της Φανούλας Αργυρού* Ο Γ.Γ. και ο Γ. Βασιλείου δέχθηκαν το 99% των τουρκικών απαιτήσεων, αν όχι το 100% των τουρκοκυπριακώ...
της Φανούλας Αργυρού*
Ο Γ.Γ. και ο Γ. Βασιλείου δέχθηκαν το 99% των τουρκικών απαιτήσεων, αν όχι το 100% των τουρκοκυπριακών απαιτήσεων, αποκάλυψε ο Feissel
Τα νέα βρετανικά έγγραφα του Φόρεϊν Όφις για το 1989 μάς φανέρωσαν τη μυστική προετοιμασία για την αποδοχή του διζωνικού ψηφίσματος 649 του 1990, που οδήγησε στις «Ιδέες Γκάλι» και το ψήφισμα 750/92.
Ο τότε Πρόεδρος Γιώργος Βασιλείου, σύμφωνα με δήλωση του ειδικού αντιπροσώπου του ΓΓ του ΟΗΕ Gustav Feissel προς τους Βρετανούς (τηλεγράφημα ημερ. 22 Ιουνίου 1989), είχε προβεί σε σημαντικές παραχωρήσεις προς τους Τούρκους και ο Ραούφ Ντενκτάς έλεγε ψέματα όταν το αρνιόταν.
«Επί της ουσίας, ο Γενικός Γραμματέας και ο Γιώργος Βασιλείου είχαν δεχθεί το 99%, αν όχι το 100% των τουρκοκυπριακών απαιτήσεων», αποκάλυψε ο Feissel.
Στη δε συνάντησή του με την Βρετανίδα Πρωθυπουργό Μάργκαρετ Θάτσερ την 1η Μαρτίου 1989, ο Βασιλείου είχε ήδη δεχθεί δίχως πρόβλημα την αναφορά της Θάτσερ για ίσα πολιτικά στάτους και διζωνική.
Το πρόβλημα, της είπε, ήταν ότι αμφότεροι, ο ίδιος και ο Ντενκτάς, είχαν διαφορετική ιδέα για το τι διαπραγματεύονταν.
Ο Ντενκτάς ήθελε να διατηρήσει την κατάσταση όπως είχε, κάτω από ένα φύλλο συνταγματικής συκής.
«Η Πρωθυπουργός είπε ότι το κύριο ζήτημα ήταν ένα ενωμένο κράτος της Κύπρου, σύμφωνα με τις προτάσεις του ΓΓ του Απριλίου 1985, δικοινοτικό και διζωνικό, που να παραχωρεί ίσα πολιτικά δικαιώματα σε αμφότερες τις κοινότητες.
Ήταν ο Πρόεδρος Βασιλείου έτοιμος να δεχθεί αυτά τα δύο σημεία ξεκάθαρα;
Ο Πρόεδρος Βασιλείου είπε ότι είχε, όντως, προσφέρει στον Ντενκτάς την ουσία αμφοτέρων των σημείων αυτών μαζί με ξεκάθαρη αναγνώριση ότι θα υπάρχει τουρκική πλειοψηφία στον βορρά.
Δεν ήθελε να χρησιμοποιεί τη λέξη διζωνική, γιατί ο Ντενκτάς την ερμήνευε ως να δικαιολογεί ένα είδος απαρτχάιντ.
Η Πρωθυπουργός είπε ότι, αν οι Ελληνοκύπριοι ήσαν ξεκάθαρα έτοιμοι να βάλουν το όνομά τους στη διζωνική και πολιτικά δικαιώματα, τότε ο Ντενκτάς θα πρέπει να ήταν έτοιμος να προχωρήσει στις τρεις ελευθερίες.
Ο Βασιλείου είπε ότι ο Ντενκτάς ήθελε αυτές να συζητηθούν στη μεταβατική περίοδο, που το ερμήνευε ως ποτέ…».
Τα νέα αυτά έγγραφα μάς αποκαλύπτουν με λεπτομέρεια τι προετοιμαζόταν (στα οποία θα αναφερθώ εκτενώς την ερχόμενη Κυριακή) και ότι ο Feissel από τον Απρίλιο του 1989 τόνιζε ότι έπρεπε να καταγραφούν όλα αυτά τα σημεία σε μια γραπτή συμφωνία.
Το τηλεγράφημα προς Φόρεϊν Όφις από την βρετανική αποστολή στον ΟΗΕ με τη δήλωση Feissel για αποδοχή 99% των τουρκοκυπριακών απαιτήσεων.
Πρακτικά της συνάντησης Θάτσερ – Βασιλείου 1.3.1989
Βρετανοί: Δεν χρωστάμε «ενοίκια» για τις Βάσεις
Στις 24 Ιουνίου 1988 ο Βρετανός τότε Ύπατος Αρμοστής στη Λευκωσία ενημέρωσε το Φόρεϊν Όφις ότι «στις 23 Ιουνίου 1988 ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, Γιώργος Βασιλείου, απαντώντας σε ερώτηση σχετικά με τα λεγόμενα ‘ενοίκια’ που χρωστάει η Βρετανία σε σχέση με τις Βρετανικές Βάσεις και τις διευκολύνσεις που χρησιμοποιούν τα βρετανικά στρατεύματα στην Κύπρο, είπε διά τηλεοράσεως ότι είχε θέσει το θέμα κατά τη συνάντησή του με τη Βρετανίδα Πρωθυπουργό (Μάργκαρετ Θάτσερ) και ότι οι Βρετανοί αμφισβητούν το κυπριακό αίτημα ότι χρωστούν ‘ενοίκια’. Και ανέφερε τη βρετανική θέση ως εξής:
Α) Οι χορηγίες (grants) για βοήθημα προς την Κύπρο μετά την Ανεξαρτησία δεν συνεπάγονται υποχρέωση να συνεχίσουν οι πληρωμές.
Β) Η βρετανική συνεισφορά για την ΟΥΝΦΙΚΥΠ σήμαινε ότι η Βρετανία ήδη πλήρωσε και με το παραπάνω ό,τι χρωστούσε στην Κύπρο.
Παρόλο που ο Βασιλείου αναφέρθηκε στις πιθανότητες να ζητηθεί διεθνής διαιτησία ή να πάρει τη Βρετανία στο Διεθνές Δικαστήριο στη Χάγη, δεν εισηγήθηκε ότι μελετούνταν τέτοια διαβήματα».
(Σημείωση γράφουσας: Η θέση των Βρετανών ήταν λανθασμένη.
Τα βρετανικά έγγραφα για το 1965 φανέρωσαν ότι ήταν καθαρά απόφαση του Φόρεϊν Όφις να τερματίσει τις χορηγίες με αφορμή την τουρκική απαίτηση, όπως, την επόμενη φορά, οι Τουρκοκύπριοι πληρώνονται το μερίδιό τους χωριστά.
Ακόμα δεν ήθελαν να πληρώσουν την τελευταία δόση, αλλά προς τιμήν του ο τότε Υπ. Οικονομικών μ. Denis Healey διαφώνησε και είπε «όχι, θα πληρώσω, γιατί είμαστε υποχρεωμένοι και μετά κάνετε όπως θέλετε»).
Απευθείας τηλεφωνική επικοινωνία Η.Β./κατεχομένων
Τον Δεκέμβριο του 1989 το Φόρεϊν Όφις μελετούσε την τουρκοκυπριακή απαίτηση για απευθείας τηλεφωνική επικοινωνία μεταξύ κατεχομένων και Ηνωμένου Βασιλείου.
Οι νομικοί σύμβουλοι του Φόρεϊν Όφις τάχθηκαν εναντίον η εταιρεία ΒΤ (British Telecom – Βρετανικές Τηλεπικοινωνίες) να έδιδε κωδικό για τα κατεχόμενα, γιατί η Κυβέρνηση της Αυτής Μεγαλειότητος θα ερχόταν αντιμέτωπη με παραβίαση των υποχρεώσεών της έναντι της ITU.
Ακόμα περισσότερο, «η εξουσία που έχει ο Υπουργός Εμπορίου και Βιομηχανίας, βάσει της πρόνοιας 94 (2) του περί Τηλεπικοινωνιών Νόμου του 1984, για να δίνει καθοδήγηση στην ΒΤ σε ορισμένες περιπτώσεις, πάει ευρύτερα από απλώς ‘διεθνείς υποχρεώσεις’ και επεκτείνεται στις «σχέσεις με την Κυβέρνηση της χώρας ή περιοχή εκτός του Ηνωμένου Βασιλείου» τόνιζαν.
Ουσιαστικά το Φόρεϊν Όφις αποφάνθηκε ότι η ΒΤ δεν έπρεπε να δώσει κωδικό, γιατί αυτό θα τους έφερνε αντιμέτωπους με την αρνητική αντίδραση της Κυπριακής Κυβέρνησης, η οποία, ως η μόνη νόμιμα αναγνωρισμένη για όλη την Κύπρο εξουσία, έπρεπε να δώσει την συγκατάθεσή της, επομένως οποιαδήποτε χρήση τουρκικών γραμμών προς τη «ΤΔΒΚ» δεν θα ήταν με αμοιβαία συμφωνία.
Σημείωση γράφουσας: Ειρωνεία το γεγονός ότι η ίδια η Κυπριακή Κυβέρνηση, 30 χρόνια αργότερα, και μέρες μετά την αποδέσμευση αυτών των εγγράφων στις 26 Ιουνίου 2019, έδωσε η ίδια τη συγκατάθεσή της (Πέμπτη, 11.7.2019) για διασύνδεση της κινητής τηλεφωνίας μεταξύ ελεύθερων και κατεχόμενων περιοχών στην Κύπρο.
Υπάτη Αρμοστεία για εποίκους
Σε συνέντευξή του στην εφημερίδα “EL PAIS” τον Αύγουστο 1988 ο Ραούφ Ντενκτάς παραδέχθηκε ότι οι έποικοι κυμαίνονταν μεταξύ 45.000-50.000, αλλά αργότερα αρνήθηκε ότι έδωσε αυτούς τους αριθμούς και οι Τουρκοκύπριοι αναφέρονταν σε 15.000-20.000 και ότι μεταξύ αυτών ήσαν και «εποχικοί εργάτες».
Η βρετανική Υπάτη Αρμοστεία, όμως, τους υπολόγιζε μεταξύ 35.000 – 40.000, με την Κυπριακή Κυβέρνηση να τους υπολογίζει μεταξύ 55.000-60.000, η δε αμερικανική CIA μεταξύ 35.000-45.000.
Σε τηλεγράφημά της τής 16ης Αυγούστου 1988 η βρετανική Υπάτη Αρμοστεία έγραφε μεταξύ άλλων:
«Εν τω μεταξύ, μια πιο ρεαλιστική άποψη στην ελληνοκυπριακή πλευρά άρχισε να προβάλλεται σχετικά με τους ‘εποίκους’.
Αμφότεροι Τριανταφυλλίδης και Κληρίδης… παραδέχθηκαν ότι δεν υπάρχει περίπτωση απέλασης Τούρκων που είχαν πραγματικά εγκατασταθεί (ο βαθμός ανοχής ως προς το ποιοι θα επιτραπεί να μείνουν διαφέρει, όμως Τούρκοι που νυμφεύθηκαν Τουρκοκύπριες, εν πάση περιπτώσει, φυσικά, θα τους επιτραπεί να μείνουν)…»
Η Υπάτη Αρμοστεία σημείωσε, επίσης, ότι προσπαθούσαν να πείσουν τους Ελληνοκυπρίους να μην αναφέρονται γενικά σε «εποίκους», αλλά να τους διακρίνουν σε «παράνομους μετανάστες» και να αφαιρέσουν την ξενοφοβία στις δηλώσεις τους για το θέμα αυτό…
Επέκταση χωρικών υδάτων των Βάσεων
Όταν το 1987 εγκρίθηκε ο Νόμος για Χωρικά Ύδατα (Territorial Sea Act 1987) και το Υπουργείο Άμυνας και το Υπουργείο Εξωτερικών και Κοινοπολιτείας συζητούσαν τα υπέρ και τα κατά της επέκτασης των χωρικών υδάτων σε όλες τις υπερπόντιες περιοχές του Ηνωμένου Βασιλείου, επανήλθε η συζήτηση και για επέκταση των χωρικών υδάτων των Βρετανικών Βάσεων στην Κύπρο από τα 3 ναυτικά μίλια στα 12.
Υπήρξε εκτεταμένη αλληλογραφία με θέσεις και παρατηρήσεις και σημειώθηκε στα έγγραφα ότι προσεγγίστηκε και η τότε κυπριακή Κυβέρνηση για το θέμα.
«Η Κυπριακή Κυβέρνηση είναι ευαίσθητη για οποιαδήποτε πρόταση για επέκταση και ζήτησε αρκετό χρόνο να μελετήσει οποιαδήποτε πρόταση.
Ίσως να είναι πολιτικά αμφιλεγόμενη στην Κύπρο», σημείωσαν οι Βρετανοί.
Τελικά, οι Βρετανοί αποφάσισαν ότι ήταν καλύτερα να μη ζητήσουν επέκταση των χωρικών υδάτων των Βάσεων, για να μην ενοχληθούν οι σχέσεις τους με την ΚΔ, που είχαν προτεραιότητα.
25 Μαρτίου 2013 – Δήλωση στη Βουλή των Κοινοτήτων
Χρόνια αργότερα, σε σχετική ερώτηση βουλευτού στις 25 Μαρτίου 2013 ο τότε Υφυπουργός Ευρώπης David Lidington απάντησε ότι αυτά καθορίστηκαν με το παράρτημα Α της Συνθήκης Εγκαθίδρυσης στις 19 Αυγούστου 1960 και πρόσθεσε ότι «αμφότερες οι περιοχές των Βάσεων έχουν χωρικά ύδατα 3 ναυτικών μιλίων, αλλά διατηρούμε τα δικαιώματά μας να ζητήσουμε μέχρι και 12 ναυτικά μίλια, σύμφωνα με το Δίκαιο της Θάλασσας των ΗΕ (UNCLOS)».
Και την επομένη, σε ερώτηση άλλου βουλευτή, αν το ΗΒ έχει δικαιώματα για φυσικό αέριο, έδωσε την ίδια απάντηση, προσθέτοντας ότι «η δήλωση της βρετανικής Κυβέρνησης το 1960 κάνει ξεκάθαρη την πρόθεση του ΗΒ να μην αναπτύξει τις κυρίαρχες περιοχές των Βάσεων εκτός για στρατιωτικούς σκοπούς».
“The UK claims a territorial sea of three nautical miles for the Sovereign Base Areas and reserves the rights to claim up to 12 nautical miles.
The declaration made by the Government in 1960 makes clear the UK’s intention not to develop the Sovereign Base Areas for other than military purposes”.
*Ερευνήτρια/δημοσιογράφος
ΠΗΓΗ:https://simerini.sigmalive.com/article/2019/8/11/g-basileiou-apartkhaint-e-dizonike-alla-te-dekhtheke/
