- Μακάριος: «Θα μπορούσα να γίνω Αντιβασιλεύς;» Γιατί δεν έγινε η Ένωση, τον Αύγουστο, του 1964 Προεδρικό Μέγαρο, 20 Αυγ...
-
Μακάριος: «Θα μπορούσα να γίνω Αντιβασιλεύς;»
Γιατί δεν έγινε η Ένωση, τον Αύγουστο, του 1964
Προεδρικό Μέγαρο, 20 Αυγούστου 1964 και στο γραφείο Μακαρίου συζητούν για το «Σχέδιο μονομερούς Ενώσεως της Κύπρου με την Ελλάδα» ο Κύπριος Πρόεδρος και ο Υπουργός Εθνικής Αμύνης της Ελλάδας, Πέτρος Γαρουφαλιάς.
Παρόντες και οι Κύπριοι Υπουργοί, Εξωτερικών, Σπύρος Κυπριανού και Εσωτερικών, Πολύκαρπος Γιωρκάτζης.
Ο Γαρουφαλιάς αναλύει το Σχέδιο, Κυπριανού και Γιωρκάτζης υποστηρίζουν ένθερμα την αποδοχή του, ενώ ο Μακάριος το δέχεται κατ’ αρχήν.
Ο Γαρουφαλιάς ενημερώνει ότι:
«Την ημέρα και ώρα που θα καθορισθεί, θα συνέλθουν ταυτόχρονα οι Βουλές Κύπρου και Ελλάδας, η μεν πρώτη θα αποφασίσει την Ένωση και η Βουλή των Ελλήνων θα την αποδεχθεί.
Την ίδια ώρα, η Ελληνική Κυβέρνηση θα δηλώσει πως εγγυάται την προστασία της τουρκοκυπριακής κοινότητας πως είναι πρόθυμη, μαζί με την Τουρκική Κυβέρνηση, να καθορίσουν από κοινού την εξασφάλισή της. Καμιά στρατιωτική ενέργεια δεν θα γίνει είτε κατά της ΤΟΥΡΔΥΚ είτε κατά των θυλάκων των Τουρκοκυπρίων.
Θα αναμείνουνε πρώτα την αντίδραση της Τουρκικής Κυβέρνησης και ανάλογα θα απαντήσουμε.
Αμέσως, οι Κύπριοι βουλευτές θα μπουν στην Ελληνική Βουλή ως Έλληνες πλέον βουλευτές, οι Κύπριοι Υπουργοί θα μπουν ως Έλληνες Υπουργοί στην Ελληνική Κυβέρνηση και οι Κύπριοι διπλωμάτες θα καταλάβουν αντίστοιχες θέσεις στο ελληνικό διπλωματικό Σώμα.
Θα ακολουθήσουν γενικές εκλογές σε όλη την ελληνική επικράτεια, συμπεριλαμβανομένης και της Κύπρου, για την ανάδειξη νέας Ενιαίας Βουλής.»
Ο ΓΑΡΟΥΦΑΛΙΑΣ σχολίασε και τις υποβολιμαίες θεωρίες για οικονομικό πλήγμα της Κύπρου εξ’ αιτίας της Ενώσεως και διαβεβαίωσε ότι θα ληφθούν μέτρα ώστε να μην διαταραχθεί διόλου ο οικονομικός ρυθμός της νήσου.
«Η Ένωση», τόνισε, «εκτός από την ικανοποίηση ενός επιτακτικού αιτήματος της Ιστορίας, θα αποτελέσει και σταθμό στην οικονομική και πολιτική εξέλιξη της Κύπρου, της μητέρας Ελλάδας και του Ελληνικού Έθνους.»
«Ούτε ανταλλάγματα στην Τουρκία, ούτε αγγλικές Βάσεις…»
Ο ΜΑΚΑΡΙΟΣ συμφώνησε και ζήτησε όπως ο Γαρουφαλιάς παρατείνει την παραμονή του στην Κύπρο, «για την πλήρη κατάστρωση των λεπτομερειών της εφαρμογής του Σχεδίου.»
Έκαμε όμως την παρατήρηση ο Κύπριος Πρόεδρος, πως στο κείμενο της απόφασης της κυπριακής Βουλής, έπρεπε να αναφέρεται ότι δεν θα παραχωρηθεί Βάση ή οποιαδήποτε άλλο αντάλλαγμα στην Τουρκία και πως θα καταργούνταν και οι αγγλικές Βάσεις.
Ο Έλληνας ΥΠΕΘΑ αντέτεινε ότι θα ήταν σφάλμα η ανακίνηση θέματος αγγλικών Βάσεων και σ’ αυτό συμφώνησαν Μακάριος και Γιωρκάτζης.
Ο Μακάριος είπε επίσης ότι θα είχε έτοιμη και επιστολή προς τον βασιλιά Κωνσταντίνο, την οποία παρακάλεσε τον Γαρουφαλιά να μεταφέρει.
Κατάληξη της σύσκεψης ήταν, όπως την επομένη, μετά που Γαρουφαλιάς και Μακάριος θα επιθεωρούσαν με ελικόπτερο τις περιοχές όπου έγιναν οι μάχες της Τηλλυρίας, θα γίνονταν οι τελικές συνομιλίες για διακανονισμό όλων των λεπτομερειών.
ΑΚΟΛΟΥΘΗΣΕ δείπνο των τεσσάρων, μετά από το οποίο Κυπριανού και Γιωρκάτζης αποχώρησαν, μετά από υπόδειξη του Μακαρίου.
Μακαριος και Γαρουφαλιάς συνέχισαν μέχρι τη μια το πρωί τη συζήτησή τους, με τον Μακάριο θα θίγει θέμα πολέμου Ελλάδας και Τουρκίας και τον Γαρουφαλιά να απαντά ότι, με βάση και τις εκτιμήσεις του Συμβουλίου του Στέμματος στην Αθήνα, οι πιθανότητες για κάτι τέτοιο ήταν κάτω του 10%.
Ο Μακάριος προχώρησε τότε να πει πως, «όταν θα κηρυχθεί η Ένωση, ο βασιλιάς να έρθει για λίγες μέρες στην Κύπρο», αλλά κι ΄αυτό το αντέκρουσε ο Γαρουφαλιάς, προβάλλοντας θέμα μικρού έστω κινδύνου για τον Κωνσταντίνο.
«Τότε να έρθετε εσείς», είπε ο Μακάριος.
«Πολύ ευχαρίστως να έλθω», απάντησε ο Γαρουφαλιάς, αλλά και θα τεθώ επικεφαλής του Στρατού και θ’ αναλάβω προσωπικά και την ευθύνη για την εφαρμογή του Σχεδίου.»
ΜΑΚΑΡΙΟΣ: Θα ήθελα να ερωτήσω ακόμα κάτι.
Θα μπορούσα να γίνω αντιβασιλεύς;
Θα μπορούσα να γίνω αντιβασιλεύς;
ΓΑΡΟΥΦΑΛΙΑΣ: Δυστυχώς, το Σύνταγμα της Ελλάδας καθορίζει περιοριστικά τις περιπτώσεις αντιβασιλείας σε μόνη την ασθένεια ή την αποδημία του βασιλέως.
Θεσμός, όπως ο αγγλικός της αντιβασιλείας των Ινδιών δεν υπάρχει σε μας.
Θεσμός, όπως ο αγγλικός της αντιβασιλείας των Ινδιών δεν υπάρχει σε μας.
Υπάρχει μόνο ο θεσμός του Υπουργού-Γενικού Διοικητού.
Μ: Αυτό δεν μ’ ενδιαφέρει!..
(ΣΗΜ: Οι διάλογος αυτός, όπως και άλλοι που θ’ ακολουθήσουν, περιέχονται στο βιβλίο του Γαρουφαλιά «Ελλάς και Κύπρος-Τραγικά σφάλματα, ευκαιρίες που χάθηκαν (Φεβρουάριος 1964 – Ιούλιος 1965).
Το βιβλίο εκδόθηκε το 1982, όταν ο Μακάριος ήταν νεκρός, όμως αυτούσιοι οι διάλογοι και όλα τα γεγονότα που περιέχονται στο βιβλίο, δημοσιεύτηκαν σε συνέχειες με εξιστόρηση του Γαρουφαλιά, στην αθηναϊκή εφημερίδα «Ακρόπολις» το 1966.
Ζώντος του Μακαρίου, ο οποίος δεν είχε αμφισβητήσει ούτε «ν» από αυτά).
Την μεγάλη ευτυχία, ακολούθησε «βόμβα»!
ΠΑΝΕΥΤΥΧΗΣ για την κατ’ αρχήν αποδοχή από τον Μακάριο του Σχεδίου της μονομερούς Ενώσεως, ο Γαρουφαλιάς έσπευσε το πρωί της επομένης να το αναγγείλει στον Πρωθυπουργό Γεώργιο Παπανδρέου και τον Υπουργό Εξωτερικών Σταύρο Κωστόπουλο.
Στη συνέχεια επιθεώρησε την ΕΛΔΥΚ και μονάδες της Εθνικής Φρουράς και, μαζί με τον Μακάριο, πήγαν στην Τηλλυρία.
Στη συνέχεια επιθεώρησε την ΕΛΔΥΚ και μονάδες της Εθνικής Φρουράς και, μαζί με τον Μακάριο, πήγαν στην Τηλλυρία.
Το μεσημέρι παρακάθησε σε επίσημο γεύμα στο Προεδρικό, στην παρουσία και των στρατηγών Γρίβα Διγενή και Ηλία Πρόκου, Υπουργών της Κυπριακής Κυβέρνησης, του προέδρου τα Βουλής Γλαύκου Κληρίδη και μελών της Ελληνικής Πρεσβείας.
ΩΣ εδώ, μέλι-γάλα τα πράγματα.
Όμως, γύρω στις 3.30 μ.μ., έπεσε η «βόμβα»:
Ο Κωστόπουλος κάλεσε στο τηλέτυπο της Ελληνικής Πρεσβείας τον Γαρουφαλιά και του είπε:
«Να απαγκιστρωθείς από τη συμφωνία με τον Αρχιεπίσκοπο και να επανέλθεις το ταχύτερο στην Αθήνα.
Άλλαξαν βασικά τα πράγματα.
Ο Πρωθυπουργός μου είπε να σε ειδοποιήσω να απαγκιστρωθείς και να επιστρέψεις!..»
«Έμεινα εμβρόντητος», αναφέρει ο Γαρουφαλιάς.
«Μου ήταν αδύνατο να εννοήσω τι είχε μεσολαβήσει στο ολιγόωρο διάστημα που διέρρευσε από την αναχώρησή μου από την Αθήνα ως το απόγευμα της επόμενης, στο διάστημα δηλαδή περίπου 20 ωρών, ώστε να αναγκασθεί ο Πρωθυπουργός να εγκαταλείψει το Σχέδιο της μονομερούς Ενώσεως και του οριστικού τερματισμού της κυπριακής εκκρεμότητος και να με ειδοποιήσει να απαγκιστρωθώ.
Αλλά πώς να απαγκιστρωθώ, χωρίς να εξηγήσω στον Αρχιεπίσκοπο τους λόγους που εξανάγκασαν τον Πρωθυπουργό στην αιφνίδια υπαναχώρησή του, και που άλλωστε και δεν τους γνώριζα, ώστε να μην δημιουργηθεί η εντύπωση πως η Κυβέρνηση αποφασίζει και ενεργεί κατά μη σοβαρό τρόπο;
Και ποιους πάλι λόγους να επιστρατεύσω, που εμφανίστηκαν τόσο αιφνίδια, ώστε, ώστε το προηγούμενο βράδυ να καταναλώσω όλη την πειστική μου δύναμη για την αποδοχή ενός Σχεδίου, το επόμενο απόγευμα να προσπαθώ να μεταπείσω τους ίδιους συνομιλητές για την εγκατάλειψη του Σχεδίου;.
Δεν θα έδινα την εντύπωση παραπαίοντος ανθρώπου;
Και δεν θα ήταν επικίνδυνο να επικαλεσθώ φανταστικούς, άρα ψευδείς λόγους;
Δεν ήξερα τι να κάνω.»
-
