- Η αλβανική εθνική αφύπνιση, γνωστότερη ως «Αλβανική Εθνική Αναγέννηση» (rilindja), ξεκίνησε τις δεκαετίες του 1830 και του...
-
Η αλβανική εθνική αφύπνιση, γνωστότερη ως «Αλβανική Εθνική Αναγέννηση» (rilindja), ξεκίνησε τις δεκαετίες του 1830 και του 1840.
Τουλάχιστον στο ξεκίνημά του, το αλβανικό εθνικό κίνημα, ήταν παρόμοιο με τα άλλα εθνικά κινήματα της ευρύτερης περιοχής.
Ξεκίνησε από μια μικρή ελίτ διανοούμενων που ζούσαν, κυρίως, σε μεγάλες πόλεις της οθωμανικής αυτοκρατορίας αλλά και την Ευρώπη.
Αυτοί άντλησαν τις ιδέες και τα οράματά τους, κυρίως από τον Ευρωπαϊκό Διαφωτισμό, όπως αναφέρει το protothema.gr.
Ο 19ος αιώνας, βρήκε τους Αλβανούς, ως έναν από τους πλέον καθυστερημένους και απομονωμένους λαούς της Ευρώπης.
Ήταν αποκομμένοι και χωρίς επαφές με τον υπόλοιπο κόσμο.
Υπήρχε υποτυπώδες οδικό δίκτυο (μουλαρόδρομοι θα λέγαμε καλύτερα) και πλήρης αναρχία, ως τις αρχές του 20ου αιώνα, όπως γράφει ο Αλβανός ποιητής Ασντρένι που ζούσε στο Βουκουρέστι και χρειάστηκε δύο μέρες για να μεταβεί από το Δυρράχιο στα Τίρανα, που απέχουν περίπου 40 χιλιόμετρα!
Άλλο βασικό πρόβλημα της Αλβανίας, ήταν η έλλειψη ενός μεγάλου διοικητικού, οικονομικού και πολιτιστικού κέντρου. Υπήρχε μεγάλος αριθμός περιφερειακών κέντρων τα οποία είχαν διαμάχες μεταξύ τους και αποτελούσαν έτσι, παράγοντες διχόνοιας.
Από την άλλη πλευρά, οι Οθωμανοί, ιδίως μετά τη Συνθήκη του Κιουτσούκ Καϊναρτζί (1774), που υπογράφτηκε έπειτα από την συντριπτική τους ήττα από τους Ρώσους και σήμανε την αρχή του εδαφικού κατακερματισμού της αυτοκρατορίας, υιοθέτησαν απέναντι στους Αλβανούς μια πολιτική υποκίνησης εσωτερικών τοπικών και θρησκευτικών διαιρέσεων και διαφορών. Θεωρούσαν τους Αλβανούς απλώς ως «Τούρκους» ή «Ορθόδοξους», κάτι που αποτέλεσε ένα από τα σοβαρότερα εμπόδια που συνάντησαν οι Αλβανοί στη δημιουργία της εθνικής τους ταυτότητας.
-
Παράλληλα, μεγάλο πρόβλημα αντιμετώπιζαν οι Αλβανοί και στην εκπαίδευση.
Ως τα τέλη του 19ου αιώνα, σε ολόκληρη την Αλβανία υπήρχαν μόνο 2 αλβανικά σχολεία, ενώ τα ελληνικά και τα τουρκικά, έφταναν τα 5.000.
Το αλβανικό αλφάβητο καθιερώθηκε μόλις το 1908!
Λίγο πριν τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, σε ολόκληρη περιοχή της Miredita, μόνο τρεις (!) άνθρωποι μπορούσαν να γράφουν και να διαβάζουν σε συνολικό πληθυσμό 18.000.
Ο Σέρβος, πρώην πρωθυπουργός, Vladan Georgevitch στο βιβλίο του «Les Albanais et les Grandes Puissances», που κυκλοφόρησε στο Παρίσι το 1913 και μεταφράστηκε και στα γερμανικά, προσπαθούσε να πείσει τους αναγνώστες του, ότι οι Αλβανοί ήταν τόσο υποανάπτυκτοι, που εξακολουθούσαν να έχουν ουρές!
-
Αλλά και ο Ιταλός E. Guicciardini, στο βιβλίο του «Impressioni d’ Albania. Nuova Antologia» εξηγεί ότι: «Η Τουρκία συμπεριφέρεται στους Αλβανούς Μουσουλμάνους χειρότερα από τους Χριστιανούς, εξαιτίας του φόβου που έχει ότι η ενότητα του Ισλάμ θα δοκιμαστεί αν δημιουργηθεί εθνική συνείδηση σε ένα μέρος του μουσουλμανικού κόσμου, προβάλλοντας τη θρησκευτική αλληλεγγύη.
Στην Αλβανία, αυτή η αποτρεπτική πολιτική εκτείνεται επίσης και στον χριστιανικό πληθυσμό (η μόνη περίπτωση), καθώς οι Τούρκοι φοβούνται ότι θα έχουν αρνητική επιρροή επάνω στους Αλβανούς μουσουλμάνους»
Οι θεωρητικοί του αλβανικού εθνικού κινήματος
Ο Naum Vedilarxhi (1767 – 1846), ήταν ο πρώτος ιδεολόγος του αλβανικού εθνικού κινήματος. Συνέκρινε την κατάσταση των Αλβανών, με εκείνη της προνύμφης που μια μέρα θα γίνει πεταλούδα.
Ο Πάσχο Βάσα ήταν πατριώτης, πολιτικός και μυθιστοριογράφος από τη Σκόδρα. Στο ποίημα του «O moj Shqypni» («Ω φτωχή μου Αλβανία»), γράφει:
«Αφυπνισθείτε Αλβανοί, ξυπνήστε από το βαθύ ύπνο σας.
Ας ορκιστούμε όλοι μας, σαν αδέλφια, να μην νοιαζόμαστε για εκκλησίες και τζαμιά.
Η πίστη των Αλβανών είναι ο Αλβανισμός!»
-
Ο Naim Frasheri (1846 – 1900), ήταν Αλβανός εθνικιστής, μουσουλμάνος (Μπεκτασής), σημαντικός ρομαντικός ποιητής και σημαίνουν στέλεχος της «Αλβανικής Αναγέννησης»
Ο Fan Noli (Theofan Stilian Noli), (1882 – 1965), ήταν Αλβανός εθνικιστής, συγγραφέας, λόγιος, διπλωμάτης, πολιτικός και ιερωμένος, ιδρυτής της Αλβανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας και πρωθυπουργός της Αλβανίας το 1924.
-
-
Τέλος, ο Gjergi Fishta (1871 – 1940), ήταν Αλβανός εθνικιστής, Φραγκισκανός μοναχός, ποιητής και μεταφραστής.
Το Συνέδριο του Βερολίνου – Η Λέγκα του Πρίζρεν
Μετά τη Συνθήκη Ειρήνης του Αγίου Στεφάνου και τα προβλήματα που αυτή δημιούργησε, συγκλήθηκε το Συνέδριο του Βερολίνου (1878) με σκοπό ένα πιο ορθολογικό διαχωρισμό της οθωμανικής αυτοκρατορίας.
Ανάμεσα στις άλλες αποφάσεις του Συνεδρίου, αποφασίστηκε το μοίρασμα επαρχιών που κατοικούνταν από Αλβανούς σε άμεσους γείτονες.
Το Συνέδριο δεν αναγνώριζε καν ότι υπήρχε «Αλβανικό Ζήτημα» και ο Γερμανός καγκελάριος Μπίσμαρκ, έστειλε ένα άλλο, πολύ πιο ανησυχητικό σήμα, λέγοντας ότι η «Αλβανία δεν ήταν τίποτα περισσότερο από μια γεωγραφική έκφραση».
Δύο Αλβανοί Εθνικιστές ηγέτες ο Abdyl Frasheri και ο Υani Vreto που πήγαν στο Συνέδριο, δεν κατάφεραν να συναντήσουν κανένα σημαντικό πρόσωπο.
Αυτή η αποτυχημένη προσπάθεια, είχε σαν αποτέλεσμα τη δημιουργία της Λέγκας του Πρίζρεν, μίας πολιτικο -στρατιωτικής οργάνωσης, που σήμανε ουσιαστικά τη μετάβαση του «ρομαντικού» εθνικού κινήματος, σε ένα πραγματικά εθνικό κίνημα με εθνική αλβανική ιδεολογία.
Παρά την στρατιωτική ήττα της Λέγκας από τους Οθωμανούς, η ίδρυσή της αποτελεί μια ιστορική καμπή στην ιστορία των Αλβανών.
-
Η αυστριακή και ιταλική διείσδυση στην Αλβανία – Η ίδρυση του αλβανικού κράτους
Πάγιος στόχος της Ρωσίας κατά τον 19ο αιώνα, όπως έχουμε δει και σε άλλα άρθρα, ήταν η κάθοδος της στο Αιγαίο. Από την άλλη πλευρά, η Αυστροουγγαρία είχε εδαφικές βλέψεις στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη και άλλες βορειοδυτικές περιοχές των Βαλκανίων.
Η δε Ιταλία, δεν μπορούσε να δεχτεί μια μεγάλη Ελλάδα και θεωρούσε την Αλβανία, περίπου ως προτεκτοράτο της.
Με την ίδρυση σχολείων, τη συνδρομή του Βατικανού αλλά και με πολιτιστικές παρεμβάσεις, οι Ιταλοί είχαν πετύχει να διεισδύσουν στην Αλβανία.
Κατά τη διάρκεια των Βαλκανικών πολέμων, Ιταλία και Αυστροουγγαρία έκαναν τα πάντα για να δημιουργήσουν αλβανικό κράτος, σε βάρος της Σερβίας στον βορρά και της Ελλάδας στο νότο.
Παρά την καθυστέρηση στην κατάληψη των Ιωαννίνων, οι ελληνικές δυνάμεις στη συνέχεια, κατέλαβαν την Κορυτσά, την Πρεμετή, το Αργυρόκαστρο και το Τεπελένι, ενώ Σέρβοι και Μαυροβούνιοι προέλαυναν προς το Δυρράχιο (οι πρώτοι) και τη Σκόδρα, την οποία και κατέλαβαν (οι δεύτεροι).
Παράλληλα, ελληνικές δυνάμεις ξεκίνησαν από την Πρέβεζα για την Αυλώνα.
Οι Ιταλοί που το πληροφορήθηκαν, υποκίνησαν τους Αλβανούς να ανακηρύξουν ανεξάρτητο κράτος με πρωτεύουσα την Αυλώνα(26/11/1912).
Αρχηγός της κίνησης αυτής, ήταν ο Τούρκος Ισμαήλ Κεμάλ, ο οποίος «αυτοχρίστηκε» Αλβανός και ζήτησε από τις Μεγάλες Δυνάμεις, να αποτρέψουν την κατάληψη από τις ελληνικές δυνάμεις της Αυλώνας, κάτι που πέτυχε.
Ασφυκτικές πιέσεις ασκήθηκαν προς τους Σέρβους να οπισθοχωρήσουν, αλλά και τους Μαυροβούνιους, να εγκαταλείψουν τη Σκόδρα.
Με τη Συνθήκη του Λονδίνου, στις 17/5/1913 και το Πρωτόκολλο της Φλωρεντίας, στις 17/12/1913, καθορίστηκαν τα σύνορα του νέου αλβανικού κράτους, παρά τις διαμαρτυρίες και τις προσπάθειες της ελληνικής πλευράς, που έβλεπε ένα μεγάλο κομμάτι της Βόρειου Ηπείρου να προσαρτάται στην Αλβανία.
Οι Αλβανοί και η Ιλλυρία
Το όνομα «Αλβανία», παρουσιάζεται για πρώτη φορά στα μέσα του 11ου αιώνα στην «Ιστορία» του Μιχαήλ Ατταλειάτη.
Στην ίδια «Ιστορία», υπάρχει και η λέξη «Αρβανίτης».
Στον Γ. Ακροπολίτη, οι τίτλοι αυτοί πολλαπλασιάζονται, παρουσιάζονται σαν «Άλβανον» και «Αλβανίτης», ενώ στον Εφραίμ (1313), βρίσκουμε τις λέξεις «Αλβανούς» και «Άλβανον».
Στην ίδια «Ιστορία», υπάρχει και η λέξη «Αρβανίτης».
Στον Γ. Ακροπολίτη, οι τίτλοι αυτοί πολλαπλασιάζονται, παρουσιάζονται σαν «Άλβανον» και «Αλβανίτης», ενώ στον Εφραίμ (1313), βρίσκουμε τις λέξεις «Αλβανούς» και «Άλβανον».
Η λέξη «Αρβανίτης» εμφανίζεται και στην «Αλεξιάδα», της Άννας Κομνηνής.
Ο Peter Lock, στο έργο του «Οι Φράγκοι στο Αιγαίο, 1204-1500», γράφει ότι η πρώτη αναφορά σε οργανωμένες επιθέσεις Αλβανών στην Ελλάδα, υπάρχει σε βενετικά αρχεία.
Συγκεκριμένα, η πρώτη μαζική επίθεση, έγινε στον Πτελεό της Θεσσαλίας το 1350.
Τον 17ο – 18ο αιώνα, οι Σκιπετάρ, όπως αποκαλούνταν οι ίδιοι ως τότε, άλλαξαν το όνομα τους σε «Αλβανοί».
Οι δύο, σκοτεινοί αυτοί αιώνες, της αλβανικής ιστορίας, ο 17ος και ο 18ος , είναι επίσης συνδεδεμένοι με τον προσηλυτισμό της πλειονότητας των Αλβανών στο Ισλάμ.
Αρχικά, η αλβανική ελίτ, υποστήριξε ότι ήταν απόγονοι των Πελασγών! Στη συνέχεια όμως, οι Πελασγοί αντικαταστάθηκαν από τους Ιλλυριούς. Ειδικά μετά το τέλος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, όταν πολλοί Αλβανοί διανοούμενοι βρέθηκαν στις Η.Π.Α., η προπαγάνδα τους, άγγιξε τα όρια της γελοιότητας.
O Fan Noli, έγραφε το 1916: «Οι Αλβανοί είναι οι μόνοι νόμιμοι κάτοικοι της Αλβανίας. Κατέχουν αυτή τη χώρα προ αμνημονεύτων χρόνων πολύ πριν τους Έλληνες και τους Σλάβους που ήρθαν στη Βαλκανική Χερσόνησο» .
Ο Kristo Dako, έγραφε: «(Οι Αλβανοί), είναι οι απόγονοι των αρχικών κατόχων του εδάφους» (1917)
Τον Σεπτέμβριο του 1918, στην αμερικανική εφημερίδα «New York Evening Sun», δημοσιεύεται ένα άρθρο με τίτλο «Οι αρχαίοι Ιλλυριοί στην Αντάντ: Μετά 2.000 χρόνια μοναχικού αγώνα οι Αλβανοί ενώνουν τις δυνάμεις τους με τους στρατιώτες της δημοκρατίας – Το λυκόφως ενός γλαφυρού λαού» (όλα αυτά είναι οι Αλβανοί, όπως καταλαβαίνετε…)
Οι Fan Noli, Faik Konitsa, Kostadin Cekrezi και Kristo Dako, που βρέθηκαν στις Η.Π.Α. στις αρχές του 20ου αιώνα, έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην παρουσίαση της Αλβανίας στον υπόλοιπο κόσμο.
Το 1919, ο Cekrezi, έγραφε ότι «σήμερα είναι γενικώς αναγνωρισμένο (σημ: από ποιους;) ότι οι Αλβανοί είναι η πιο αρχαία φυλή στη νοτιοανατολική Ευρώπη.
Όλες οι ενδείξεις (σημ: ποιες είναι αυτές;), τονίζουν το γεγονός ότι είναι απόγονοι των πρώτων ινδοευρωπαίων μεταναστών που εμφανίστηκαν στους ιστορικούς χρόνους από τους συγγενείς Ιλλυριούς, Μακεδόνες και Ηπειρώτες».
-
Παράλληλα, η αλβανική προπαγάνδα, διατυμπανίζει ότι ο Μέγας Αλέξανδρος και ο Πύρρος ήταν Αλβανοί, η Θέτις (μητέρα του Αχιλλέα), πήρε το όνομά της από το det (θάλασσα), η θεά Ήρα από το ere (άνεμος), ο Δευκαλίων από το dhe Ka lene (αυτός που άφησε τη Γη), ενώ ο Cekrezi πάλι, αναφέρεται στον «Αλβανό Δία (!), του οποίου η ανάμνηση επιβιώνει ακόμα και σήμερα με την ονομασία του θεού ως Zot από τους σύγχρονους Αλβανούς»…
Μια πρώτη απάντηση στις αλβανικές θεωρίες
Ένας από τους πρώτους που αμφισβήτησαν την καταγωγή των Αλβανών από τους αρχαίους Ιλλυριούς της Βαλκανικής, ήταν ο Νικόλαος Νικοκλής, στο έργο του «Περί της Αυτοχθονίας των Αλβανών ήτοι Σκιπετάρ», που έγραψε στη Γερμανία το 1855.
Ο Νικοκλής, θεωρούσε ότι οι Αλβανοί κατάγονται από την περιοχή του Καυκάσου.
Στον εκτενή πρόλογό του, στο βιβλίο της Μαρίας Μιχαήλ – Δέδε, «Οι Έλληνες Αρβανίτες», ο Αχιλλέας Γ. Λαζάρου, αναφέρεται σε μια σειρά επιστημόνων οι οποίοι αρνούνται την εντοπιότητα των Αλβανών στο έδαφος της σημερινής Αλβανίας. Αυτοί είναι μεταξύ άλλων, ο Ρουμάνος Th. Capidan, οι επίσης Ρουμάνοι Al. Rosetti και Radu Vulpe, ο Βούλγαρος Vl. Georgiev κ.α.
Στο θέμα αυτό, με τις αντίθετες απόψεις από αυτές των Αλβανών, θα επανέλθουμε σύντομα.
Κλείνουμε αυτό το κεφάλαιο με, ένα απόσπασμα από το βιβλίο του Γάλλου διπλωμάτη Ρενέ Πιο (1883-1951), με τίτλο ‘’Η Δυστυχισμένη Ήπειρος’’:
‘’Η Ευρώπη πρόκειται να επιτρέψει τη διάπραξη ενός εγκλήματος και η τύχη των μερών της Β. Ηπείρου θα είχε ήδη κανονιστεί.
Οι Μεγάλες Δυνάμεις, υποκλινόμενα προ των ιταλικών ορέξεων θα έχουν παραχωρήσει εις το υποθετικόν βασίλειον της Αλβανίας εδάφη κατοικημένα από Έλληνες πατριώτες, παραδίδουσι αυτούς εις την τυραννίαν των Αλβανών.
Η Ιταλία ζητούσα να κάμει την Αλβανίαν όσο δυνατόν μεγάλην, προς μόνον σκοπόν να την μοιραστεί αργότερον με την Αυστροουγγαρίαν, νομίζοντας ότι η συνένοχος της θα την αφήσει να εγκατασταθεί εις τον Αυλώνα και να τον κάμει πρωτεύουσα της Ιταλικής αποικίας εις Αλβανίαν’’.
Έλληνες και Αλβανοί τον 19ο αιώνα – Προσπάθειες προσέγγισης
Τον Απρίλιο του 1847, ξεσηκώθηκαν οι εξισλαμισμένοι Έλληνες μουσουλμάνοι της περιοχής της Αυλώνας, ενάντια στον σουλτάνο, αφού ήρθαν σ’ επαφή με τον τότε πρωθυπουργό της χώρας μας, Ιωάννη Κωλέττη.
Αρχηγός του κινήματος, ήταν ο καταγόμενος από το Κούτσι της Αυλώνας Ζεϊνέλ (μπέης) Γκιώνη Λέκα, ο οποίος είχε προσωπική φιλία με τον Κωλέττη, από τον οποίο και επηρεάστηκε στις παράτολμες ενέργειές του.
-
Αρχικά, το κίνημα είχε πολλές επιτυχίες και εξαπλώθηκε από το Μπεράτι μέχρι την Κόνιτσα και τη Θεσπρωτία. Τελικά, οι Τούρκοι μετά τον αρχικό αιφνιδιασμό, συγκέντρωσαν ισχυρές δυνάμεις από τα Γιάννενα και το Μοναστήρι και συνέτριψαν τους επαναστάτες. Το κίνημα, είχε διάρκεια 5 μήνες (Απρίλιος- Αύγουστος 1847).
Ο Γκιώνη Λέκα, κρύφτηκε μερικούς μήνες και αφού είδε ότι δεν υπήρχε σωτηρία, παραδόθηκε τον Οκτώβριο του 1848. Στις 15 Αυγούστου 1847, στο χωριό Κουρλέσι της Αυλώνας, 47 μπέηδες και άρχοντες της περιοχής, συνέταξαν ένα έγγραφο το οποίο έστειλαν στο Κωλέττη, με τον σύνδεσμο τους Στέφανο Τσάλη , από το Κηπαριό της Χειμάρρας. Σ’ αυτό, οι μουσουλμάνοι της περιοχής, δηλώνουν ότι είναι απόγονοι Ελλήνων και ζητούν βοήθεια της μητέρας Ελλάδας! Ουσιαστικά δηλαδή, την ένωση με τη χώρα μας.
Ο θάνατος του Κωλέττη (31 Αυγούστου 1847), έδωσε τέλος σε οποιαδήποτε σκέψη για περαιτέρω κινήσεις, ενώ ήταν καθοριστικός και για την αποτυχία του κινήματος του Γκιώνη Λέκκα .
Μια δεύτερη προσπάθεια, φαίνεται ότι έγινε αργότερα, στα χρόνια του Γεώργιου Α’!
Καθώς στη χώρα μας υπήρχε η άποψη ότι η Αλβανία δεν μπορεί ν’ αποτελέσει ξεχωριστό κράτος, έγιναν προσπάθειες δημιουργίας δυαδικού βασιλείου, με ηγεμόνα τον Γεώργιο Α!
Ο Leonidas Embirikos στο ‘’Histoire de la Langue albanaiseen Grece de la Greation de l’ Etact Hellenidue Jusdn’ a nos Jours’’(2002), δημοσιεύει δυο σχέδια συντάγματος του σχεδιαζόμενου ελληνοαλβανικού κράτους.
Η προοπτική δημιουργίας ενιαίου ελληνοαλβανικού κράτους, υποχωρεί μετά την πρώτη δεκαετία του 20ου αιώνα και παύει μετά τους Βαλκανικούς πολέμους και την ίδρυση της Αλβανίας .
www.pentapostagma.gr
