδιώξεις επεκτατισμού μιας χώρας σε βάρος άλλης ή άλλων (με την παρέμβαση «τρίτων», που τότε πια έχουν πρόσχημα να επέμβουν).
- Για να έλθουν οι «αντιμαχόμενες πλευρές», αμέσως μετά, σε «ειρηνευτικό διάλογο» ή «διαιτησία», αλλά από καλύτερες θέσεις.
«Θερμό επεισόδιο» μπορεί να θεωρηθεί ο,τιδήποτε - από ανταλλαγή πυρών (σε στατικές θέσεις), κατάρριψη αεροσκάφους, βύθιση πολεμικού πλοίου μέχρι και περιορισμένη μάχη ή αψιμαχία που δεν οδηγεί σε περαιτέρω κλιμάκωση.
- Ένα κλασικό παράδειγμα:
«Θερμά επεισόδια» είχαμε ουσιαστικά κάθε Σαββατοκύριακο εκατέρωθεν του Σουέζ, επί πέντε χρόνια: από τα τέλη του 1967 ως την άνοιξη του 1973, μεταξύ Ισραηλινού και Αιγυπτιακού πυροβολικού - όταν οι Ισραηλινοί είχαν κατακτήσει και κατείχαν την Χερσόνησο του Σινά - χωρίς ποτέ να οδηγήσουν σε τίποτε σοβαρότερο.
Όταν ξαφνικά σταμάτησαν οι ανταλλαγές πυρών πυροβολικού, σε λίγους μήνες ακολούθησε ο Πόλεμος του Γιόμ Κιπούρ (Οκτώβριος 1973).
Το σημαντικό που πρέπει να υπογραμμίσουμε είναι ότι τα θερμά επεισόδια σπάνια οδηγούν σε γενικευμένο Πόλεμο.
Και αντιθέτως: ένας Πόλεμος σπάνια ξεκινάει «τυχαία» από ένα «θερμό επεισόδιο».
Αυτό ισχύει πολύ περισσότερο από την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου και μετά, όταν δημιουργήθηκαν σύνθετοι μηχανισμοί συγκράτησης, ώστε να αποφευχθεί μια ανεπιθύμητη κλιμάκωση (inadvertent escalation).
Όταν ξαφνικά σταμάτησαν οι ανταλλαγές πυρών πυροβολικού, σε λίγους μήνες ακολούθησε ο Πόλεμος του Γιόμ Κιπούρ (Οκτώβριος 1973).
Το σημαντικό που πρέπει να υπογραμμίσουμε είναι ότι τα θερμά επεισόδια σπάνια οδηγούν σε γενικευμένο Πόλεμο.
Και αντιθέτως: ένας Πόλεμος σπάνια ξεκινάει «τυχαία» από ένα «θερμό επεισόδιο».
Αυτό ισχύει πολύ περισσότερο από την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου και μετά, όταν δημιουργήθηκαν σύνθετοι μηχανισμοί συγκράτησης, ώστε να αποφευχθεί μια ανεπιθύμητη κλιμάκωση (inadvertent escalation).
- Δεύτερο, το ζητούμενο είναι τι ακριβώς «μήνυμα» θέλει να δώσει κάθε πλευρά που εμπλέκεται σε ένα «θερμό επεισόδιο».
Για παράδειγμα:
Όταν γειτονικό κράτος παραβιάζει εμπράκτως κυριαρχικά σου δικαιώματα είσαι υποχρεωμένος να αντιδράσεις δυναμικά.
Γιατί είσαι υποχρεωμένος;
Γιατί απλούστατα, αν ΔΕΝ το κάνεις, τότε επιτρέπεις να δημιουργηθούν σε βάρος σου «τετελεσμένα».
Κι όταν αργότερα βρεθείς στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, η άλλη πλευρά θα ξεκινήσει από πολύ ισχυρότερη διαπραγματευτική θέση (σε βάρος σου).
Γενικά, ό,τι δεν μπορείς να υπερασπιστείς, έστω και για λίγες ώρες, δεν μπορείς να το κρατήσεις!
Ακόμα κι αν το Διεθνές Δίκαιο είναι με το μέρος σου.
Τα «τετελεσμένα» που παγιώνει στην πράξη, κάθε πλευρά, τα λαμβάνει υποχρεωτικά υπ’ όψιν κάθε Ειρηνευτική πρωτοβουλία και κάθε Διεθνής Διαιτησία.
Για παράδειγμα:
Από την ώρα που κάναμε πίσω στα Ίμια (σαν και σήμερα) το 1996, όχι μόνο χάσαμε τον έλεγχο αυτής της θαλάσσιας περιοχής, αλλά οι Τούρκοι γκρίζαραν και μεγάλο μέρος του Αιγαίου, αναδεικνύοντας το σε «γκρίζες ζώνες»!
Πράγμα που ουδέποτε είχαν επιχειρήσει ή ισχυριστεί προηγουμένως.
Το βράδυ που υποχωρήσαμε στα Ίμια, ΔΕΝ επιστρέψαμε στο «προηγούμενο καθεστώς» (το λεγόμενο status quo ante), αλλά αποδεχθήκαμε de facto ένα «νέο καθεστώς» στο Αιγαίο: τις «γκρίζες ζώνες» αμφισβητούμενης ελληνικής κυριαρχίας που έθετε η Άγκυρα.
Και το «γκριζάρισμα» επεκτεινόταν συνεχώς από τότε!
--Άλλο παράδειγμα: Μπορεί η τουρκική εισβολή στην Κύπρο, το 1974 - και η συνεχιζόμενη κατοχή στο βόρειο τμήμα του νησιού, έκτοτε -να έχει καταδικαστεί από αλλεπάλληλα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, αλλά τα τετελεσμένα του «Αττίλα» παγιώθηκαν!
Και όταν τα Ηνωμένα Έθνη ήλθαν να μας προτείνουν «ειρηνευτική λύση» (30 χρόνια αργότερα – το 2004, με το διαβόητο Σχέδιο Ανάν), μας ζήτησαν να νομιμοποιήσουμε τα τετελεσμένα της εισβολής (που τα ίδια τα Ηνωμένα Έθνη είχαν «καταδικάσει» ως παράνομα και ανεπίτρεπτα)!
Αν αφήσεις να δημιουργηθούν σε βάρος σου «τετελεσμένα», τότε οι διαπραγματεύσεις ξεκινούν σε βάρος σου στη συνέχεια.
Όταν γειτονικό κράτος παραβιάζει εμπράκτως κυριαρχικά σου δικαιώματα είσαι υποχρεωμένος να αντιδράσεις δυναμικά.
Γιατί είσαι υποχρεωμένος;
Γιατί απλούστατα, αν ΔΕΝ το κάνεις, τότε επιτρέπεις να δημιουργηθούν σε βάρος σου «τετελεσμένα».
Κι όταν αργότερα βρεθείς στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, η άλλη πλευρά θα ξεκινήσει από πολύ ισχυρότερη διαπραγματευτική θέση (σε βάρος σου).
Γενικά, ό,τι δεν μπορείς να υπερασπιστείς, έστω και για λίγες ώρες, δεν μπορείς να το κρατήσεις!
Ακόμα κι αν το Διεθνές Δίκαιο είναι με το μέρος σου.
Τα «τετελεσμένα» που παγιώνει στην πράξη, κάθε πλευρά, τα λαμβάνει υποχρεωτικά υπ’ όψιν κάθε Ειρηνευτική πρωτοβουλία και κάθε Διεθνής Διαιτησία.
Για παράδειγμα:
Από την ώρα που κάναμε πίσω στα Ίμια (σαν και σήμερα) το 1996, όχι μόνο χάσαμε τον έλεγχο αυτής της θαλάσσιας περιοχής, αλλά οι Τούρκοι γκρίζαραν και μεγάλο μέρος του Αιγαίου, αναδεικνύοντας το σε «γκρίζες ζώνες»!
Πράγμα που ουδέποτε είχαν επιχειρήσει ή ισχυριστεί προηγουμένως.
Το βράδυ που υποχωρήσαμε στα Ίμια, ΔΕΝ επιστρέψαμε στο «προηγούμενο καθεστώς» (το λεγόμενο status quo ante), αλλά αποδεχθήκαμε de facto ένα «νέο καθεστώς» στο Αιγαίο: τις «γκρίζες ζώνες» αμφισβητούμενης ελληνικής κυριαρχίας που έθετε η Άγκυρα.
Και το «γκριζάρισμα» επεκτεινόταν συνεχώς από τότε!
--Άλλο παράδειγμα: Μπορεί η τουρκική εισβολή στην Κύπρο, το 1974 - και η συνεχιζόμενη κατοχή στο βόρειο τμήμα του νησιού, έκτοτε -να έχει καταδικαστεί από αλλεπάλληλα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, αλλά τα τετελεσμένα του «Αττίλα» παγιώθηκαν!
Και όταν τα Ηνωμένα Έθνη ήλθαν να μας προτείνουν «ειρηνευτική λύση» (30 χρόνια αργότερα – το 2004, με το διαβόητο Σχέδιο Ανάν), μας ζήτησαν να νομιμοποιήσουμε τα τετελεσμένα της εισβολής (που τα ίδια τα Ηνωμένα Έθνη είχαν «καταδικάσει» ως παράνομα και ανεπίτρεπτα)!
Αν αφήσεις να δημιουργηθούν σε βάρος σου «τετελεσμένα», τότε οι διαπραγματεύσεις ξεκινούν σε βάρος σου στη συνέχεια.
- Τρίτον, ένα «θερμό επεισόδιο» στο Αιγαίο, στις σημερινές συνθήκες, μεταξύ Ελλάδας-Τουρκία, σημαίνει «συμπύκνωση» πυρός σε περιορισμένο χώρο και χρόνο!
Κάθε μια από τις δύο πλευρές μπορεί – θεωρητικά και πρακτικά – να κάνει σημαντική ζημιά στην άλλη.
Επειδή όλοι γνωρίζουν ότι «τρίτες χώρες» θα εμποδίσουν την κλιμάκωση και θα πιέσουν για «ειρηνευτική εκτόνωση και διαιτησία» στη συνέχεια, πολύ σημαντικά είναι δύο στοιχεία:
Ένα πριν κι ένα κατά τη διάρκεια του «θερμού επεισοδίου».
--Πολύ σημαντικό από πριν είναι ο «διεθνής περίγυρος» και οι ιδιαίτερα οι «τρίτες χώρες» που έχουν πρόθεση να επέμβουν για να συγκρατήσουν τα πράγματα, να έχουν πάρει θέση.
Στην προκειμένη περίπτωση, όλοι έχουν πάρει θέση καταδικάζοντας τις κινήσεις της Τουρκίας ως «παράνομες» και «προκλητικές» και «ανεπίτρεπτες».
Αυτό νομιμοποιεί την Ελλάδα να αντιδράσει δυναμικά!
Δεν ίσχυε αυτό κατά την κρίση των Ιμίων όταν όλοι αιφνιδιάστηκαν και προσπαθούσαν να εμφανιστούν ως «ουδέτεροι μεσολαβητές» στη συνέχεια.
--Εξ ίσου σημαντικό, κατά τη διάρκεια του θερμού επεισοδίου, είναι η χώρα που κατά τις εκπεφρασμένες θέσεις των «τρίτων χωρών» αδικείται, να αντιδράσει αποφασιστικά.
Και να κάνει ζημιά στον επιτιθέμενο.
Όσο πιο αποφασιστικά αντιδράσει κι όσο μεγαλύτερη ζημιά προλάβει να κάνει, πριν παρέμβουν «τρίτοι», από τόσο καλύτερες θέσεις θα πάει μετά σε διαπραγμάτευση ή διαιτησία.
Κι αντίθετα, αν δεν αντιδράσει, τόσο περισσότερα θα χάσει στη συνέχεια!
Επαναλαμβάνω: αν δεν μπορείς να υπερασπιστείς κυριαρχικό σου δικαίωμα ούτε για λίγες ώρες, θα το χάσεις! Κανείς δεν θα σε υπερασπιστεί.
Η Ελλάδα σήμερα έχει καταφέρει: και εκ των προτέρων να έχει καταδικαστεί απ’ όλους η Τουρκία ως «προκλητική» και την αποφασιστικότητά της έχει διακηρύξει.
Μένει, ωστόσο, και να την αποδείξει…
Επειδή όλοι γνωρίζουν ότι «τρίτες χώρες» θα εμποδίσουν την κλιμάκωση και θα πιέσουν για «ειρηνευτική εκτόνωση και διαιτησία» στη συνέχεια, πολύ σημαντικά είναι δύο στοιχεία:
Ένα πριν κι ένα κατά τη διάρκεια του «θερμού επεισοδίου».
--Πολύ σημαντικό από πριν είναι ο «διεθνής περίγυρος» και οι ιδιαίτερα οι «τρίτες χώρες» που έχουν πρόθεση να επέμβουν για να συγκρατήσουν τα πράγματα, να έχουν πάρει θέση.
Στην προκειμένη περίπτωση, όλοι έχουν πάρει θέση καταδικάζοντας τις κινήσεις της Τουρκίας ως «παράνομες» και «προκλητικές» και «ανεπίτρεπτες».
Αυτό νομιμοποιεί την Ελλάδα να αντιδράσει δυναμικά!
Δεν ίσχυε αυτό κατά την κρίση των Ιμίων όταν όλοι αιφνιδιάστηκαν και προσπαθούσαν να εμφανιστούν ως «ουδέτεροι μεσολαβητές» στη συνέχεια.
--Εξ ίσου σημαντικό, κατά τη διάρκεια του θερμού επεισοδίου, είναι η χώρα που κατά τις εκπεφρασμένες θέσεις των «τρίτων χωρών» αδικείται, να αντιδράσει αποφασιστικά.
Και να κάνει ζημιά στον επιτιθέμενο.
Όσο πιο αποφασιστικά αντιδράσει κι όσο μεγαλύτερη ζημιά προλάβει να κάνει, πριν παρέμβουν «τρίτοι», από τόσο καλύτερες θέσεις θα πάει μετά σε διαπραγμάτευση ή διαιτησία.
Κι αντίθετα, αν δεν αντιδράσει, τόσο περισσότερα θα χάσει στη συνέχεια!
Επαναλαμβάνω: αν δεν μπορείς να υπερασπιστείς κυριαρχικό σου δικαίωμα ούτε για λίγες ώρες, θα το χάσεις! Κανείς δεν θα σε υπερασπιστεί.
Η Ελλάδα σήμερα έχει καταφέρει: και εκ των προτέρων να έχει καταδικαστεί απ’ όλους η Τουρκία ως «προκλητική» και την αποφασιστικότητά της έχει διακηρύξει.
Μένει, ωστόσο, και να την αποδείξει…
- Τέταρτον, δεν πάμε να «κερδίσουμε» κάτι. Πάμε να διασώσουμε όσα το Διεθνές Δίκαιο μας αναγνωρίζει - και τρίτες χώρες έχουν αρχίσει επίσης να μας αναγνωρίζουν. Υπάρχουν πλέον και «νομικά προηγούμενα» (αποφάσεις- δεδικασμένα της Χάγης, πολύ κοντά στις δικές μας θέσεις) και «πολιτικά προηγούμενα» («τρίτες χώρες» που αναγνωρίζουν τα ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα εμμέσως ή ευθέως: Ισραήλ, Αίγυπτος, Γαλλία, ΗΠΑ κλπ.)
Τη στάση τους ωστόσο, μην τη θεωρούμε «δεδομένη». Η στήριξή τους θα παγιωθεί στο πλευρό μας, ΜΟΝΟΝ αν, εμείς οι ίδιοι, εμπράκτως υπερασπιστούμε όσα μας αναγνωρίζουν ως «δικά μας».
Κανείς «τρίτος» δεν υποστηρίζει τα δικαιώματά σου, περισσότερο απ’ ό,τι εσύ ο ίδιος είσαι διατεθειμένος να τα προασπιστείς την κρίσιμη στιγμή.
Κανείς «τρίτος» δεν υποστηρίζει τα δικαιώματά σου, περισσότερο απ’ ό,τι εσύ ο ίδιος είσαι διατεθειμένος να τα προασπιστείς την κρίσιμη στιγμή.
- Πέμπτον, αν λοιπόν κλιμακωθούν τις επόμενες μέρες-ώρες οι έμπρακτες τουρκικές προκλήσεις, υπάρχουν δύο ενδεχόμενα:
- Είτε να κάνουμε αυτό που δεσμευτήκαμε, δηλαδή να «απαντήσουμε» όπως πρέπει – όπως θα έκανε οποιοδήποτε άλλο κράτος στη θέση μας: να χρησιμοποιήσουμε δύναμη πυρός για να ματαιώσουμε την δημιουργία «τετελεσμένων» σε βάρος μας.
- Είτε την τελευταία στιγμή να κάνουμε πίσω και να δεχθούμε διαπραγμάτευση-διαιτησία, εκβιαζόμενοι από τις πιέσεις των τουρκικών προκλήσεων.
--Αν κάνουμε το πρώτο, τότε θα υπάρξει παρέμβαση «τρίτων» υπέρ μας και θα πάμε σε διαπραγμάτευση-διαιτησία από ισχυρότερες θέσεις.
Πολλοί έχουν πλέον λόγους να «τσαλακώσουν» τον Ερντογάν – και θα τους έχουμε δώσει τη μοναδική ευκαιρία να το κάνουν.
--Αν κάνουμε το δεύτερο, αν δηλαδή υποχωρήσουμε αμαχητί, τότε θα χάσουμε.
Όχι μόνο τώρα. Και στο μέλλον.
Γιατί αν δώσουμε μια τέτοια «νίκη» στον Ερντογάν, να μας σύρει σε διαπραγμάτευση-διαιτησία και να μας πάρει σημαντικά κυριαρχικά δικαιώματα αμαχητί, η Τουρκία θα το επιχειρήσει ξανά!
Δεν θα «ησυχάσουμε» στη συνέχεια! Θα ενθαρρύνουμε μόνοι μας τα επόμενα βήματα των Τουρκικών διεκδικήσεων σε βάρος μας.
(Όπως η υποχώρησή μας στα Ίμια οδήγησε τα επόμενα 24 χρόνια στο «γκριζάρισμα» του μισού Αιγαίου).
Άρα η αποφασιστική απάντησή μας δεν είναι «ριψοκίνδυνη» πολιτική, είναι «σώφρων» πολιτική, είναι διορατική πολιτική, είναι η ΜΟΝΗ Πολιτική…
Γιατί το αντίθετο – μια νέα υποχώρησή μας, αμαχητί – ΔΕΝ είναι «Πολιτική».
Είναι δήλωση Υποταγής!
(Που θα οδηγήσει αναπόφευκτα σε περισσότερες απώλειες λίγο ή πολύ αργότερα)
Δεν χρειάζεται να το σκεφτόμαστε ή να το παιδεύουμε πολύ.
Αν θέλουμε να κάνουμε «δήλωση υποταγής» αρκεί να κατεβάσουμε τα παντελόνια μας.
Μετά βέβαια, δεν θα έχουμε χώρα! Καθόλου…
Μια ηττημένη χώρα, μπορεί να συνέλθει και να ανακάμψει αργότερα.
Μια υποταγμένη κοινωνία, πηγαίνει κατευθείαν στην αποσύνθεση!
ΥΓ. Η Τουρκία από την πλευρά της, γνωρίζοντας ότι δική μας αποφασιστική αντίδραση μπορεί να της κάνει μεγάλη ζημιά, έχει κάθε λόγο να επιδιώκει τον εκφοβισμό μας.
Να παραλύσει τα ανακλαστικά μας.
Να καλλιεργήσει την ηττοπάθεια μεταξύ μας.
Και το κάνει! Σχεδόν απεγνωσμένα.
Κι υπάρχουν άνθρωποι ανάμεσά μας, που – συνειδητά ή ασυνείδητα – παίζουν το παιγνίδι της! Δυστυχώς…
Κάτι είχε πει σχετικώς ο «Γέρος του Μωριά» για τους «προσκυνημένους»…
Δεν χρειάζεται, βέβαια, να φτάσουμε στα άκρα.
Πολλοί έχουν πλέον λόγους να «τσαλακώσουν» τον Ερντογάν – και θα τους έχουμε δώσει τη μοναδική ευκαιρία να το κάνουν.
--Αν κάνουμε το δεύτερο, αν δηλαδή υποχωρήσουμε αμαχητί, τότε θα χάσουμε.
Όχι μόνο τώρα. Και στο μέλλον.
Γιατί αν δώσουμε μια τέτοια «νίκη» στον Ερντογάν, να μας σύρει σε διαπραγμάτευση-διαιτησία και να μας πάρει σημαντικά κυριαρχικά δικαιώματα αμαχητί, η Τουρκία θα το επιχειρήσει ξανά!
Δεν θα «ησυχάσουμε» στη συνέχεια! Θα ενθαρρύνουμε μόνοι μας τα επόμενα βήματα των Τουρκικών διεκδικήσεων σε βάρος μας.
(Όπως η υποχώρησή μας στα Ίμια οδήγησε τα επόμενα 24 χρόνια στο «γκριζάρισμα» του μισού Αιγαίου).
Άρα η αποφασιστική απάντησή μας δεν είναι «ριψοκίνδυνη» πολιτική, είναι «σώφρων» πολιτική, είναι διορατική πολιτική, είναι η ΜΟΝΗ Πολιτική…
Γιατί το αντίθετο – μια νέα υποχώρησή μας, αμαχητί – ΔΕΝ είναι «Πολιτική».
Είναι δήλωση Υποταγής!
(Που θα οδηγήσει αναπόφευκτα σε περισσότερες απώλειες λίγο ή πολύ αργότερα)
Δεν χρειάζεται να το σκεφτόμαστε ή να το παιδεύουμε πολύ.
Αν θέλουμε να κάνουμε «δήλωση υποταγής» αρκεί να κατεβάσουμε τα παντελόνια μας.
Μετά βέβαια, δεν θα έχουμε χώρα! Καθόλου…
Μια ηττημένη χώρα, μπορεί να συνέλθει και να ανακάμψει αργότερα.
Μια υποταγμένη κοινωνία, πηγαίνει κατευθείαν στην αποσύνθεση!
ΥΓ. Η Τουρκία από την πλευρά της, γνωρίζοντας ότι δική μας αποφασιστική αντίδραση μπορεί να της κάνει μεγάλη ζημιά, έχει κάθε λόγο να επιδιώκει τον εκφοβισμό μας.
Να παραλύσει τα ανακλαστικά μας.
Να καλλιεργήσει την ηττοπάθεια μεταξύ μας.
Και το κάνει! Σχεδόν απεγνωσμένα.
Κι υπάρχουν άνθρωποι ανάμεσά μας, που – συνειδητά ή ασυνείδητα – παίζουν το παιγνίδι της! Δυστυχώς…
Κάτι είχε πει σχετικώς ο «Γέρος του Μωριά» για τους «προσκυνημένους»…
Δεν χρειάζεται, βέβαια, να φτάσουμε στα άκρα.
Όμως, ας έχουμε το νου μας!
