- της Φανούλας Αργυρού* Ο κ. Γιαννάκης Μάτσης στο βιβλίο του «Μετά Παρρησίας – Για την Ιστορία και την Αλήθεια» που εκδόθ...
-
της Φανούλας Αργυρού*
Ο κ. Γιαννάκης Μάτσης στο βιβλίο του «Μετά Παρρησίας – Για την Ιστορία και την Αλήθεια» που εκδόθηκε το 2018 – δημοσίευσε μια πολύ σημαντική πληροφορία.
Σελίδες 66/67: «Ο Μακάριος θεωρούσε δική του οικογένεια την οικογένεια του πεθερού μου.
Ο Γιώργιος Χαραλάμπους ήταν πολύ αυστηρός και αδέκαστος κριτής.
Ο Γιώργιος Χαραλάμπους ήταν πολύ αυστηρός και αδέκαστος κριτής.
Δεν του χαριζόταν όταν έκρινε ότι δεν έκανε κάτι σωστό…
Μετά την άφιξη της Ελληνικής Μεραρχίας στην Κύπρο και ιδιαίτερα μετά το πραξικόπημα της χούντας στην Ελλάδα, το 1967, ο Μακάριος ανησυχούσε για τις ενέργειες των Ελλήνων αξιωματικών και αναζητούσε τρόπο να τους απομακρύνει από το νησί.
Σε κάποιο στάδιο σκέφθηκε να γράψει μια επιστολή στον Έλληνα πρωθυπουργό Γεώργιο Παπαδόπουλο, ζητώντας του την απόσυρση των Ελλήνων Αξιωματικών.
Αλλά, προτού στείλει την επιστολή, την συζήτησε με τον πνευματικό του πατέρα, ηγούμενο Κύκκου Χρυσόστομο, και τον Γεώργιο Χαραλάμπους, για να ακούσει τις απόψεις τους.
Την διάβαζαν και έμειναν έκπληκτοι.
Του είπαν ότι μόνον ένας τρελός θα έστελλε σε στρατιωτικό, που έχει γίνει με πραξικόπημα πρωθυπουργός, επιστολή με τέτοιο περιεχόμενο.
Ο Μακάριος τους άκουσε και δεν την απέστειλε.
Αργότερα, όταν το κακό με τους εξ Ελλάδος αξιωματικούς παράγινε, ιδιαίτερα με την εμπλοκή και τη δράση τους στην παράνομη οργάνωση ΕΟΚΑ Β, ο Μακάριος ετοίμασε μια παρόμοια επιστολή, η οποία αυτή τη φορά απευθυνόταν στον πρόεδρο Στρατηγό Γκιζίκη.
Κάλεσε πάλι τον ηγούμενο Κύκκου και τον Γεώργιο Χαραλάμπους και τους τη διάβασε «Για όνομα του Θεού, μην την στείλεις!» του είπαν.
Αυτή τη φορά δεν τους άκουσε με συνέπεια να επισπευθεί η πορεία προς το πραξικόπημα…»
-
Στις 22 Νοεμβρίου 1967 η βρετανική πρεσβεία στην Ουάσιγκτον έγραψε προς το Φόρειν ΄Οφις:
«… Ο Μακάριος απέρριψε την αμερικανική εισήγηση να ζητούσε ο ίδιος την μείωση των Ελληνικών Δυνάμεων στο νησί.
Είπε πως αν ο ίδιος προέβαινε σε τέτοια απαίτηση θα θεωρείτο προδότης προς την Ελλάδα.
΄Ομως, είπε στον αμερικανό πρέσβη ότι θα ήταν σύμφωνος αν η μείωση των στρατευμάτων ερχόταν ως ελληνική πρωτοβουλία.
Ο Belcher (αμερικανός πρέσβης) πήρε τώρα εντολές να δείξει στον Μακάριο αναφορά από την Αθήνα που φέρει τον Βασιλέα Κωνσταντίνο να υποστηρίζει την ιδέα…»
Πρώτη βρετανική προτεραιότητα
-
Στις 4 Δεκεμβρίου 1967 ο Βρετανός ΄Υπ. Αρμοστής στην Λευκωσία Sir N. Costar έγραψε προς το Λονδίνο:
«… Εισηγούμαι όπως πρώτη μας προτεραιότητα πρέπει τώρα να είναι η ενθάρρυνση της πλήρους αποχώρησης όλων των υπολοίπων Ελληνικών δυνάμεων και των αξιωματικών στην Εθνική Φρουρά.
Αν αυτό γίνει κατορθωτό οι διαφορές μεταξύ Τουρκίας και των Ελληνοκυπρίων, έστω και αν αυτές συνεπάγονται ένοπλη βία, είναι λιγότερο πιθανό να οδηγήσουν σε πόλεμο μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας και σοβαρό κίνδυνο για τα δικά μας και δυτικά συμφέροντα.
Ίσως μάλιστα αν ο Μακάριος αφεθεί μόνος ίσως να το βρει σκόπιμο να είναι πιο υπεύθυνος προς τις τουρκικές απαιτήσεις να ξεφορτωθεί την Εθνική Φρουρά.
Θα είναι πιο σωστό για τον Μακάριο να είναι πιο υπεύθυνος προς τις τουρκικές απαιτήσεις για ξήλωμα της Εθνικής Φρουράς.
Αξίζει να δώσουμε κάθε ενθάρρυνση στους τούρκους να λύσουν τα εκκρεμή θέματα με τον Μακάριο και να κρατήσουμε την πίεση πάνω στον Μακάριο να ξεφορτωθεί την Εθνική Φρουρά…»
-
Η αποκάλυψη Μάτση, σε συνδυασμό με τις βρετανικές ενέργειες, μας επιβεβαιώνει πόσο επηρέαζαν οι Βρετανοί τον Μακάριο.
Όχι για πρώτη φορά.( Π.χ. βλέπε και βιβλίο «Έξι Προεδρικά Πορτραίτα» Κ. Ν. Χατζηκωστή, σελ. 61/62 *).
Το 1967 στόχευαν στην εξουδετέρωση κάθε πιθανότητας ελληνικής βοήθειας σε περίπτωση τουρκικής εισβολής, που γνώριζαν ήταν θέμα χρόνου.
Γι΄αυτό και οι προνοητικές προετοιμασίες τους τον Σεπτέμβριο του 1964 και 1968 για το πόσους ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ στην κάθε βάση θα δεχόντουσαν, 20-25,000 Ε/κ στη Δεκέλεια και 2,000 Τ/κ περίπου και 10-15,000 Ε/κ και μέχρι 7,000 Τ/κ στο Ακρωτήρι.
Με παράλληλο σχέδιο διάσωσης του Αρχιεπισκόπου σε περίπτωση που αυτός με κάποια συνοδεία του ζητούσε προστασία από τις βάσεις.
΄Όπως ακριβώς έγινε το 1974 όταν ενεργοποίησαν αμφότερα τα σχέδιά τους μαζί με άλλα… (βλέπε «Διζωνική Εκτέλεση Κ.Δ 1955-2011» Φ.Α.)
Το τουρκικό αίτημα διάλυσης της Εθνικής Φρουράς το 1967, υποστήριζαν και οι Βρετανοί αλλά τα βρετανικά έγγραφα μας αποκάλυψαν ότι στις 17 Ιουλίου 1974 στις συναντήσεις του με τους Βρετανούς το υποστήριζε και ο Αρχ. Μακάριος.
-
Στις 17 Ιανουαρίου 1968 έγραψαν οι Βρετανοί: «…Συμφωνώ γενικά με την άποψη… ότι τώρα υπάρχει λιγότερος κίνδυνος η Ελλάδα να εμπλακεί σε πόλεμο με την Τουρκία για την Κύπρο.
Η απόσυρση των Ελληνικών στρατευμάτων από το νησί και η ανικανότητα της Ελληνικής Αεροπορίας να επέμβει αποτελεσματικά πάνω από το νησί (κάτι που η ελληνική κυβέρνηση αναγκάστηκε να αναγνωρίσει τον περασμένο Νοέμβριο, 1967) σίγουρα σημαίνει ότι η Ελλάδα δεν μπορεί πλέον τώρα να συμμετέχει σε μάχη στο νησί…»
Αυτή, όμως, ήταν και μια από τις πρόνοιες του βρετανικού σχεδίου του Φεβρουαρίου 1964 «Το Μέλλον της Κύπρου».
Ο Γ. Παπαδόπουλος
Πολλοί υποστηρίζουν την άποψη ότι η «εξέγερση» του Πολυτεχνείου στην Αθήνα στις 17 Νοεμβρίου 1973 σκηνοθετήθηκε με μοναδικό στόχο την αντικατάσταση του Γ. Παπαδόπουλου γιατί ο πρώτος μπορούσε να μην επιχειρήσει πραξικόπημα στην Κύπρο και έτσι ο Ιωαννίδης θεωρήθηκε πιο ικανός για την εκτέλεση του σχεδίου.
Στις 13 Φεβρουαρίου 1968, Ο Βρετανός πρέσβης στην Αθήνα Michael Stewart έφθασε στο συμπέρασμα πως σε περίπτωση τουρκικής εισβολής ο Γ. Παπαδόπουλος μπορούσε να αποπειραθεί και να κάνει «τη βλακεία» να στείλει βοήθεια στους ελληνοκύπριους.
Τον Νοέμβριο του 1973 ο Γ. Παπαδόπουλος αντικατεστάθη από τον Δ. Ιωαννίδη.
Πραξικόπημα αλλά οι Βρετανοί να μην γνωρίζουν τίποτα!
Στις 20 Αυγούστου 1964, παραμονές του ναυαγίου των διαπραγματεύσεων Dean Acheson στη Γενεύη αξιωματούχος στο Φόρειν ΄Οφις σε εσωτερικό άκρως απόρρητο σημείωμά του αναφερόμενος στην ιδέα πραξικοπήματος, που είχε εκφράσει τις ημέρες εκείνες, εν αναβρασμό ψυχής ο τότε Έλληνας πρωθυπουργός Γεώργιος Παπανδρέου, πιεζόμενος από τον αμερικανό Dean Acheson να επέβαλλαν στην Κύπρο είδος ΄Ενωσης με αντάλλαγμα μίας βάσης με 50 χρόνια lease στην Τουρκία, και εν όψει των αντιδράσεων της Λευκωσίας, έγραψε μεταξύ άλλων:
«… Σίγουρα ένα πραξικόπημα πολιτικά θα ήταν αδύνατο για τους Έλληνες να δικαιολογήσουν ή τους Τούρκους να ανεχτούν, εάν φαινόταν ότι προερχόταν από μια επίσημη και δημόσια συμφωνία στην Γενεύη.
΄Όμως, μπορεί να έλθει η στιγμή όταν ένα επιτυχημένο πραξικόπημα μπορεί να ανοίξει το δρόμο για μια πραγματική λύση, αν λάμβανε χώρα βάση μιας παρασκηνιακής και μυστικής μισο-συμφωνίας στη Γενεύη.
Η δυσκολία θα ήταν να κρατηθεί η ελληνο-τουρκική στρατιωτική (δράση) από το να βγει εκτός ελέγχου μέσα στην υψηλά φορτισμένη συναισθηματική ατμόσφαιρα που θα δημιουργήσει.
Δοσμένης της σημερινής έλλειψης εμπιστοσύνης μεταξύ ελληνικής και τουρκικής κυβέρνησης, αυτό μπορεί μόνο να γίνει κατορθωτό αν έχουμε χέρι οι αμερικανοί και εμείς.
Εμείς δεν πρέπει να γνωρίζουμε προκαταβολικώς τίποτα για το πραξικόπημα (θα είναι πραγματικά πολύ ανεπιθύμητο αν γνωρίζαμε) , όμως θα πρέπει να είμαστε έτοιμοι να δράσουμε γρήγορα έτσι και λάβει χώρα.
Εκείνο που χρειαζόμαστε είναι να εξασφαλίσουμε τις αναγκαίες μίνιμουμ μυστικές μονομερείς υποσχέσεις από την κάθε πλευρά ότι οι δυνάμεις των δεν θα επιτεθούν η μία της άλλης…»
Η υπογράμμιση της λέξης πραξικόπημα από τον βρετανό αξιωματούχο.
«Στις 17 Ιουλίου συναντήθηκε (ο Μακάριος) με τον Βρετανό πρωθυπουργό Χάρολτ Γουίλσον …(ο οποίος) «ψάρεψε» τον Μακάριο για το πώς θεωρούσε ότι θα αντιδρούσαν Ρωσία, Ελλάδα και Τουρκία.
Ο Μακάριος με τις μη πολιτικές, μη διπλωματικές, μη νηφάλιες απαντήσεις του, επικεντρωνόταν στο πως ο ίδιος θα έπρεπε να συνεχίσει να αναγνωρίζεται ως Πρόεδρος της ΚΔ και όχι ο Σαμψών!
Ο Βρετανός πρωθυπουργός δεν έχασε την ευκαιρία και αντέτεινε στο Μακάριο ότι η Ελλάδα είχε εισβάλει στην Κύπρο.
Ο Μακάριος συμφώνησε.
Το σχετικό εμπιστευτικό έγγραφο καταγράφει επί λέξει: «Ο πρωθυπουργός υπέδειξε ότι θα μπορούσε κανείς να πει ότι το γεγονός (το πραξικόπημα) είχε κάποια χαρακτηριστικά εισβολής.
Ο πρόεδρος Μακάριος συμφώνησε».
Είναι ολοφάνερο ότι η συζήτηση, αυτή, όπως αποκαλύφθηκε εκ των υστέρων από τα μυστικά αρχεία των Άγγλων, υπήρξε ο πρόλογος για την ομιλία του Μακαρίου στα Ηνωμένα ΄Εθνη.
«…Τα γεγονότα εις Κύπρο, δεν αποτελούν εσωτερική υπόθεση των Ελλήνων και οι Τούρκοι της Κύπρου επηρεάζονται επίσης, το πραξικόπημα της Χούντας είναι μια εισβολή…» είπε ο Μακάριος στις 19.7.1974 στον ΟΗΕ.
«Το χαρακτηριστικό του πραξικοπήματος της Χούντας ως «εισβολής» θα τον χρησιμοποιούσε στη συνέχεια η Τουρκία ως δικαιολογία για την εισβολή της 20ης Ιουλίου 1974 επικαλούμενη το χρέος της ως εγγυήτρια δύναμη να προστατέψει την Κύπρο από το πραξικόπημα…» («Έξι Προεδρικά Πορτραίτα»).
Όμως, στις 18 Ιουλίου ο Τ/κ Υπ. Άμυνας Οσμάν Ορέκ διαβεβαίωνε τον Ύπ. Αρμοστή Στέβεν΄Ολβερ ότι η ε/κ κοινότητα και η Εθνική Φρουρά συμπεριφέρονταν θαυμάσια, η Τ/κ κοινότητα δεν είχε λόγο παραπόνου και σε συνάντηση την ίδια μέρα του Αμερικανού Τζόζεφ Σίσκο με τον Τζέιμς Κάλλαχαν στο Λονδίνο και άλλων λέχθηκε ότι «τα γεγονότα στην Κύπρο δεν είχαν μέχρι τότε ενοχλήσει την τουρκική κοινότητα».
*Ερευνήτρια/δημοσιογράφος
ΠΗΓΗ: ΣΗΜΕΡΙΝΗ 23/12/2018
