Ο ΟΡΟΣ «ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑ» Ο όρος «γενοκτονία» (genocide) δεν υπήρχε στην Αγγλική γλώσσα πριν το 1944. Πρόκειται για λέξη με ...
Ο ΟΡΟΣ «ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑ»
Ο όρος «γενοκτονία» (genocide) δεν υπήρχε στην Αγγλική γλώσσα πριν το 1944.
Πρόκειται για λέξη με πολύ συγκεκριμένο νόημα η οποία αναφέρεται στα βίαια εγκλήματα που διαπράττονται εις βάρος μιας ομάδας με στόχο το φυσικό αφανισμό της.
Τα ανθρώπινα δικαιώματα, όπως αυτά ορίστηκαν στην Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου των Ηνωμένων Εθνών το 1948, αφορούν τα ατομικά δικαιώματα.
Τον όρο τζινοσάιντ (και κατ' αναλογία ο δημιουργούμενος ελληνικός γενοκτονία) διετύπωσε πρώτος ο Πολωνοεβραίος δικηγόρος Raphael Lemkin (Λέμκιν) το Νοέμβριο του 1944 στο βιβλίο του "Axis Rule in Occupied Europe", αναφερόμενος στα εγκλήματα που γίνονταν από τη Γερμανία και τους συμμάχους της στην τότε κατεχόμενη Ευρώπη.
Το ενδιαφέρον του Lemkin για τέτοιου είδους εγκλήματα ξεκίνησε με τις μελέτες του σχετικά με τις σφαγές των Αρμενίων, και το 1933 πρότεινε στο Διεθνές Συνέδριο Ποινικού Δικαίου τη χρήση των όρων "βανδαλισμός" και "βαρβαρότητα", κάτι που τότε δεν έγινε δεκτό.
Το 1944 ο Lemkin έγραφε ότι αν τότε είχαν γίνει αποδεκτές οι προτάσεις του, θα μπορούσαν να τιμωρηθούν τα εγκλήματα πολέμου (πριν τη λήξη του πολέμου).
Η φρίκη και ο αποτροπιασμός που προκάλεσε σε όλο τον κόσμο η συστηματικά οργανωμένη από τους ναζιστές βάρβαρη προσπάθεια βιολογικής εξόντωσης της εβραϊκής φυλής κατά τη διάρκεια του Β΄Παγκοσμίου Πολέμου (από το 1942 και ύστερα) ώθησε τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ να χαρακτηρίσει επίσημα τη γενοκτονία ως έγκλημα που τιμωρείται με βάση το Διεθνές Δίκαιο.
Έτσι ο όρος αυτός απετέλεσε και το κύριο κατηγορητήριο όρο στη Δίκη της Νυρεμβέργης.
Ειδική σύμβαση, που ενέκρινε η συνέλευση τον Δεκέμβριο του 1948, όρισε ότι οι δράστες τέτοιου εγκλήματος (είτε είναι όργανα ενός κράτους, στρατιωτικοί ή πολιτικοί υπάλληλοι, είτε απλοί πολίτες) πρέπει να θεωρούνται προσωπικά και ατομικά υπεύθυνοι για το έγκλημα αυτό και να δικάζονται από τα δικαστήρια του τόπου όπου διαπράχθηκαν τα εγκλήματα ή από το διεθνές δικαστήριο.
Η αρχή αυτή εφαρμόστηκε σε πολλές ποινικές δίκες εγκληματιών πολέμου, όπως για παράδειγμα στη δίκη του Γερμανού συνταγματάρχη Άντολφ Άιχμαν που έγινε στο κράτος του Ισραήλ.
Ο Ν. Σαραντάκος ισχυρίζεται ότι η πρώτη επίσημη χρήση του όρου δεν έγινε σε σχέση με το Ολοκαύτωμα των Εβραίων αλλά σε σχέση με τον Ελληνικό Εμφύλιο.
Χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά στις 7-3-1948 σε ψήφισμα μιας διεθνούς επιτροπής που κατήγγειλε την απαγωγή ελληνοπαίδων από κομμουνιστές.
Αλλά και η επόμενη εμφάνιση της λέξης έγινε πάλι σε σχέση με την ίδια υπόθεση από την ΕΣΗΕΑ το Νοέμβριο του 1948 όταν αρνήθηκε να μεταβεί σε συνέδριο στη Βουδαπέστη.
ΤΟ ΕΓΚΛΗΜΑ ΤΗΣ ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑΣ
Στις 9 Δεκεμβρίου 1948, στη σκιά του Ολοκαυτώματος και κατά ένα μεγάλο μέρος χάρη στις ακούραστες προσπάθειες του ίδιου του Λέμκιν, τα Ηνωμένα Έθνη ενέκριναν τη Σύμβαση για την Πρόληψη και την Καταστολή του Εγκλήματος της Γενοκτονίας.
Αυτή η σύμβαση ορίζει τη «γενοκτονία» ως διεθνές έγκλημα, για την πρόληψη και την τιμωρία του οποίου δεσμεύονται τα συμβαλλόμενα κράτη.
Η γενοκτονία ορίζεται ως εξής:
[Γ]ενοκτονία αποτελεί οποιαδήποτε από τις ακόλουθες πράξεις η οποία διαπράττεται με σκοπό την καταστροφή, εξ ολοκλήρου ή εν μέρει, μιας εθνικής, εθνοτικής, φυλετικής ή θρησκευτικής ομάδας:
(α) Η δολοφονία μελών της ομάδας.
(β) Η πρόκληση σοβαρής σωματικής ή διανοητικής βλάβης σε μέλη της ομάδας.
(γ) Η εθελούσια επιβολή στην ομάδα συνθηκών διαβίωσης που αποσκοπούν στην ολοσχερή ή μερική φυσική εξόντωσή της.
(δ) Η επιβολή μέτρων που αποσκοπούν στην παρεμπόδιση των γεννήσεων στο εσωτερικό της ομάδας.
(ε) Η δια της βίας μεταφορά των παιδιών της ομάδας σε μια άλλη ομάδα.
(α) Η δολοφονία μελών της ομάδας.
(β) Η πρόκληση σοβαρής σωματικής ή διανοητικής βλάβης σε μέλη της ομάδας.
(γ) Η εθελούσια επιβολή στην ομάδα συνθηκών διαβίωσης που αποσκοπούν στην ολοσχερή ή μερική φυσική εξόντωσή της.
(δ) Η επιβολή μέτρων που αποσκοπούν στην παρεμπόδιση των γεννήσεων στο εσωτερικό της ομάδας.
(ε) Η δια της βίας μεταφορά των παιδιών της ομάδας σε μια άλλη ομάδα.
Μολονότι ιστορικά έχουν καταγραφεί πολλές περιπτώσεις βίας που στοχοποιούν συγκεκριμένες ομάδες, η εξέλιξη του όρου στο χώρο της δικαίου και των διεθνών σχέσεων εντοπίζεται σε δύο διακριτές ιστορικές περιόδους: την περίοδο από τη διατύπωση του όρου μέχρι την εισαγωγή του στο διεθνές δίκαιο (1944-1948) και την εποχή της εφαρμογής του με την ίδρυση διεθνών ποινικών δικαστηρίων για τη δίωξη εγκλημάτων γενοκτονίας (1991-1998).
Η πρόληψη της γενοκτονίας, το δεύτερο σημαντικό σκέλος των υποχρεώσεων της σύμβασης, εξακολουθεί να αποτελεί μια πρόκληση τόσο για τα έθνη όσο και για μεμονωμένα άτομα.
Από τη Γενοκτονία στα Δικαιώματα της Ανθρωπότητας
Ν. Λυγερός
Χάρη στην έννοια της γενοκτονίας που επινόησε ο Raphael Lemkin, αποκτήσαμε ένα εργαλείο για την αντιμετώπιση των θεμάτων που αφορούν ακραία εγκλήματα κατά της Ανθρωπότητας.
Με άλλα λόγια έγινε κατανοητό μετά τη Χάρτα των Ηνωμένων Εθνών, ότι μια γενοκτονία δεν αφορούσε αποκλειστικά ένα λαό αλλά την ίδια την Ανθρωπότητα.
Και μέσω της αναγνώρισης και γενικότερα της διαδικασίας διόρθωσης, αντιληφθήκαμε ότι έπρεπε να εξελιχθούμε και οι διεκδικήσεις μας να μην είναι μόνο τοπικές αλλά να αφορούν όλους τους λαούς που έχουν υποστεί μια γενοκτονία.
Με αυτόν τον τρόπο, οι άλλοι λαοί κατανόησαν ότι έπρεπε να πάρουν θέση και να μην παραμείνουν ουδέτεροι ανάμεσα στα θύματα και τους θύτες, δηλαδή να μην αποδέχονται τις πράξεις της βαρβαρότητας ως δεδομένα στα οποία δεν μπορούν ν’ αντισταθούν.
Όταν εμφανίστηκαν τα Δικαιώματα των Αυτοχθόνων Λαών κι έγιναν αποδεκτά σε επίπεδο Ηνωμένων Εθνών, τότε η ανάγκη για το επόμενο βήμα έγινε πραγματικότητα.
Έτσι γεννήθηκε και η διατύπωση των Δικαιωμάτων της Ανθρωπότητας.
Τώρα στο πλαίσιο της εκατονταετίας της γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου, θα μπορούσε ο Ελληνισμός να ζητήσει την αναγνώρισή τους στα Ηνωμένα Έθνη.
Ο Ελληνισμός είναι γνωστός σε όλους ως σύμβολο της Δημοκρατίας και της Ελευθερίας, αποτελεί δώρο του Χρόνου στην Ανθρωπότητα και είναι ικανός να υποστηρίξει έμπρακτα μια πρόταση για τα Δικαιώματα της Ανθρωπότητας.
Ας κινηθούμε λοιπόν στρατηγικά σε αυτό το επίπεδο για να βοηθήσουμε στην εξέλιξη της Ανθρωπότητας.
