Τζων Βεϊνόγλου Ιστορικού Ερευνητή Παρά τις διώξεις τα βασανιστήρια, τους βιασμούς, τις δολοφονίες, την άγρια τρομοκρατία, κυριο...
Τζων Βεϊνόγλου Ιστορικού Ερευνητή
Παρά τις διώξεις τα βασανιστήρια, τους βιασμούς, τις δολοφονίες, την άγρια τρομοκρατία, κυριολεκτικά μέσα από το στόμα του λύκου, ο Ελληνισμός της Μικρασίας στάθηκε αλύγιστος στις επάλξεις του Αγώνα για την απελευθέρωση του ‘Έθνους από τον τουρκικό ζυγό.
Και έδωσαν πολλά και ανεκτίμητα.
Σε αίμα, σε χρήμα, σε δασκάλους, φλογερούς κήρυκες της ελευθερίας, σε κάθε είδους ουσίες.
Δεν τα γράφουν τα σχολικά βιβλία.
Κι ούτε διδάσκεται πουθενά η μεγάλη προσφορά της Ιωνίας, της Μικράς Ασίας γενικότερα, στην Εθνεγερσία.
Προσφορά σε πολύ χρήμα, ίσως το περισσότερο, σε πολύ αίμα, σε κάθε λογής βοήθεια του Αγώνα.
Ακόμα κι εμείς, οι ερευνητές της Ενώσεως Σμυρναίων, δυσκολευόμαστε, ψάχνοντας για στοιχεία.
Γιατί, τα μεν Μικρασιατικά Αρχεία, που φυλάγονταν στη βιβλιοθήκη της Ευαγγελικής Σχολής Σμύρνης (ιδρύθηκε στα 1731), κάηκαν το ‘22, λίγα υπάρχουν στην εδώ Εθνολογική Εταιρία, ενώ τα γενικά Αρχεία του Ελληνικού Κράτους, όπως γράφει κι ο Γιάννης Βλαχογιάννης, πουλήθηκαν κατά ένα μεγάλο μέρος τους σε δημοπρασίες με την οκά, για να καταλήξουν να τυλίγουν σαρδέλες, ελιές, κορδέλες και μασουράκια.
Μια ένοπλη εξέγερση της Μικρασίας θα συναντούσε ανυπέρβλητες δυσκολίες, για δύο κυρίως λόγους.
Πρώτα ο πληθυσμός.
Μια ένοπλη εξέγερση της Μικρασίας θα συναντούσε ανυπέρβλητες δυσκολίες, για δύο κυρίως λόγους.
Πρώτα ο πληθυσμός.
Στη Σμύρνη και την περιοχή της, το Αϊβαλή και μερικές ακόμα μικρασιατικές πόλεις και χωριά, υπήρχε αρκετό και ζωηρό ελληνικό στοιχείο.
Αλλά κι αυτό, ανάμεσα σε Τούρκους, Άραβες, Ατζέμηδες, Εβραίους και Λεβαντίνους.
Κι αυτοί οι τελευταίοι, όπως ομολογεί και ο Πουκεβίλ, δεν ήταν καθόλου φιλέλληνες.
Στη Μικρασιατική δε ενδοχώρα υπήρχαν χωριά, τα πιο φτωχά, με ελάχιστους ,η κανέναν Έλληνα.
Πράγμα που δεν συνέβαινε εδώ στην «Παλιά Ελλάδα».
Ύστερα, εκεί δεν υπήρχαν αρματολίκια, όπως εδώ στη δυτική Ελλάδα.
Δηλαδή ‘Έλληνες ένοπλοι στην υπηρεσία Τούρκων πασάδων, για να κρατούν την ασφάλεια του τόπου.
Τη δουλειά αυτή των Ελλήνων αρματολών είχαν αναλάβει εκεί επίσημα τουρκικά μπουλούκια, που έρχονταν πολυάνθρωπα από την Ανατολή.
Ο περίγυρος των ελληνικών κοινοτήτων που αντίκριζαν το Αιγαίο, ήταν η συνέχεια της απέραντης τουρκοκρατούμενης ενδοχώρας, ύστερα από εξόντωση η έστω βίαιο εξισλαμισμό οκτώ αιώνων.
Δύο ανατριχιαστικά νούμερα...
Ο βυζαντινός ελληνικός πληθυσμός της Μικρασίας όταν πρωτομπήκαν εκείνοι οι Σελτζούκοι Τούρκοι του Τογρούλ, είχε υπολογιστεί σε 32 εκατομμύρια.
Το 1919 είχαν απομείνει, κατά τον Βενιζέλο, μόνο 2,5.
Κι όμως, όσοι ‘Έλληνες της Ανατολής είχαν απομείνει οργάνωναν την εξέγερση.
Με την Παιδεία, με την τόνωση του ηθικού των ραγιάδων -αυριανών μαχητών.
Το Διδασκαλείο και τα άλλα σχολεία της Σμύρνης εξέτρεφαν φλογερούς δασκάλους και δασκάλες, που στέλνονταν μέχρι τα βάθη της Ανατολής.
Κι εκεί μαζί με μια πραγματική Παιδεία (όχι κολυβογράμματα) μιλούσαν με πύρινα λόγια για την ιστορία των προγόνων, για την ανάγκη Λευτεριάς του Γένους, «από την ασεβή των ασεβών καταφρόνησιν και των βαρβάρων την τυραννίαν», όπως Θα παραγγείλει αργότερα
Ρήγας. Και δεν λογάριαζαν οι ηρωικοί εκείνοι κήρυκες ούτε τη φάλαγγα, ούτε το κρέμασμα στα τσιγκέλια, ούτε το γδάρσιμο και το παλούκωμα.
Πουθενά δεν βρήκαμε γράμμα Μικρασιάτη μητροπολίτη προς Τούρκο άρχοντα να υπογράφεται «σκλαβικά φιλούμε το ποδάρι σου», όπως εκείνο το έγγραφο που κρέμεται και σήμερα στο νησάκι των Ιωαννίνων του τοπικού δεσπότη προς τον Αλή Πασά.
Το Μάιο του 1814 (την ίδια εποχή που ιδρυόταν η Φιλική Εταιρία), μια τέτοια δασκαλίτσα στην περιοχή της Αττάλειας, πιάστηκε από τους Τούρκους, ατιμάστηκε δημόσια απ’ τον φανατισμένο τουρκικό όχλο, ανασκολοπίστηκε, κρεουργήθηκε και οι σάρκες της ρίχτηκαν στα σκυλιά.
Είκοσι μαθήτριες τις πουλήθηκαν σε κάποιον Αλγερινό καπετάνιο και πήραν το δρόμο για τα αφρικάνικα σκλαβοπάζαρα.
Στα 1818 βρίσκουμε έντονη δράσι των Φιλικών στη Σμύρνη με βοήθεια και από τα 95 ισνάφια της, τις συντεχνίες, απογόνους των βυζαντινών «συστημάτων».
Τότε την επισκέπτεται και ο Τσακάλωφ, όπου βρίσκει «καθαυτό φιλοπάτριδας Γραικούς»!
Η Σμύρνη γίνεται κέντρο εξόρμησης κατηχητών, με το αρχηγό το γιατρό Μηχαήλο Ναύτη, που λόγω επαγγέλματος είχε ευχέρεια μετακινήσεων και επισκέψεων μέρα και νύχτα.
Ο Αλέξανδρος Υψηλάντης με γράμμα του της 1ης Ιουνίου 1819, διορίζει αρχηγό της Εφορίας Σμύρνης «την εξοχότητά του, κροτών χείρας και επαινών δια τον λίαν ένθερμον ζήλον».
Ο φαρμακοποιός της Σμύρνης και Φιλικός Λυκούργος Λογοθέτης θα γίνει αργότερα ο ελευθερωτής της Σάμου.
Στο Αϊβαλή, τα Μουδανιά, την Ερυθραία, την Προύσα, την Πέργαμο, ακόμα και την μακρινή Καισάρεια, συναντούμε Φιλικούς.
Γενικά, η Φιλική «εξήπλωσε κάρπιον δένδρον με ευφόρους κλώνους», στα παράλια και την ενδοχώρα της Μικρασίας. Αποστολή:
Συλλογή χρημάτων και εφοδίων, ψυχική προπαρασκευή του πληθυσμού και, σε εύθετο χρόνο, στρατολόγηση, εξόπλιση και επανάσταση.
Και το μεν «χρυσίον» έφτανε άφθονο -χιλιάδες λίρες — και γέμιζε την «Κάσα της Αρχής».
Κάποιος Καράογλου αναφέρεται ότι κατέβαλε συνολικά 45.000 χρυσές στη Φιλική Εταιρεία.
Κάποιες αποθήκες με εφόδια είχαν δημιουργηθεί στις περιοχές Κυδωνιών, Ερυθραίας και Νέας Εφέσου, η ψυχική προπαρασκευή του Ελληνισμού είχε από καιρό τελεσθεί ζωντανή κρατιόταν η φλόγα και αναμενόταν «ο εύθετος χρόνος» για την ένοπλη εξέγερση, που η Φιλική δεν έδωσε ποτέ εντολή ν’ αρχίσει.
Στις αρχές Μαρτίου του 1821 από μια παρεξήγηση ενός φιρμανιού του Σουλτάνου, ο φανατισμένος τεχνητά τουρκικός όχλος, για μια εβδομάδα, από Σμύρνη μέχρι Καισάρεια, από Ικόνιο μέχρι Τραπεζούντα, βιάζει, λεηλατεί, σφάζει Έλληνες και Αρμένιους, ώσπου να επιβάλει κάποια τάξη ο στρατός.
Σε 18.000 υπολογίζουν οι ξένοι πρόξενοι τα θύματα αυτής της βδομάδας, και Θυμούνται και το περιώνυμο «ρεμπελιό» της Σμύρνης πριν λίγα χρόνια, όπου σε τρεις μόνο μέρες, πάλι δήθεν από κάποια παρεξήγηση, σφάχτηκαν 4.000 Έλληνες, κι ο μαύρος τρόμος πλανήθηκε πάνω στα κεφάλια των ίδιων των προξένων.
Όταν η «Αρχή» παράγγειλε το ξέσπασμα επανάστασης στο Μοριά.
Όταν κρεμάστηκε στο Πατριαρχείο ο «από Σμύρνης» Γρηγόριος ο Ε΄.
Σε κάθε νίκη των Ελλήνων σε στεριά και θάλασσα, ο πάντα τεχνητά φανατισμένος όχλος έσφαζε, έσφαζε!
«Επί δύο περίπου έτη», γράφει ο Φιλήμων, που ο Όθωνας του ανέθεσε να γράψει ιστορία της Φιλικής, «επί δύο περίπου έτη, οι Τούρκοι προέπεμπον εις τον Άδην καθ’ εκάστην δεκάδες Ελλήνων».
Στο ολοκαύτωμα των Ψαρών σφάχτηκαν και 800 Σμυρνιοί.
Οι 80 ήτανε πολεμιστές.
Στις 3 Ιουνίου του ‘21 επίθεση των στρατευμάτων του Χασάν Πασά κατά των Κυδωνιών και των ηρωικών παλικαριών που είχαν σηκώσει μπαϊράκι είχε σαν αποτέλεσμα να πυρποληθεί και να αδειάσει εντελώς η πόλη των 35.000 Ελλήνων.
Γύρω στις 6.000 παλικάρια με Ελληνικά καΐκια πέρασαν στο Δυτικό Αιγαίο και συνέχισαν τον Αγώνα.
«Στη Σμύρνη» — γράφει και πάλι Ο Φιλήμων - «εις τας 28 Μαρτίου 1821, γυναίκες και νεανίδες πάλουσαι και ασθμαίνουσαι, των βαρβάρων βοηδρομούντων με γυμνάς μαχαίρας, ερρίπτοντο εις την θάλασσαν (άλλο Σούλι αυτό), ίνα σωθώσι της ατιμώσεως, της σφαγής η του εξανδραποδισμού».
Οι Φιλικοί της Σμύρνης, παρά την άγρυπνη, παρακολούθηση των Τούρκων, φορτώνουν στις αρχές Μαρτίου το καράβι του Σπετσιώτη, Μέξη με μπαρούτι και πυρομαχικά.
Το καράβι φτάνει και ξεφορτώνει στον Αλμυρό της Μάνης, στις 20 Μαρτίου.
Και μόνο έτσι μπόρεσαν ο Νικηταράς, Ο Κολοκοτρώνης και ο Πετρόμπεης να χτυπήσουν και να πατήσουν την Καλαμάτα.
Σώματα ανταρτών δημιουργούνται εκτός από το Αϊβαλή που είπαμε πριν, και στα προάστια της Σμύρνης, στην Πέργαμο, την Προύσα, την Άγκυρα ακόμα, και εμποδίζουν την αποστολή τουρκικών στρατευμάτων κατά Ρούμελη και Μωριά.
Στο λεπτομερές ημερολόγιο των ενενήντα ημερών σφαγών και βιαιοπραγιών του 1821, του Άγγλου διοικητή της Levant company της Σμύρνης, sir Francis Werry συναντούμε πολλές φορές την αναγραφή επιθέσεων Ελλήνων «ανταρτών».
Παράλληλα, αλλά και όταν οι αντάρτικες ομάδες εξοντώθηκαν από απείρως πολλαπλάσιες τούρκικες δυνάμεις, οι Φιλικοί της Σμύρνης οργανώνουν πια την επιχείρηση «αποστολή παλικαριών στη Δυτική Ελλάδα».
Και σχηματίζεται «Ιωνική Φάλαγξ».
Η πιο μεγάλη πολεμική προσφορά της Ιωνίας.
Αυτή η επιχείρηση ούτε εύκολη ούτε ακίνδυνη ήταν, εξαιτίας των πυκνών τούρκικων περιπολιών σ’ όλο το μάκρος των ιωνικών παραλίων.
Σε μια τέτοια νυχτερινή περιπολία, στ’ ανοιχτά του κόλπου της Σμύρνης, πιάνεται ένα σαρδηνιακό καράβι με 260 Έλληνες, ας τους πούμε επίστρατους.
Το φέρνουν πίσω στη Σμύρνη.
Κι εκεί θανατώνονται όλοι, μαζί με το Γάλλο πλοίαρχο.
Το γεγονός αναφέρει και ο Σπυρίδων Τρικούπης.
Κι όμως!
Τα νιάτα της Ιωνίας φεύγουν... φεύγουν, με τα κύματα του Αιγαίου, για λευτεριά!
Ας λευτερωθεί η Αθήνα κι η Σπάρτη πρώτα», λένε, «και θάρθει κι η δική μας σειρά».
Οπωσδήποτε, αυτή την ιωνική φάλαγγα τη συναντούμε να πολεμά σε πολλά και διάφορα μέτωπα, όπως βγαίνει από καταστάσεις μισθο-τροφοδοσίας διαφόρων οπλαρχηγών.
Του στρατηγού Μακρυγιάννη, του Φαβιέρου, του Υψηλάντη του Ανδρούτσου, του Γκούρα στην Ακρόπολη του Κολοκοτρώνη στα Δερβενάκια και την Τριπολιτσά, στη δεύτερη πολιορκία στο Μεσολόγγι, την πολιορκία του Αναπλιού, στη μάχη του Κομπότι και της Καρύστου και, ακόμη, με τον Καραϊσκάκη και τον Νικηταρά.
Δηλαδή, αυτή η ιωνική φάλαγγα δεν θα ήταν ένα Σώμα ομαδικά συγκροτημένο που έκανε ομαδική απόβαση στη Δυτική Ελλάδα.
Θα πρόκειται μάλλον για αλλεπάλληλες αποστολές που κατανέμονταν όπου υπήρχε πιο επείγουσα ανάγκη.
Ποιος ήταν ο ακριβής αριθμό ς αυτών των πολεμιστών;
Δεν τον ξέρουμε.
Έχει γραφτεί πως ξεπερνούσε τις 40.000 εθελοντές με 14000 νέους.
Πάντως, απ’ όσες απ’ αυτές τις καταστάσεις που βρέθηκαν και τους μακρότατους πίνακες προτάσεων απονομής ηθικών αμοιβών (παράσημα και μετάλλια) όπου αναγράφονται ανδραγαθήματα και ηρωικές πράξεις των προτεινόμενων Ιώνων αγωνιστών, απ’ αυτούς τους πίνακες θα πρέπει να συμπεράνουμε ότι οι αριθμοί αυτοί δεν είναι καθόλου φουσκωμένοι.
Εξάλλου σε βιβλίο που πρόσφατα κυκλοφόρησε ο Βούλγαρος πρέσβης στην Αθήνα, ακαδημαϊκός Νικολάι Τοντόρωφ, βρίσκουμε έναν κατάλογο Ελλήνων τραυματιών και αρρώστων που μετά την πανωλεθρία του Δραγατσανίου πέρασαν τον Προύθο.
Και μετράμε σαράντα ένα ονόματα Ιώνων και τεσσάρων Ποντίων.
Άρα, στο στρατό του Υψηλάντη, πρέπει να υπηρέτησαν πάρα πολλοί Μικρασιάτες.
Ο Ιωνας Φιλικός Νίκος Τσεσμελής, αξιωματικός της αιγυπτιακής εκστρατείας του Ναπολέοντα, οργανώνει Λεγεώνα από ‘Ιωνες της Μασσαλίας και ‘Ιωνες σπουδαστές απ’ όλη τη Γαλλία.
‘Ιωνες εγκατεστημένοι στην Κεφαλλονιά και τη Ζάκυνθο αφήνουν περιουσίες και δουλειές για να πολεμήσουν σε Μοριά και Ρούμελη.
‘Όμως η προσφορά των Ιώνων επεκτείνεται.
Συναντάμε γιατρούς, δασκάλους, που διδάσκουν και κρατούν τα λογιστικά των οπλαρχηγών, γραμματικούς και επιτελείς δημοσιογράφους και τυπογράφους.
Ο Γάλλος βιομήχανος Didot, σπουδασμένος στην Ακαδημία των Κυδωνιών, χαρίζει στο νεοσύστατο ελληνικό κράτος ένα πλήρες τυπογραφείο, όπου και τυπώνεται η «Εφημερίς της Κυβερνήσεως».
Και ο Δήμος Αθηναίων δίνει το όνομά του σ’ ένα δρόμο της Αθήνας: την οδό Διδότου.
Χειριστής, διευθυντής και εκπαιδευτής ο Αϊβαλιώτης Κώστας Τόμπρας.
Αλλά στο Μεγάλο Ξεσηκωμό της Ιωνίας, πέρα από τους άντρες αγωνιστές, συναντάμε και σημαντικές γυναίκες.
‘Όπως την Κυριακούλα, σύζυγο του Μιχαήλου Ναύτη, που μνημονεύσαμε πιο πάνω, τη μοναδικά γυναίκα που έδωσε το Μεγάλο Όρκο και μπήκε στα Φιλικά Εταιρεία, όπως αναφέρει ο Γιώργος Βαλέτας.
Την αρχικεντήστρα της Σμύρνης Χρύσα, που φιλοτέχνησε και πρόσφερε το λάβαρο, όπου πάνω του ο Παλαιών Πατρών Γερμανός όρκισε τους αγωνιστές του ‘21.
Την Πανωραία Χατζηκώστα. Αρχόντισσα από το Αϊβαλή Ξεπούλησε σπίτια και λιόδεντρα, πήρε τους πέντε γιους της κι ήρθε και πολέμησε στην Ελλάδα.
‘Έχασε στον Αγώνα και τα πέντε παιδιά τα και τη μεγάλη περιουσία της.
Και Θεόφτωχη, γριά, ψωριάρα και κασιδιάρα, η κυρά Κώσταινα, καθόλου πια Πανωραία, εξασφάλιζε στρωσίδια, μια σούπα και δυο πεντάρες το μήνα πλένοντας τα ορφανά των αγωνιστών στο σχετικό Ίδρυμα στ’ Ανάπλι.
Κάποτε ο Καποδίστριας κάλεσε σε δημόσιο και επώνυμο έρανο, πλούσιους και φτωχούς, γι’ αυτά τα ορφανά.
Κι όταν κάποιος γνωστός πλούσιος πρόσφερε ένα ευτελές ποσόν, ο Καποδίστριας σταμάτησε τον έρανο και έξω φρενών τον ρεζίλεψε φωναχτά:
«Δεν εντρέπεσθε κύριε!
Σεις, γνωστός πλούσιος!
Ακόμη και η Ψωροκώσταινα κατέθεσε τας δύο πεντάρας της, δηλαδή όλην της την περιουσίαν!».
Έτσι η πιο φτωχή υπήκοος του καινούριου Κράτους, έδωσε το όνομά τας Ψωροκώσταινα»!
– η παλιά αρχόντισσα των Κυδωνιών.
Αυτή ήταν μια
Περιληπτική μονάχα αναφορά στην προσφορά Ιώνων στο Μεγάλο Ξεσηκωμό - πέρα από τέσσερις χιλιάρχους και ένα σωματάρχη που έδωσε η Σμύρνη.
«Το Ελληνικό Παρίσι» κατά τον Chateaubriand.
Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΩΝ ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΩΝ ΣΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΓΕΝΟΥΣ https://t.co/iTWELnEjCo
— epilekta.com (@epilekta) January 9, 2021
ΣΤΗΡΙΞΤΕ ΜΑΣ ΠΑΤΩΝΤΑΣ LIKE "ΕΔΩ"
http://www.e-istoria.com/331.html
