- του Γιώργου Καραμαδούκη Η συμφωνία Βενιζέλου – Κεμάλ έβαλε ταφόπλακα στον Ελληνισμό της Ιωνίας. Συνέπεια της ήττας σ...
-
του Γιώργου Καραμαδούκη
Η συμφωνία Βενιζέλου – Κεμάλ έβαλε ταφόπλακα στον Ελληνισμό της Ιωνίας.
Συνέπεια της ήττας στην Μικρά Ασία υπήρξε η συνθήκη της Λωζάννης, η οποία υπογράφηκε στις 24 Ιουλίου του 1923.
Συμφώνως προς την συνθήκη αυτή η Ελλάς παραχωρούσε στην Τουρκία την Ανατολική Θράκη, τα νησιά της Ίμβρου και της Τενέδου, καθώς και την ζώνη της Σμύρνης χωρίς την καταβολή πολεμικών αποζημιώσεων.
Συμφώνως προς την συνθήκη αυτή η Ελλάς παραχωρούσε στην Τουρκία την Ανατολική Θράκη, τα νησιά της Ίμβρου και της Τενέδου, καθώς και την ζώνη της Σμύρνης χωρίς την καταβολή πολεμικών αποζημιώσεων.
Όσο αφορά τα άνωθεν νησιά ορίστηκε να υπάγονται σε ειδικό καθεστώς αυτονομίας λόγω του ελληνικού πληθυσμού που διαβιούσε σε αυτά.
Πέραν των παραπάνω είχε υπογραφεί ξέχωρη ελληνοτουρκική σύμβαση στις 30 Ιανουαρίου του 1923, η οποία όριζε την εκατέρωθεν ανταλλαγή των πληθυσμών με εξαίρεση τους Έλληνες της Κωνσταντινούπολης και τους μουσουλμάνους της Δυτικής Θράκης.
Η Ελλάς σε μειονεκτική θέση
Η πολιτική της Μεγάλης Ιδέας εγκαταλείφθηκε και η χώρα στράφηκε στην προσήλωση των αρχών του διεθνούς δικαίου όπως εκφραζόταν από την Κ.Τ.Ε. (Κοινωνία Των Εθνών).
Η Ελλάς βρισκόμενη σε μειονεκτική θέση σε σχέση με τους βαλκάνιους γείτονές της και ιδιαιτέρως με την Βουλγαρία, έπρεπε να περιχαρακωθεί τώρα πίσω από τους κανόνες της διεθνούς νομιμότητας.
Η αδυναμία του ελληνικού κράτους στο διεθνές περίγυρο αποκαλύφθηκε με το επεισόδιο της κατάληψης της Κέρκυρας τον Αύγουστο 1923 από τμήματα του ιταλικού στρατού.
Η Ιταλία εμφανίζεται τώρα ως μια δύναμη με διεκδικητικές προθέσεις στην περιοχή της Μεσογείου και ιδιαιτέρως της Αδριατικής.
Με αφορμή την δολοφονία του Ιταλού αξιωματικού Τellini (μέλος της διεθνούς επιτροπής χάραξης των ελληνοαλβανικών συνόρων) και της τριμελής ακολουθίας του στην ελληνοαλβανική μεθόριο η ιταλική κυβέρνηση προχώρησε όχι μόνο στην κατάληψη της Κέρκυρας, αλλά και σε αίτημα καταβολής αποζημίωσης.
Η ελληνική κυβέρνηση αρνήθηκε την ευθύνη για το επεισόδιο και παρέπεμψε το ζήτημα στην Κ.Τ.Ε. Τελικά του θέματος επιλήφθηκε η Πρεσβευτική Συνδιάσκεψη, η οποία παρά το γεγονός ότι αθώωσε την Ελλάδα ως προς τους φόνους, της επέβαλλε πρόστιμο 50.000.000 λιρετών επειδή δεν κινήθηκε γοργά για την διεξαγωγή ανακρίσεων και της εύρεσης των ενόχων.
Η δυναμική αντίδραση του Πάγκαλου
Ο δικτάτορας Πάγκαλος θα έρθει να ανατρέψει την πολιτική της ασφάλειας και διευθετήσεως των ζητημάτων μέσω της Κ.Τ.Ε.
Με αφορμή τον θάνατο ενός στρατιώτη και του διοικητή συνοριακού φυλακίου στην ελληνοβουλγαρική μεθόριο στις 12 Οκτωβρίου του 1925, θα αποφασίσει την κατάληψη του Πετριτσίου όπου αποτελούσε το κέντρο της «Μακεδονικής» Επαναστατικής Επιτροπής.
Με αφορμή τον θάνατο ενός στρατιώτη και του διοικητή συνοριακού φυλακίου στην ελληνοβουλγαρική μεθόριο στις 12 Οκτωβρίου του 1925, θα αποφασίσει την κατάληψη του Πετριτσίου όπου αποτελούσε το κέντρο της «Μακεδονικής» Επαναστατικής Επιτροπής.
Η Κ.Τ.Ε θα επέμβει ώστε να μην επεκταθεί η σύρραξη και θα ορίσει υψηλές αποζημιώσεις προς την Βουλγαρία αλλά και αποζημίωση της τελευταίας προς την οικογένεια του θανόντα Έλληνα αξιωματικού.
Ο Πάγκαλος κατόπιν έθεσε ως στόχο την πολεμική αναμέτρηση με την Τουρκία.
Για τον λόγο αυτό προσπάθησε να βελτιώσει τις σχέσεις της Ελλάδας με την Γιουγκοσλαβία, την Βουλγαρία και την Αλβανία και να πετύχει συμφωνία κοινής δράσης με την Ιταλία κατά της Τουρκίας.
Μάλιστα για την επίτευξη του σκοπού αυτού συμφώνησε σε ευρείες παραχωρήσεις προς την Γιουγκοσλαβία σε σχέση με το λιμάνι της Θεσσαλονίκης και την σιδηροδρομική γραμμή που την ένωνε με την Γευγελή.
Μάλιστα για την επίτευξη του σκοπού αυτού συμφώνησε σε ευρείες παραχωρήσεις προς την Γιουγκοσλαβία σε σχέση με το λιμάνι της Θεσσαλονίκης και την σιδηροδρομική γραμμή που την ένωνε με την Γευγελή.
Ο Πάγκαλος ευελπιστούσε επίσης στην στήριξη της Αγγλίας και της Γαλλίας.
Ιδιαιτέρως όσο αφορά την Αγγλία πίστευε πως επειδή βρισκόταν σε ρήξη με την Τουρκία για την πετρελαϊκή περιοχή της Μοσούλης θα λάμβανε το μέρος της Ελλάδας σε περίπτωση ελληνοτουρκικής σύρραξης.
Όμως η Αγγλία τελικά διευθέτησε το ζήτημα αυτό καθώς η Τουρκία δέχθηκε την παραχώρηση της περιοχής στο Ιράκ.
Η εποχή της «φιλίας» με την Τουρκία
Ο Ελευθέριος Βενιζέλος που θα έρθει στην εξουσία το 1928 για να αντιμετωπίσει τον βουλγαρικό κίνδυνο αποφάσισε να διευθετήσει τις εκκρεμότητες με την Τουρκία, οι οποίες απέρρεαν από την εφαρμογή της συνθήκης της Λωζάννης.
Οι διαπραγματεύσεις δυο ετών οδήγησαν τελικά στην υπογραφή των ακόλουθων συμφώνων κατά το 1930:
α) το Οικονομικό Σύμφωνο
β) το Σύμφωνο φιλίας
γ) το Πρωτόκολλο των ναυτικών εξοπλισμών
δ) το Σύμφωνο Εγκατάστασης
ε) την Σύμβαση Εμπορίου.
Οι όροι του Οικονομικού Συμφώνου έκλιναν σαφώς προς την τουρκική πλευρά, καθώς η αξία των περιουσιών των Ελλήνων ξεπερνούσε κατά πολύ αυτήν των μουσουλμάνων της Ελλάδος.
Η Ελλάς μάλιστα συμφώνησε να καταβάλλει 425.000 λίρες για την αποζημίωση των μη ανταλλάξιμων, Ελλήνων και Τούρκων, των οποίων οι περιουσίες είχαν απαλλοτριωθεί.
Ο συμβιβασμός αυτός του Βενιζέλου οφειλόταν στο γεγονός πως υπολόγιζε στα πολιτικά και διπλωματικά οφέλη που θα είχε από την σύσφιξη των σχέσεων με την Άγκυρα, κάτι όμως που δεν ήρθε ποτέ…
Η πολιτική της Μεγάλης Ιδέας ετάφη οριστικά όταν ο Βενιζέλος πρότεινε τον Μουσταφά Κεμάλ για το Νόμπελ Ειρήνης αλλά και προώθησε την ένταξη της Τουρκίας το καλοκαίρι του 1932 στην Κ.Τ.Ε.
Εκ από τότε ζει στις παραδόσεις και στις καρδιές των Ελληνόψυχων που προσμένουν την πραγμάτωσή της στο μέλλον.
-
