Γράφει ο Δρ Αθανάσιος.Ε.Δρούγος Διεθνολόγος-Στρατηγικός Αναλυτής Μετά την Συμφωνία της Μεγάλης Πρέσπας έτοιμο είναι το...
Γράφει ο Δρ Αθανάσιος.Ε.Δρούγος
Διεθνολόγος-Στρατηγικός Αναλυτής
Μετά την Συμφωνία της Μεγάλης Πρέσπας έτοιμο είναι το σχέδιο για την ανταλλαγή εδαφών μεταξύ Σερβίας και Κοσόβου, καθώς για την αμοιβαία αναγνώριση των δύο κρατών.
Το σχέδιο καταγράφεται σε ειδική μελέτη 61 σελίδων(που είναι στην διάθεση του υπογράφοντα),και οι συγγραφείς του σχετικού σχεδίου είναι κορυφαίοι διπλωμάτες από τα Ηνωμένα Έθνη και Δυτικές χώρες.
Το όλο κείμενο περιλαμβάνει τρία παραρτήματα καθώς και 14 χάρτες της επίμαχης περιοχής, ενώ οριακές αναφορές έγιναν πρόσφατα σε Αμερικανική ως και Γερμανική εφημερίδα.
Το σχέδιο τυγχάνει της αποδοχής εκ μέρους του Σέρβου προέδρου Αλεξάντερ Βούτσιτς, του Κοσοβάρου προέδρου Χασίμ Θάτσι,ενώ το έχουνε αποδεχθεί διεθνείς οργανισμοί(ειδικά το ΝΑΤΟ και η ΕΕ),ενώ η πιο ηχηρή αντίδραση στην εφαρμπογή του προέρχεται από τον επικεφαλής του Κοσοβαρικού κόμματος «Αυτοδιάθεση»και γνωστό για την μαχητικότητα του Κοσοβάρο πολιτικό Αλμπίν Κούρτι.
Με το σχέδιο συντάσσεται ο Αλβανός πρόεδρος Έντι Ράμα, η Σκοπιανή πολιτική ηγεσία (Ζάεφ κα Αλβανόφωνα κόμματα) ενώ γνωστοί Σέρβοι πολιτικοί δεν το απορρίπτουν(πλην ελαχίστων εξαιρέσεων από μικρά κόμματα).
Σκεπτική παραμένει η Σερβική Ορθόδοξη Εκκλησία.
Το σχέδιο που προτείνεται πέραν των επιμέρους ζητημάτων της ανταλλαγής των εδαφών της Νότιας Σερβίας και του Βορείου Κοσόβου είναι αρκετά τεχνοκρατικό και υπάρχουν περιπτώσεις που στην πράξη θα απαιτήσουν χρόνο για να υιοθετηθούν, ενώ παράλληλα είναι έντονα «λεπτεπίλεπτης»φύσης (ειδικά σε τομείς ενέργειας, μεταφορών, εφοδιασμού κα).
Στο σχέδιο είναι καθοριστικής σημασίας για θέματα ασφάλειας και άμυνας ο ρόλος των ΗΠΑ-ΝΑΤΟ, ενώ στα ζητήματα της οικονομίας και δημόσιας τάξης είναι ιδιαίτερα σημαντικός ο ρολος της ΕΕ,και των Βερολίνου/Βιέννης
Τα βασικά σημεία του δαιδαλώδους σχεδίου που θα έχει καταλυτικές επιπτώσεις στα Δυτικά Βαλκάνια ,αλλά και ευρύτερα νότια του Δούναβη με έμφαση την Βοσνία-Ερζεγοβίνη μεταξύ άλλων προβλέπει τα κατωθι ,ενώ εκ των υστέρων βλέπουμε «παρακλάδια»προς την Συμφωνία της Μεγάλης Πρέσπας.
*Ανταλλαγή εδαφών από την μία πλευρά των τμημάτων των 4 επαρχιών του Βορείου Κοσόβου (Άνω Μιτρόβιτσα-Ζβόρνι Ποτόκ, Ζβετσάν και Λεπόσεβατ,πληθυσμιακά υπερτερεί τοΣερβικό στοιχείο) συνολική έκτασης 1003τετραγ χιλιομ με την περιοχή της Νότιας Σερβίας, και από την άλλη την περιοχή της Νότιας Σερβίας δηλαδή εκεί που υπερτερεί η Αλβανική παρουσία δηλαδή την κοιλάδα του Πρέσεβο και τις εγγύτατες περιοχές του Μπουγιάνοβατς και τμήματος της Μεντβέντα.(συνολικής έκτασης 1250 τετρ χιλιομ.).
Μιλάμε για δύσκολο εγχείρημα γιατί στο παρελθόν τέτοιες ανταλλαγές εδαφών ως και πληθυσμών προκάλεσαν σφοδρές αντιπαλότητες και νέους γύρους πολέμων στην Ευρωπαική ήπειρο (πχ μεταξύ της Σοβιετικής Ένωσης και της Πολωνίας για την Σιλεσία).
*Η περιοχή της πόλης Μιτρόβιτσα που χωρίζεται από τους ποταμούς Ινμπάρ-Σίντνιτσα και στην οπόια πάντοτε υπήρχαν εντάσεις και βίαιες συγκρούσεις μεταξύ Σέρβων και Αλβανών ,με συνεχείς παρεμβάσεις και ετοιμότητα από τις δυνάμεις του NATO/KFORγια αποκλιμάκωση θα καταστεί «Ελέυθερη Πόλη».
Που σημαίνει ελεύθερη και χωρίς περιορισμούς διακίνηση ατόμων και προιόντων ,ενώ θα αναπτυχθεί μια διεθνής Ευρωπαική αστυνομική ή στρατοχωροφυλακής δύναμη,από την ΕΕ.(εκτιμάται ότι θα συνδράμουν χώρες που διαθέτουν δυνάμεις στρατοχωροφυλακής όπως η Ιταλία, η Γαλλία, η Ισπανία, η Ρουμανία και η Πορτογαλία.
Δεν αποκλείται να συνδράμει με μικρή δύναμη η Ελβετία και η Τουρκία)
*Τα περίφημα και πλούσια μεταλλεία της Τρέπτσε-Μπέλο Μπόρντο-Κρίβατς-Χεβάιλα-Κίσνιτσα που οι φυσικοί τους πόροι εκτιμάται ότι φθάνουν τα 520 δις ευρώ (είναι πλούσια σε άργυρο-νικέλιο-ψευδάργυρο-μόλυβδο και άλλα μέταλλα/περίπου 60 ) , θα τεθούν υπό ειδικό καθεστώς πολυεθνικού κονσόρτιουμ ΗΠΑ-Γαλλίας-Γερμανίας και πιθανότατα και μικρής Κινεζικής συμμετοχής.
Το συγκεκριμένο κονσόρτιουμ θα εκμεταλλευεται τα ορυχεία για 99 χρόνια.
Το15-20% των κερδών θα αποδίδεται στην Μιτρόβιτσα, το 30-35% στην Σερβία και το 45-50% στο Κόσοβο (κεντρική κυβέρνηση στην Πρίστινα )
*Ολόκληρη η κοιλάδα του Πρέσεβο θα μεταφερθεί υπό Κοσοβαρικό έλεγχο Δηλαδή ένα ολόκληρο κομμάτι της Νότιας Σερβίας που συνορεύει με τα Σκόπια θα περάσει υπό Αλβανική διοίκηση.
Θα διατηρηθεί η ισχύουσα γραμμή των συνόρων.
Στην συνοριακή ζώνη θα αναπτυχθεί μικρή στρατιωτική δύναμη που θα προέρχεται από δυνάμεις του ΝΑΤΟ.
Στο Πρέσεβο το 89% του πληθυσμού είναι ΑλβΑνοί, και στο Μπουγίανοβατς το 55%
*Ο Δήμος που Μπουγιάνοβατς που είναι πλούσιος σε ιαματικά νερά του νοτίου Μοράβα θα αποκτήσει και αυτός ειδικό καθεστώς.
Θα διοικείται από ένα τριμελές όργανο και θα έχει ένα δημοτικό συμβούλιο αποτελούμενο από 30 άτομα.Στον προυπολογισμό του Δήμου θα συνισφέρουν η Πρίστινα, το Βελγράδι ως και ένα ειδικό ταμείο ης ΕΕ.
Η περιοχή του Μπουγιάνοβατς θα αποτελεί Ζώνη Ελευθέρου Εμπορίου -TAX FREE.
*Θα συνεχιστεί κανονικά η συγκρότηση του νέου Κοσοβαρικού στρατού καθώς και της αστυνομικής του δύναμης.
Θα αποτελείται από 5000 άνδρες και 3200 άνδρες-εφεδρεία.
Την εκπαίδευση θα συνεχίζουν να επιβλέπουν οι Νατοικοί σε 6 ειδικά στρατόπεδα.
Ειδικοί αξιωματικοί του ΝΑΤΟ και αστυνομικοί της ΕΕ θα συμβουλεύουν διαρκώς τον Κοσοβαρικό στρατό.
Μετά απο 2 χρόνια θα μπορεί μικρή του δύναμη να συμμετέχει σε πολυεθνικές αποστολές επιτήρησης της ειρήνης του ΝΑΤΟ ή της ΕΕ.
Σημειώνω ότι ο Κοσοβαρικός στρατός θα απαρτίζεται από 3 ελαφρές ταξιαρχίες πεζικού και δεν θα έχει στην διάθεση του βαρέα όπλα.
Σε διάστημα 4-5 χρόνων θα ενταχθεί στο ΝΑΤΟ με αποστολή αξιωματικών-συνδέσμων σε μεικτά Επιτελεία όπως στη Νάπολι, στην Κωνσταντινούπολη, στην Βιτσέντζα , στο Μιλάνο και στην Θεσ/κη(όπως θα γίνει πολύ σύντομα με τουςΣκοπιανούς) ενώ ως πολύ σημαντικός θα είναι ο ρόλος των ΗΠΑ,της Ιταλίας και της Αυστρίας.
*Το Ορθόδοξο Πατριαρχείο του Πετς καθώς και τα Μοναστήρια του Ντέσανι-Αρχαγγέλων, του Γκράμποβατς, της Σοκόλιτσα, του Βίσοκι,, της Μπάνισκα της Γκρατσάνιτσα κα θα τυγχάνουν ενός πολύ ειδικού καθεστώτος και θα προστατεύονται από Ευρωπαική αστυνομική δύναμη επί συνεχούς βάσης.
* Η πολυεθνική δύναμη του ΝΑΤΟ γνωστή ως KFOR (σήμερα αποτελείται από στρατιωτικές μονάδες των κρατών-μελών της Συμμαχίας αλλά και της Μολδαβίας-Αρμενίας-Ουκρανίας-Αυστρίας και Ελβετίας), θα διατηρηθεί στην περιοχή (πιθανότατα υπό Ιταλική διοίκηση, οπως συμβαίνει μετά το 2013/2014, ενώ ο μελλοντικός επιτελάρχης της νέας δύναμης θα είναι πάντα Αμερικανός ταξίαρχος).
Η μελλοντική δύναμη (σαφώς μικρότερη από τους περίπου 4000άνδρες που αριθμεί σήμερα θα διατηρήσει αρκετά στοιχεία από την τρέχουσα δομή της ειδικά σε Πρίστινα και Πρίζρεν)
*Το 75% της ηλεκτροπαραγωγής από το φράγμα στην τεχνητή λίμνη Γκαζιβόντε κοντά στην Μιτρόβιτσα θα πηγαίνει στο Κόσοβο, ενώ το 25% στην Σερβία.Ο ενεργειακός τομέας στην συγκεκριμένη περιοχή αλλά και ευρύτρερα στο Κόσοβο θα είναι υπό τον έλεγχο των ΗΠΑ, της Γερμανίας και της Αυστρίας.
*Οι Σέρβοι μετά την μονομερή ανακήρυξη το 2008 του Κοσόβου ως ανεξάρτητο κράτος κατασκεύασαν/επέκτειναν μία πολλή μεγάλη βάση στην περιοχή Τσεποτίνε.
Κοντά στην κοιλάδα του Πρέσεβο.προς Μπουγιάνοβατς.
Η βάση περιλαμβάνει πεδίο βολής ,στρατιωτικό νοσοκομείο,χώρο για εκπαίδευση Ειδικών Δυνάμεων,βάση ελικοπτέρων κα.
Η βάση είναι γνωστή ως YUG.
Θα κάταστεί Αμερικανο-Νατοική , σε εφαρμογή του σχεδίου.
Στην βάση πέραν των Νατοικών θα εκπαιδευόνται Αλβανοί και Σέρβοι,ενώ οι διάδρομοι της βάσης θα προστατεύονται από Νατοική δύναμη που θα τυγχάνει συγκεκριμένης εκπαίδευσης.
Η βάση θα συνδεεται με την αντίστοιχη τεράστια των ΗΠΑ (Καμπ Μπόντστιλ) στην περιοχή Γκλινανε/Ουρόσεβατς,ενώ θα υπάρχει συνεχής διαλειτουργική συνεργασία με το γνωστό και ιδιαιτερα χρήσιμο για εκπαίδευση των Αμερικανών Πεζονυτών , πεδίο Βολής του Κρίβολακ στη FYROM.
(για το Σώμα των Αμερικανών Πεζοναυτών το πέδιο βολής μαζί με το αντίστοιχο στην Πολωνία θα διαδραματίσουν σημαντικότατο.)ρόλο στις μελλοντικές εξελίξεις..)
Υπάρχει μελέτη από την Διοίκηση Πεζοναυτών για τα πεδία βολής.
*Υπάρχουν και πολλές άλλες μετεξελίξεις και ρυθμίσεις στην συγκεκριμένη περιοχή(που δεν τις αναφέρω εδώ για προφανείς λόγους ).
Συχνά Νατοικοί αξιωματικοί θα συναντώνται σε τριμερή βάση με Κοσοβάρους και Σέρβους.
Παράλληλα θα υπάρξουν ειδικές αλλαγές για την τροφοδοσία του Κοσόβου μέσω των λιμανιών Θεσ/κης,Τιβάτ - Κοτόρ στο Μαυροβούνιο, καθώς και μέσω Παραδουνάβιων συνδέσεων ,ως και από το Αλβανικό λιμάνι του Δυρραχείου.
*Το συγκεκριμένο πολύπλοκο σχέδιο αναμένεται να γίνει-υπό λογικές προυποθέσεις-αποδεκτό μέχρι τα τέλη του Νοεμβρίου του 2019 (σε κυβερνητική-κοινοβουλευτική βάση) και μετά να υιοθετηθεί στην πράξη.
Αναμένεται να προκαλέσει πολλές μεταβολές σε γεωπολιτική τακτική στρατηγική οικονομική και διασυμμαχική βάση, ενώ περιθωριοπιεί καθολικά τον Ρωσικό παράγοντα από την Αδριατική μέχρι την Μαύρη Θάλασσα και από τον Δούναβη μέχρι το Αιγαίο
*Προσωπικά έχοντας μελετήσει συνολικά το σχέδιο,θα πρέπει να επιλυθούν προσεχώς ζητήματα που αφορούν τον αυτκινητόδρομο από Θεσ/κη προς Σκόπια -πρ΄σεβο - Μπουγιάνοβατς - Νις - και άλλες περιοχές της Κεντρικής Σερβίας/Βοιβοντίνα - Κεντρική Ευρώπη ενώ ήδη είναι σε εξέλιξη μία μελέτη γνωστού Ινστιτούτου για λογαριασμό του ΝΑΤΟ σε ζητήματα ασφάλειας, αντιμετώπισης ταραχών κλπ.
*Επίσης επί του σχεδίου έχω σειρά αρκετών ενστάσεων όπως πχ για την περίπτωση των Σέρβων που δεν ζούνε στις 4 βόρειες επαρχίες, αλλά είναι διάσπαρτοι σε άλλα σημεία της Κοσοβαρικής επικράτειας,όπως πχ στην Στρέπτσε, στην Γκρατσάνιτσα , στην Γκλινανε., κα.
Τι θα γίνει με αυτούς;
Από τα παραπάνω εκτεθέντα αντιλαμβάνεστε τις πιέσεις και την βιασύνη κάποιων να περάσει η Συμφωνία της Μεγάλης Πρέσπας.
