Tου ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΤΡΑΪΑΝΟΥ από το βιβλίο του ,Μετανάστες Από τον μυθικό Οδυσσέα ως τον σημερινό φτωχό λαθρομετανάστη ...
Tου ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΤΡΑΪΑΝΟΥ από το βιβλίο του ,Μετανάστες
Από τον μυθικό Οδυσσέα
ως τον σημερινό φτωχό λαθρομετανάστη
ελάχιστα πράγματα έχουν αλλάξει.
Οι διαδικασίες, όταν κάποιος έχει ανάγκες και ζητάει τη βοήθεια των συνανθρώπων του, πάντα είναι ίδιες και εδώ και αιώνες απαράβατες.
Διαδικασίες, που από τον καιρό του Ομήρου μέχρι και σήμερα είναι αναλλοίωτες.
Διαδικασίες, που περιγράφονται με μεγάλη σαφήνεια στα Ομηρικά Έπη τα οποία οι Έλληνες τα θεωρούσαν ως τη "μήτρα" που γεννά τη φυλή τους.
Ο Οδυσσέας, για παράδειγμα, μέσα στα Έπη "μακαρίζει" τους φιλόξενους ανθρώπους που βοηθούν τους συνανθρώπους τους, οι οποίοι για κάποιο λόγο ατύχησαν στη ζωή τους.
Είναι και ο ίδιος φιλόξενος με τους ξένους και είναι και ο ίδιος που ως ξένος χρειάστηκε πολλές φορές να επικαλεστεί την έννοια της "φιλοξενίας" για να σωθεί.
Όλα αυτά όμως μέσα σε κάποια συγκεκριμένα πλαίσια. Μέσα στα πλαίσια στα οποία υπάρχει σαφής διαχωρισμός των ρόλων και των ιδιοτήτων.
Αυτός ο οποίος ζητάει βοήθεια είναι ικέτης και αυτός που τη δίνει είναι ελεήμων κύριος.
Ποτέ δεν αναμειγνύονται αυτές οι ιδιότητες.
Ποτέ δεν θεώρησε ο Οδυσσέας ως ικέτης την απλή "είσοδό" του σε ένα ξένο σπίτι σαν την ικανή και αναγκαία συνθήκη για ν' αλλάξει την ιδιότητά του μέσα σ' αυτό.
Ποτέ δηλαδή δεν μπήκε σ' ένα ξένο σπίτι και, αφού παράκαμψε τους όρους της φιλοξενίας, άρχισε να φέρεται σαν συνιδιοκτήτης.
Πάντα μακάριζε τον γενναιόδωρο ιδιοκτήτη και διαχώριζε με απόλυτη σαφήνεια τον δικό του ρόλο.
Ποτέ δεν αναφώνησε σε ξένο σπίτι …"και τώρα εμείς, οι κάτοικοι του σπιτιού, τι θα κάνουμε από κοινού και μέσα στα πλαίσια της δημοκρατίας;"
Όταν υπάρχει ιδιοκτησία, δημοκρατία υπάρχει μόνον για τους ομοεπίπεδους ιδιοκτήτες και για κανέναν άλλον.
Όλοι οι άλλοι, που για τον οποιονδήποτε λόγο βρίσκονται μέσα στην ξένη ιδιοκτησία κι εξαρτώνται από αυτήν, περιμένουν ν' αποφασίσουν οι ιδιοκτήτες για το τι μέλλει γενέσθαι.
Αυτό το οποίο δεν έκανε ο Οδυσσέας εις βάρος κανενός ιδιοκτήτη, δεν το δέχεται και ο ίδιος εις βάρος της ιδιοκτησίας του.
Απόδειξη;
Ο τρομερός ήρωας, ο οποίος πολλές φορές επιβίωσε εξαιτίας του ελέους αυτών που τον φιλοξένησαν μέσα στα σπίτια τους, σκοτώνει με τον χειρότερο τρόπο αυτούς που "τρύπωσαν" στο σπίτι του με στόχο να οικειοποιηθούν αυτά που ο ίδιος δημιούργησε για τον εαυτό του και για τους οικείους του.
Ο αναγνώστης βλέπει ότι μερικά βασικά πράγματα, που αφορούν συμπεριφορές ατόμων, οι άνθρωποι τα έχουν "κωδικοποιήσει" από αρχαιοτάτων χρόνων.
Ανάμεσα σ' αυτά τα οποία είχαν "κωδικοποιηθεί" είναι και οι διαδικασίες που αφορούν τόσο αυτόν που ζητάει βοήθεια όσο κι αυτόν που καλείται να βοηθήσει.
Πριν μιλήσουμε γι' αυτές καθ’ αυτές τις διαδικασίες, θα πρέπει να πούμε ότι ένας άνθρωπος, που θέλει να θεωρείται τέτοιος και όχι θηρίο, θα πρέπει να βοηθάει τον συνάνθρωπό του, όταν αυτός βρίσκεται σε μία ανάγκη.
Επιπλέον δε —με μια βαθύτερη ανάλυση— εύκολα διαπιστώνουμε ότι η βοήθεια προς τον συνάνθρωπό μας δεν είναι μια πράξη που είναι ιδεώδης μόνον από πλευράς ανθρωπισμού, αλλά είναι και μια πράξη εξόχως συμφέρουσα γι' αυτόν που την πραγματοποιεί.
Αυτό, ακόμα και εκ του πονηρού να το σκεφτεί κάποιος, έχει τη λογική του και το κέρδος του.
Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι μέσα στη ζωή παρούσα είναι τόσο η επιτυχία όσο και η αποτυχία.
Αυτός ο οποίος είναι σήμερα πλούσιος και φαινομενικά δεν έχει κανέναν ανάγκη, μπορεί για τον οποιοδήποτε λόγο να βρεθεί σε δύσκολη θέση, που θα έχει πραγματικά ανάγκη τον συνάνθρωπό του.
Με το δεδομένο αυτό στη σκέψη μας αντιλαμβανόμαστε ότι ο ανθρωπισμός όχι μόνον είναι κάτι το ανώτερο ως σκέψη και ως πράξη, αλλά είναι κάτι που συμφέρει κιόλας.
Είναι μια "επένδυση" από αυτές που λέμε …"αχρείαστες να 'ναι".
Είναι μια "επένδυση", που αυτός ο οποίος την κάνει δεν θα χαρεί καθόλου να τη δει ν' "αποδίδει".
Είναι σαν την ασφάλεια ζωής, που την πληρώνουμε με ευχαρίστηση κι ευχόμαστε να μην μας χρειαστεί ποτέ.
Ο πολιτισμένος άνθρωπος, δηλαδή, έχει πολλές πιθανότητες να περάσει μια "εύκολη" ζωή, γιατί εκτός των άλλων έχει "επενδύσει" και στους ανθρώπους.
Ό,τι και να του "τύχει", μπορεί να το αντιμετωπίσει.
Κανένας άνθρωπος, που "επένδυσε" σε ανθρώπους και κέρδισε την αγάπη τους, δεν έφυγε χαμένος από αυτήν τη ζωή.
Ό,τι κι αν του τύχει, όπου κι αν τον βρει το κακό, είναι βέβαιον ότι θα τύχει βοήθειας ακόμα κι απ' ανθρώπους που δεν γνωρίζει και τους οποίους δεν έχει βοηθήσει ο ίδιος προσωπικά.
Γιατί; Γιατί οι άνθρωποι γνωρίζουν από ένστικτο να ξεχωρίζουν τους ευγενικούς ανθρώπους από τα αρπακτικά "θηρία".
Γιατί οι άνθρωποι, που γνωρίζουν να βοηθούν, γνωρίζουν και πώς να ζητούν βοήθεια.
Ως άνθρωποι, που βοηθούν και οι ίδιοι όταν μπορούν, γνωρίζουν τι ενοχλεί και τι ευχαριστεί αυτόν ο οποίος καλείται να βοηθήσει.
Έχοντας αυτήν τη γνώση, μπορούν, όταν ζητάνε βοήθεια, να συμπεριφέρονται μ' εκείνον τον τρόπο που ευχαριστεί τους ανθρώπους.
Γνωρίζουν τι να κάνουν, προκειμένου να μην ενοχλούν και προπάντων χωρίς να εμφανίζονται απειλητικοί απέναντι σ' αυτούς που έχουν ανάγκη.
Αυτή η έκκληση για βοήθεια αφορά τις διαδικασίες για τις οποίες μιλήσαμε προηγουμένως.
Το σημαντικό με τις διαδικασίες αυτές είναι ότι ξεκαθαρίζουν τα πράγματα καί από τις δύο πλευρές.
Τόσο από την πλευρά αυτού που ζητά όσο και από την πλευρά αυτού που δίνει.
Από αυτές τις διαδικασίες ξεχωρίζει ο κλέφτης από αυτόν που ζητάει βοήθεια με το δικαίωμα του ανθρώπου και την ιερότητα του ικέτη.
Από αυτές τις διαδικασίες ξεχωρίζει ο πραγματικός φιλάνθρωπος από τον κοινό εκμεταλλευτή, ο οποίος, αφού καταστρέψει τον συνάνθρωπό του, στη συνέχεια τον "βοηθάει", διατηρώντας τον σε μια ιδιότυπη ομηρία.
Οι διαδικασίες που προβλέπονται
Γι' αυτόν που ζητά βοήθεια.
Θα πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά για να καταλάβει ο αναγνώστης τι ακριβώς θέλουμε να πούμε.
Σ' ό,τι αφορά τον άνθρωπο, που έχει ανάγκη βοηθείας, τα πράγματα είναι εξαιρετικά απλά.
Όταν έχει την ανάγκη του συνανθρώπου του και δεν ακολουθεί τις διαδικασίες που προβλέπονται, δεν διαφέρει από έναν κοινό κλέφτη.
Όσο αναξιοπαθής και φουκαράς κι αν είναι, δεν παύει να είναι εγκληματίας, όταν δεν φέρεται με τον τρόπο που προβλέπεται.
Ποιος είναι αυτός ο τρόπος;
Όταν κάποιος από εμάς έχει ανάγκη τον συνάνθρωπό του, πηγαίνει στο σπίτι του από την κύρια είσοδο του σπιτιού του και από πουθενά αλλού.
Πάντα χτυπάει την πόρτα εκείνου που έχει ανάγκη κι αυτό είναι κάτι που εξ αρχής διαχωρίζει τους ρόλους μεταξύ του αδύναμου ικέτη και του δυνάμει ευεργέτη του.
Όταν χτυπάς την πόρτα ενός σπιτιού, το πρώτο πράγμα που κάνεις με την ενέργεια σου αυτήν είναι ν' αναγνωρίζεις την ιδιότητα του κυρίου σ' αυτόν που καλείς να σου ανοίξει κι επιπλέον διαχωρίζεις τον εαυτό σου από αυτούς που κατοικούν μέσα στο σπίτι στο οποίο αναζητάς βοήθεια.
Αν μπεις σε ένα ξένο σπίτι από οποιοδήποτε άλλο άνοιγμα εκτός από την κύρια είσοδο, δεν διαφέρεις από έναν οποιονδήποτε κλέφτη.
Ακόμα κι αν δεν είναι πρόθεσή σου να κλέψεις, είναι βέβαιον ότι η παρουσία σου θα προκαλέσει προβλήματα.
Προβλήματα ανάλογα μ' αυτά που προκαλεί ένας κοινός κλέφτης.
Αυτό είναι βέβαιο, εφόσον και μόνον που υπάρχεις και προσπαθείς να επιβιώσεις μέσα σ' έναν χώρο όπου δεν έχει υπάρξει πρόβλεψη για το άτομό σου, αυτό θα δημιουργήσει προβλήματα.
Γιατί;
Γιατί μέσα σ' ένα σπίτι, από τα κρεβάτια μέχρι και την τροφή που υπάρχει διαθέσιμη, τα πάντα είναι μετρημένα και ανήκουν σε κάποιους.
Ένα σπίτι, για παράδειγμα, μπορεί εύκολα ν' αντέξει έναν φιλοξενούμενο και να συνεισφέρουν οι πάντες από αυτά που τους αντιστοιχούν για να καλυφθούν οι ανάγκες του, αλλά δεν μπορεί ν' αντέξει έναν "λαθροσυγκάτοικο", γιατί θα δημιουργηθεί πρόβλημα. Ακόμα κι αν δεν προκύψει το φαινόμενο της στέρησης, θα υπάρξει πρόβλημα.
Κάποιοι από τους νόμιμους συγκάτοικους, αγνοώντας την παρουσία του ξένου και τις ανάγκες του, θα κατηγορήσουν τα αδέρφια τους για κλοπή κι αυτό είναι ό,τι χειρότερο μπορεί να συμβεί για μια οικογένεια κι ένα σπίτι.
Αντιλαμβανόμαστε δηλαδή ότι ένας άνθρωπος όσο φτωχός κι αν είναι, όση ανάγκη και να έχει, θα πρέπει ν' ακολουθήσει την κατάλληλη διαδικασία, προκειμένου να ζητήσει βοήθεια.
Θα πρέπει να δηλώσει την παρουσία του και βέβαια την ιδιότητά του, γιατί στην αντίθετη περίπτωση θα προκαλέσει τεράστια προβλήματα σ' αυτόν τον οποίο θα έπρεπε να θεωρεί ευεργέτη του.
απόσπασμα απο το βιβλίο του ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΤΡΑΪΑΝΟΥ ,Μετανάστες 2005
