Το βόρειο σύνορο της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας κατά μήκος του Ρήνου και του Δούναβη προκαλούσε έντονη ανησυχία στους Ρωμαίους αυτ...
Το βόρειο σύνορο της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας κατά μήκος του Ρήνου και του Δούναβη προκαλούσε έντονη ανησυχία στους Ρωμαίους αυτοκράτορες κατά τη διάρκεια του τρίτου μεταχριστιανικού αιώνα.
Νομαδικές φυλές του Βορρά, χωρισμένες σε μικρές ομάδες μάχονταν μεταξύ τους για την άσκηση της εξουσίας: Φράγκοι, Γερμανοί, Γότθοι και Βησιγότθοι, εποφθαλμιούσαν την περιοχή και έκαναν συχνές και ενοχλητικές επιθέσεις στην ρωμαϊκή επικράτεια.
Ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος δεν μπορούσε να αγνοήσει την κατάσταση.
Απέκρουε τις επιδρομές, επισκεύασε τις οχυρώσεις των πόλεων στα σύνορα καθώς και τη γέφυρα στην Κολωνία, κατασκεύασε ένα οχυρό στην ανατολική πλευρά του Ρήνου, απείλησε με θάνατο όποιον συνεργαζόταν με τους εχθρούς, χρησιμοποίησε «βαρβάρους» ως εργατικό δυναμικό για το οικοδομικό του πρόγραμμα, (όπως για παράδειγμα Βησιγότθους στην κατασκευή του λιμανιού της Θεσσαλονίκης), και στο στρατό ως απλούς στρατιώτες αλλά και σε υψηλόβαθμες θέσεις, (ειδικά Γερμανούς).
Ο Κωνσταντίνος ήταν ένας ικανότατος στρατηγός, (κάτι που του αναγνώριζαν ακόμα και οι αντίπαλοί του).
Γρήγορα υπογράφηκε συνθήκη με τους Βησιγότθους, που είχε ως αποτέλεσμα τη διευκόλυνση του εμπορίου στην περιοχή.
Ο Κωνσταντίνος διατυμπάνισε την επιτυχία του σε αναμνηστικά μετάλλια, στα νομίσματα που κυκλοφόρησε, στην Αψίδα του στη Ρώμη και στην σαρκοφάγο της μητέρας του στο Βατικανό, (που προόριζε για τον ίδιο) και υιοθέτησε τον τίτλο Γοτθικός σε ανάμνηση της νίκης του.
Στη συνέχεια, θέλησε να ανακτήσει και την παλιά επαρχία της Δακίας (σημερινή Ρουμανία) που είχε κατακτήσει και ενσωματώσει ο αυτοκράτορας Τραϊανός και είχε εγκαταλείψει ο αυτοκράτορας Αυρηλιανός.
Ο Ιουλιανός ο Παραβάτης, αργότερα, κατηγόρησε τον Κωνσταντίνο ότι τα στρατιωτικά κατορθώματα του ήταν βραχύβια.
Και μάλλον είχε δίκιο.
Οι Βησιγότθοι δεν άργησαν καθόλου να προσβάλουν τη συνθήκη και να δημιουργούν πονοκέφαλο στους διαδόχους του Κωνσταντίνου.
Προς το τέλος της ζωής του ο Κωνσταντίνος στράφηκε εναντίον της Περσίας.
Το 298 ο Γαλέριος είχε υπογράψει συνθήκη με την Περσία με την οποία όμως ο Κωνσταντίνος αισθανόταν άβολα.
Οι σχέσεις των δύο χωρών εντάθηκαν όταν η εχθρός χώρα της Περσίας Αρμενία προσηλυτίστηκε από τον Κωνσταντίνο στον χριστιανισμό και το 324 ο Κωνσταντίνος έστειλε μια επιστολή στον βασιλιά της Περσίας ότι δεν ήταν διατεθειμένος να ανεχτεί πλέον την καταπίεση των χριστιανών που διέμεναν στην Περσία.
Δέκα χρόνια αργότερα η Περσία επιτέθηκε στην Αρμενία.
Η παράδοση αναφέρει ότι κάποιος Ρωμαίος υπήκοος με το όνομα Μετρόδωρος, ο οποίος έκανε το γύρο της γης, βρέθηκε στην Ινδία όπου κέρδισε την εμπιστοσύνη των Βραχμάνων και την ελεύθερη πρόσβαση στα ιερά τους.
Ο Μετρόδωρος καταχράστηκε την εμπιστοσύνη των Ινδών και έκλεψε τους θησαυρούς τους.
Επιπλέον, ο βασιλιάς της Ινδίας είχε δώσει στον Μετρόδωρο, προτού αποκαλυφθεί το σκάνδαλο, πολύτιμα δώρα να μεταφέρει στον αυτοκράτορα του Κωνσταντίνο για λογαριασμό του.
Ωστόσο, όταν ο Μετρόδωρος συνάντησε τον Κωνσταντίνο απόκρυψε την αλήθεια, του έδωσε τα δώρα εκ μέρους του και κατηγόρησε τους Πέρσες ότι του κατέσχεσαν και άλλα ανεκτίμητης αξίας και γούστου αντικείμενα που προόριζε για τον αυτοκράτορα.
Όταν ο Κωνσταντίνος έγραψε στον Πέρση βασιλιά να εκφράσει τη διαμαρτυρία του για την αδικία αγνοήθηκε επιδεικτικά και ποτέ δεν έλαβε μια απάντηση.
Έτσι, σύμφωνα με την παράδοση, διαταράχθηκαν οι σχέσεις των δύο κρατών και καταλύθηκε η συνθήκη.
Όμως ο Κωνσταντίνος πέθανε το 337 και δεν πρόλαβε να ολοκληρώσει τα σχέδια του εναντίον της Περσίας, (βλ. Αμμιανός Μαρκελλίνος, Res Gestae 25.5.23).
Ο Κωνσταντίνος συνέχισε σε πολλά σημεία την πολιτική του Διοκλητιανού, (Λακτάντιος, De Mortibus Persecutorum 7).
Ο Διοκλητιανός είχε χωρίσει τον στρατό σε δύο τμήματα, και ο Κωνσταντίνος διατήρησε αυτό το χωρισμό των στρατιωτών σε limitanei, που ήταν μόνιμα εγκατεστημένοι στα σύνορα και ασχολούνταν παράλληλα με την καλλιέργεια της γης και σε comitatenses, μια ευκίνητη ομάδα χωρίς μόνιμο τόπο διαμονής που στελνόταν εκεί όπου κάθε φορά προέκυπτε ανάγκη και πληρώνονταν περισσότερο από τους συναδέλφους τους στα σύνορα και είχαν μεγαλύτερο κύρος.
Ο ιστορικός Ζώσιμος παραπονιέται ότι αυτό το μέτρο είχε ως αποτέλεσμα την αποδυνάμωση της στρατιωτικής δύναμης στα σύνορα και την τελική πτώση του δυτικού τμήματος της αυτοκρατορίας, (Ζώσιμος, Ιστορία 2.34).
Επίσης, αξίζει να σημειωθεί ότι ο Κωνσταντίνος, όπως και ο Διοκλητιανός, ήταν γενναιόδωρος με τους στρατιώτες του.
Ο Διοκλητιανός είχε μιμηθεί τον τρόπο ενδυμασίας των μοναρχών της Ανατολής, οι οποίοι ήταν ντυμένοι πολυτελώς, με μετάξι και χρυσάφι, και το τελετουργικό της αυλής τους, με υποχρεωτική την προσκύνηση, δηλαδή την γονυκλισία όσων απευθύνονταν στον αυτοκράτορα.
Ο Κωνσταντίνος μιμήθηκε και σε αυτό το σημείο τον Διοκλητιανό και μάλιστα διεύρυνε την απόσταση μεταξύ του αυτοκράτορα και των υπηκόων του (στρατιωτών και πολιτών) υιοθετώντας τη χρήση διαδημάτων.
Ο Ευσέβιος στην βιογραφία του εξηγεί ότι στην πραγματικότητα ο Κωνσταντίνος ήταν σεμνός και μετρημένος κατά το χριστιανικό πρότυπο, αλλά υπάκουε στωικά στις επιθυμίες των υπηκόων του που τον ήθελαν φαντασμαγορικά ντυμένο ώστε να τους εμπνέει σεβασμό και δέος, (Ευσέβιος, Βίος Κωνσταντίνου 5.6).
Ο Κωνσταντίνος διατήρησε, με μικρές μόνο αλλαγές, το διαμελισμό των επαρχιών σε μικρότερα τμήματα που είχε κάνει ο Διοκλητιανός, περιόρισε τις στρατιωτικές αρμοδιότητες των διοικητών των επαρχιών του, κατάργησε την πραιτωριανή φρουρά, αύξησε τον αριθμό των συγκλητικών από εξακόσιους σε δύο χιλιάδες, δημιούργησε νέα αξιώματα και, όπως είδαμε, ξεκίνησε ένα φιλόδοξο οικοδομικό πρόγραμμα σε όλη την αυτοκρατορία.
Προκειμένου να καλύψει τις διευρυμένες οικονομικές του ανάγκες υποχρεώθηκε να βάλει δύο νέους φόρους, ο ένας επιβλήθηκε στους συγκλητικούς και ο δεύτερος στους βιοτέχνες και εμπόρους, οι οποίοι για να ανταποκριθούν αύξησαν τις τιμές ενοικίασης της κτηματικής τους περιουσίας με αποτέλεσμα να πλήξουν τους ήδη καταπονημένους αγρότες της υπαίθρου.
Η φορολογία αυτή αποδείχθηκε άκρως καταπιεστική.
Ο Κωνσταντίνος δημοσίευσε ένα διάταγμα με το οποίο απαγόρευε τη χρήση βίας στη συλλογή των φόρων και πρότεινε τη φυλάκιση υπό καλές συνθήκες ως εναλλακτικό μέτρο πίεσης, και παράλληλα προσπάθησε να ελέγξει αν οι βουλευτές, οι οποίοι όριζαν το ποσό που όφειλε να καταβάλλει ο καθένας, ήταν ακριβοδίκαιοι.
Το έργο των βουλευτών δεν θεωρείτο στην ύστερη αρχαιότητα καθόλου αξιοζήλευτο, σε τέτοιο μάλιστα βαθμό, ώστε, πολλοί, προκειμένου να αποφύγουν μια βουλευτική θέση, επέλεγαν μια σταδιοδρομία στην Εκκλησία, που αυτόματα απάλλασσε από την υποχρέωση άσκησης του βουλευτικού αξιώματος.
Είναι ενδεικτική της νοοτροπίας της εποχής η κωμικοτραγική συμπεριφορά του αυτοκράτορα Μαξέντιου ο οποίος για να τιμωρήσει έναν χριστιανό τον εξανάγκασε να γίνει βουλευτής.
Ο Διοκλητιανός είχε προσπαθήσει να περιορίσει τον πληθωρισμό και την αισχροκέρδεια με ένα διάταγμα, το 301, που με σαφήνεια καθόριζε τις τιμές των προϊόντων που κυκλοφορούσαν στην αγορά.
Οι συγκεκριμένες προσπάθειες του Διοκλητιανού εφαρμόστηκαν κυρίως στο ανατολικό τμήμα της αυτοκρατορίας και είχαν πρόσκαιρη μόνο επιτυχία, (Λακτάντιος, De Mortibus Persecutorum 8.6-7).
Ο Κωνσταντίνος δεν ενδιαφέρθηκε να οργανώσει ένα συστηματικό πρόγραμμα ανακούφισης των κατώτερων στρωμάτων, παρά μόνο ενίσχυσε το φιλανθρωπικό έργο της Εκκλησίας.
Η απόφαση του να κυκλοφορήσει ένα νέο χρυσό νόμισμα, τον σόλιδο, που έγινε ο νομισματικός κανόνας του Βυζαντίου και όλου του μεσογειακού κόσμου επί πολλούς αιώνες, ερμηνεύτηκε από ορισμένους μελετητές ως παραγκώνιση των αναγκών των φτωχών και διευκόλυνση των πλούσιων, όπως και η υποχρεωτική συνέχιση του πατρικού επαγγέλματος και το δέσιμο με αλυσίδες των καλλιεργητών, των κολωνών, στα χωράφια, (βλ. Jones Arnold, Ο Κωνσταντίνος και ο εκχριστιανισμός της Ευρώπης, μετ. Αλέξανδρος Κοτζιάς, εκδόσεις Ηριδανός, Αθήνα, χ.χ, σ. 218 και 223).
Ο Κωνσταντίνος σε καμία περίπτωση δεν ανεχόταν τη διαδεδομένη στην εποχή του κρατική διαφθορά, όπως ξεκάθαρα φαίνεται από τους νόμους που δημοσίευσε, (π.χ. Θεοδοσιανός Κώδικας 1.16.7).
Έχει επίσης ενδιαφέρον ότι ο Κωνσταντίνος επιδίωξε να περιφρουρήσει μέσω της νομοθεσίας του τόσο την ηθική της εποχής του όσο και την χριστιανική ηθική, επηρεασμένος από τους χριστιανούς δασκάλους του.
Ο Ευσέβιος εκφράζει την λύπη του που οι καλοπροαίρετες προσπάθειες του αυτοκράτορα δεν είχαν το αναμενόμενο αποτέλεσμα και η κοινωνία παρέμεινε αδυσώπητα διεφθαρμένη, (Ευσέβιος, Βίος Κωνσταντίνου 4.30).
Η στρατιωτική πολιτική του Μεγάλου Κωνσταντίνου https://t.co/e8K8CIblsh— epilekta.com (@epilekta) September 16, 2020
https://www.historical-quest.com/syndromes/108-archive/arxaia-istoria/409-h-stratiotiki-politiki-tou-autokratora-konstantinou.html΄
ΣΤΗΡΙΞΤΕ ΜΑΣ ΠΑΤΩΝΤΑΣ LIKE "ΕΔΩ"
