Την ιστορία πρέπει να τη λένε οι πρωταγωνιστές. Συνήθως όμως μιλούν οι άλλοι, κι αυτό γίνεται παντού, αλλά όταν γίνεται για ...
Την ιστορία πρέπει να τη λένε οι πρωταγωνιστές.
Συνήθως όμως μιλούν οι άλλοι, κι αυτό γίνεται παντού, αλλά όταν γίνεται για πόλεμο η δική μας η ευθύνη είναι μεγάλη.
Συνήθως όμως μιλούν οι άλλοι, κι αυτό γίνεται παντού, αλλά όταν γίνεται για πόλεμο η δική μας η ευθύνη είναι μεγάλη.
Ο αρχιλοχίας του Λόχου Διοικήσεως Πεζικού της Ελληνικής Δύναμης της Κύπρου το 1974 (ΕΛΔΥΚ), Μέγας Ευάγγελος του Ιωάννη, Αρ. Μητρώου 5074, ο παραλαμβάνων τη θέση από τον προηγούμενο που μόλις είχε αναχωρήσει μαζί με 450 άνδρες για να έρθει η νεώτερη κλάση, έπεφτε μέσα στη φωτιά χωρίς να το ξέρει.
Ήταν παραμονή της απόβασης των Τούρκων, λίγες μόλις μέρες από το πραξικόπημα κατά του Μακάριου που έδωσε την αφορμή στους Τούρκους να επιτεθούν και να διχοτομήσουν το νησί.
Η μάχη της Κύπρου το 1974 χάθηκε πριν ακόμα δοθεί.
Προηγήθηκαν της μάχης μεγάλα πολιτικά και στρατιωτικά σφάλματα που έφεραν την Κύπρο και την Ελλάδα σε εξαιρετικά δυσμενή θέση τις παραμονές του πολέμου.
Η ΕΛΔΥΚ στην πρώτη φάση των επιχειρήσεων δεν χρησιμοποιήθηκε και στη δεύτερη φάση ένα μέρος της αφέθηκε να αντιμετωπίσει μόνο του το βάρος της τουρκικής επίθεσης!
Ο συνταγματάρχης ε.α. σήμερα, Ευάγγελος Μέγας, ξετυλίγει μνήμες οδυνηρές, κλαίει τη στιγμή που θυμάται τους συντρόφους που χάθηκαν, οργίζεται όταν θυμάται την εντολή «μην πυροβολείτε…»…
Πότε κατευθυνθήκατε στην Κύπρο μαζί με τους άνδρες που ήταν η νέα δύναμη της ΕΛΔΥΚ;
Στις 13 Ιουλίου 1974 αναχωρήσαμε από το Λουτράκι με αρματαγωγό και διοικητή της αποστολής τον αντισυνταγματάρχη Πεζικού Σταυρουλόπουλο.
Μετά από πολυήμερο κοπιαστικό ταξίδι φτάνουμε στην Κύπρο το πρωί της 19ης Ιουλίου μαζί με 450 νέους οπλίτες οι οποίοι θα αντικαθιστούσαν ισάριθμους, δηλαδή τους μισούς οπλίτες της ΕΛΔΥΚ.
Εκείνες ακριβώς τις ημέρες έπρεπε να αντικατασταθεί με νέα η μισή δύναμη της ΕΛΔΥΚ;
Παραμονή της απόβασης των Τούρκων;
Οι ημερομηνίες ήταν συγκεκριμένες, η αλλαγή γινόταν δύο φορές το χρόνο ώστε οι παλιοί οπλίτες να αντικατασταθούν με ισάριθμους νεότερης κλάσεως.
Δυστυχώς η αλλαγή συνέπεσε με τα γεγονότα που ακολούθησαν για τα οποία εμείς δεν είχαμε καμία πληροφόρηση έως εκείνη την ώρα.
Δυστυχώς η αλλαγή συνέπεσε με τα γεγονότα που ακολούθησαν για τα οποία εμείς δεν είχαμε καμία πληροφόρηση έως εκείνη την ώρα.
Η αντικατάσταση ολοκληρώθηκε από το πρωί της 19ης Ιουλίου μέχρι τις απογευματινές ώρες της ίδιας μέρας όπου εγκατασταθήκαμε στο στρατόπεδο της ΕΛΔΥΚ στη Λευκωσία, κι εγώ παρέλαβα ως αρχιλοχίας του Λόχου Διοικήσεως Πεζικού.
Σημειωτέον ότι οι παλιοί οπλίτες έπρεπε να μεταφερθούν στο λιμάνι στης Αμμοχώστου σταδιακά, αφού πρώτα παρέδιδαν τον οπλισμό τους.
Κι όλα αυτά μόλις λίγες ώρες από την τουρκική επίθεση!
Πράγματι δεν υπήρχαν πληροφορίες;
Τίποτα απολύτως.
Ενώ πλέαμε προς Κύπρο μάθαμε για το πραξικόπημα που ανέτρεψε τον Μακάριο.
Είχαμε αποβιβαστεί το πρωί της 13ης Ιουλίου το πραξικόπημα είχε επικρατήσει πλήρως στις 15 Ιουλίου και στις μέρες που ακολούθησαν είχε ορκιστεί η νέα κυβέρνηση της Κύπρου με πρόεδρο το Νίκο Σαμψών.
Το απόγευμα της 19ης Ιουλίου, κι ενώ βρισκόμασταν στο στρατόπεδο της ΕΛΔΥΚ υπήρξαν πληροφορίες περί επικείμενης εχθρικής εισβολής των Τούρκων οπότε και έγινε σχετική ενημέρωση προς όλους τους νεοαφιχθέντες οπλίτες.
Υπήρχε αναφορά των πιλότων της Κυπριακής Πολιτικής Αεροπορίας σύμφωνα με την οποία είδαν τουρκικό στόλο να κατευθύνεται προς την Κύπρο.
Η ελληνική κυβέρνηση δεν την είχε αυτή την πληροφορία;
Αυτό δεν το γνωρίζω.
Μας διαβεβαίωναν ωστόσο ότι δεν συμβαίνει τίποτα και μας καθησύχαζαν λέγοντας ότι πρόκειται για ναυτική άσκηση των Τούρκων.
Αμέσως ξεκίνησε η τοπογραφική ενημέρωση.
Εκείνο το βράδυ που ξημέρωνε η 20η Ιουλίου ημέρα Σάββατο δεν κοιμηθήκαμε καθόλου.
Το εγερτήριο ήταν στις 04:30, με εντολή τα τμήματα της ΕΛΔΥΚ να διασπαρθούν εντός του στρατοπέδου.
Ο δικός μου χώρος, με διμοιρία 33 ανδρών έτυχε να είναι ακριβώς πίσω από το Διοικητήριο.
Πάντα ο Σταθμός Διοικήσεως, στην προκειμένη περίπτωση το Διοικητήριο, είναι ο πρώτος στόχος και έτσι έγινε κι αυτή τη φορά.
Τι ώρα χτύπησαν οι Τούρκοι;
Στις 05:20 τα ξημερώματα δύο τουρκικά αεροσκάφη βομβάρδισαν το στρατόπεδο της ΕΛΔΥΚ με βόμβες 750 λιβρών.
Η πρώτη βόμβα έπεσε στην αίθουσα επιχειρήσεων της ΕΛΔΥΚ, την οποία και κατέστρεψε ολοσχερώς.
Από την ίδια βόμβα καταστράφηκε και το διοικητήριο, και οι γύρω απ΄ αυτό οικοδομές μέσα στις οποίες ήταν εγκαταστημένες υπηρεσίες και κοινόχρηστοι χώροι.
Η δεύτερη βόμβα κατέστρεψε το κτήριο του Λόχου Βαρέων Όπλων, το κέντρο επικοινωνιών και αριθμό οχημάτων.
Η τρίτη προσέβαλε εγκαταστάσεις του 1ου Τάγματος και συνέχισαν τα πλήγματα οι υπόλοιπες.
Τι εικόνες επικράτησαν, ποια ήταν τα συναισθήματα; Βρισκόσασταν ακριβώς πίσω από το Διοικητήριο!
Δεν μπορούσαμε να πιστέψουμε, κι εγώ προσωπικά ότι η Τουρκία ρίχνει βόμβες στην ΕΛΔΥΚ.
Ότι πολεμάμε με την Τουρκία.
Σκοτώθηκαν 3 ή 4 οπλίτες που βρίσκονταν σε απόσταση 80 μέτρων από το Διοικητήριο, έπεσαν πάνω μας πέτρες από τους τοίχους και τις σκεπές που γκρεμίζονταν, δύο οπλίτες πήδηξαν από τα παράθυρα και ενώθηκαν με τη δική μας δύναμη.
Από μας κανένας δεν έπαθε τίποτα, μας φύλαξε ο Θεός.
Έδωσα εντολή να απομακρυνθούμε τάχιστα από το χώρο και να κατευθυνθούμε στα συρματοπλέγματα καθώς υπήρχε ο κίνδυνος επανάληψης της ρίψης βομβών.
Συνεχίστηκαν οι βομβαρδισμοί;
Η αεροπορική επίθεση εναντίον του στρατοπέδου επαναλήφθηκε στις 08:00 με δύο τουρκικά αεροσκάφη, τα οποία πολυβόλησαν το στρατόπεδο και έρριψαν ρουκέτες.
Προξενήθηκαν νέες ζημιές και ελαφρές απώλειες στο προσωπικό.
Οι βομβαρδισμοί συνεχίστηκαν καθ΄ όλη τη διάρκεια της ημέρας της 20ης Ιουλίου.
Ενώ όμως τα αεροπλάνα βομβάρδιζαν εμάς τα τουρκικά πλοία αποβίβαζαν στρατεύματά τους στην Κερύνεια όπου είχαν αναπτυχθεί Τάγματα της Εθνοφρουράς των Κυπρίων οι οποίοι αμύνονταν με αυτοθυσία μπροστά σε πάνοπλους Τούρκους στρατιώτες που έκαναν απόβαση για να καταλάβουν την Κύπρο.
Ακόμα όμως κι έτσι η αντίσταση των Κυπρίων κατάφερε να καθυστερήσει την κατάληψη των εδαφών.
Απόδειξη ότι το τριήμερο 20-21-22 Ιουλίου κατέλαβαν ελάχιστο έδαφος της νήσου.
Απόδειξη ότι το τριήμερο 20-21-22 Ιουλίου κατέλαβαν ελάχιστο έδαφος της νήσου.
Δεν ζητήθηκαν ενισχύσεις από την Ελλάδα;
Περνώντας οι μέρες αισθανθήκαμε την εγκατάλειψη.
Ούτε η αεροπορία, ούτε τα δύο υπερσύγχρονα υποβρύχια που διέθετε η Ελλάδα τότε και θα μπορούσαν να βουλιάξουν όλο τον τουρκικό αποβατικό στόλο δεν πήραν εντολές να εμφανιστούν.
Μάλιστα ακούσαμε ότι το ένα υποβρύχιο που βρισκόταν μεταξύ Ρόδου και Κύπρου πήρε εντολή να γυρίσει πίσω στη βάση του.
Ούτε η αεροπορία, ούτε τα δύο υπερσύγχρονα υποβρύχια που διέθετε η Ελλάδα τότε και θα μπορούσαν να βουλιάξουν όλο τον τουρκικό αποβατικό στόλο δεν πήραν εντολές να εμφανιστούν.
Μάλιστα ακούσαμε ότι το ένα υποβρύχιο που βρισκόταν μεταξύ Ρόδου και Κύπρου πήρε εντολή να γυρίσει πίσω στη βάση του.
Μόνο μία δύναμη καταδρομέων μεταφέρθηκε με αεροσκάφος μιά από τις επόμενες νύχτες ενώ τη δική τους οδύσσεια ζούσαν και οι αναχωρήσαντες οπλίτες τους οποίους είχαμε έρθει εμείς να αντικαταστήσουμε, οι οποίοι μετά από μεγάλες περιπέτειες επέστρεψαν και ενώθηκαν με τη δύναμη της ΕΛΔΥΚ.
Συνολικά πόση ήταν η δύναμη της ΕΛΔΥΚ εκείνες τις ημέρες στην Κύπρο;
Ήταν 1.300 άντρες.
Καταρρίφθηκαν από λάθος ελληνικά αεροσκάφη που μετέφεραν καμάντος;
Τις ημέρες εκείνες κατερρίφθησαν δικά μας αεροσκάφη που μετέφεραν τη δύναμη των καταδρομέων και κατερρίφθησαν από ελληνικά πυρά της δύναμης που περιφρουρούσε το αεροδρόμιο.
Αυτό συνέβη γιατί υπήρχε άκρα μυστικότητα για τις επιχειρήσεις, κι έτσι δεν ήξεραν που ρίχνουν.
Το αεροδρόμιο το περιφρουρούσαν Κύπριοι στρατιώτες.
Η εκεχειρία πότε ξεκίνησε;
Η εκεχειρία έπρεπε να ξεκινήσει από το απόγευμα της 22ας Ιουλίου 1974 σύμφωνα με το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ περί κατάπαυσης του πυρός.
Οι Τούρκοι όμως παραβίασαν κατάφωρα τη συμφωνία έως τις 13 Αυγούστου και από το 3% των εδαφών που είχαν καταλάβει μέχρι την 22α Ιουλίου φτάσανε στο 28% των εδαφών τις ημέρες της εκεχειρίας.
Όλες αυτές τις ημέρες η εντολή για εμάς ήταν «μην πυροβολείτε»!
Δεν θέλω να τα γράφετε γιατί στενοχωριέμαι.
Κάποια στιγμή οι Τούρκοι μας περικύκλωσαν και η στρατιωτική μας διοίκηση μας απαγόρευε να ρίξουμε έστω μια ντουφεκιά!
Στείλαμε στρατιώτες μας να φέρουν ψωμί όπως κάναμε πάντα και τους έπιασαν αιχμαλώτους.
Μας τους παρέδωσαν στη συνέχεια μετά από παρέμβαση του ΟΗΕ.
Μέχρι που φτάνουμε στις 14 Αυγούστου 1974 που άρχισε ο 2ος Αττίλας όπου ο Λόχος Διοικήσεως της ΕΛΔΥΚ στη Λευκωσία δέχτηκε την πρώτη επίθεση.
Οι επιθέσεις ήταν δυό-τρεις την ημέρα τις οποίες αποκρούαμε επιφέροντας μεγάλες απώλειες στους Τούρκους.
Οι μάχες διήρκεσαν μέχρι τις 16 Αυγούστου.
Ήταν μεγάλες οι επιθέσεις που εξαπέλυαν εναντίον σας;
Συνέδραμαν τις επιθέσεις τους άρματα μάχης, πυροβολικό που χτυπούσε τις θέσεις μας καθώς και η τουρκική αεροπορία.
Έσκαγε η βόμβα δίπλα σου, σε σήκωνε 20 πόντους πάνω, κι έσκαγες πιο δίπλα.
Τι να γράψεις;
Δεν περιγράφονται αυτές, οι σκηνές του πολέμου.
Κάθεσαι εκεί και περιμένεις, πυροβολείς και περιμένεις να σε σώσει ο Θεός.
Δεν περιγράφονται αυτές, οι σκηνές του πολέμου.
Κάθεσαι εκεί και περιμένεις, πυροβολείς και περιμένεις να σε σώσει ο Θεός.
Δεν ήταν όλοι τυχεροί.
Πόσους χάσατε;
Πενήντα επτά από το Λόχο μου.
Και συναδέλφους.
Κούρλος αρχιλοχίας της ΕΛΔΥΚ, Γιαννακόπουλος αρχιλοχίας, Σταυριανάκος… συνάδελφοι, συναγωνιστές, νέοι στρατιώτες… 76 οπλίτες νεκροί οι 16 από το ΛΔ |ΕΛΔΥΚ, 12 αγνοούμενοι, 22 οπλίτες τραυματίες οι 14 από το ΛΔ|ΕΛΔΥΚ….
Δεχόμασταν σφυροκόπημα των θέσεών μας στο ύψωμα Β και την περιοχή του στρατοπέδου επί τρεις ημέρες.
Κούρλος αρχιλοχίας της ΕΛΔΥΚ, Γιαννακόπουλος αρχιλοχίας, Σταυριανάκος… συνάδελφοι, συναγωνιστές, νέοι στρατιώτες… 76 οπλίτες νεκροί οι 16 από το ΛΔ |ΕΛΔΥΚ, 12 αγνοούμενοι, 22 οπλίτες τραυματίες οι 14 από το ΛΔ|ΕΛΔΥΚ….
Δεχόμασταν σφυροκόπημα των θέσεών μας στο ύψωμα Β και την περιοχή του στρατοπέδου επί τρεις ημέρες.
Βοήθεια δεν ερχόταν;
Από πού;
Ο Καραμανλής που είχε γυρίσει από το Παρίσι ως Εθνάρχης είπε ότι η Κύπρος είναι μακριά, κι η αεροπορία δεν μπορεί να φτάσει.
Όλα όμως ξεκίνησαν από την προηγούμενη πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα, τη Χούντα των Συνταγματαρχών που ανέτρεψε τον Μακάριο, κι έδωσε την αφορμή στους Τούρκους για την απόβαση, έτσι δεν είναι;
Ναι, ο Ιωαννίδης ήταν ένας βλάκας.
Τι κάνατε μετά, με τόσες απώλειες;
Όταν πλέον οι απώλειές μας μεγάλωσαν, 57 νεκροί, 25 τραυματίες και μείναμε μόλις 26 στο δικό μου Λόχο του υψώματος Β, ζητήσαμε υποχώρηση.
Δεν δινόταν εντολή υποχώρησης από τον διοικητή και την ευθύνη να υποχωρήσουμε ανέλαβε ο αντισυνταγματάρχης πεζικού και υποδιοικητής Σταυρουλόπουλος.
Έτσι ζήσαμε.
Πήγαμε και καταλάβαμε μία άλλη θέση.
Κατά τη διάρκεια της υποχώρησής μας τρία τουρκικά αεροσκάφη είχαν κάνει κύκλο και μας βομβάρδιζαν συνέχεια.
Νηστικοί για μέρες, εξαθλιωμένοι, ξάγρυπνοι, οι στρατιώτες ήθελαν να κοιμηθούν, κι εμείς τους ξυπνούσαμε μην μας πιάσουν στον ύπνο οι Τούρκοι και μας σφάξουν όλους.
Μέχρι τις 16 Αυγούστου επιθέσεις, αποκρούσεις.
Στις 14, 15, και 16 Αυγούστου 1974 μας χώριζαν μόνο 200 μέτρα από τους Τούρκους.
Χάθηκαν πάρα πολλοί από κείνους, αναλογικά οι δικές μας απώλειες ήταν πολύ μικρότερες.
Χάθηκαν πάρα πολλοί από κείνους, αναλογικά οι δικές μας απώλειες ήταν πολύ μικρότερες.
Εσείς προσωπικά έχω μάθει ότι κινδυνεύσατε, ότι μείνατε πίσω!
Τι δική μου ιστορία θα λέμε τώρα;
Στην πορεία της υποχώρησης έμεινα πίσω, ενώ προχωρούσα με καθήλωσε ένα τουρκικό πολυβόλο που με σκόπευε.
Αναγκάστηκα να αλλάξω πορεία και να απομονωθώ.
Οι άλλοι έχασαν τα ίχνη μου για μισή ώρα.
Ήμουνα επικεφαλής όλης της δύναμης.
Όταν εμφανίστηκα δεν ξέρω τι χρώμα είχα γιατί ο υποδιοικητής της ΕΛΔΥΚ αφού με χαιρέτησε πρώτα είπε στον οδηγό του «πάρτον, κι οδήγησέ τον πίσω από τη νέα γραμμή άμυνας».
Ενωθήκαμε μ΄ άλλους δύο-τρεις Λόχους.
Είχε ξεκινήσει η εκεχειρία.
Θυμάμαι βρήκαμε μπροστά μας αμπελώνα, γεμίσαμε τα κράνη μας σταφύλια, τα τρώγαμε κι άλλα τα στύβαμε στο στόμα να δροσιστούμε αντί για νερό.
Θυμάμαι βρήκαμε μπροστά μας αμπελώνα, γεμίσαμε τα κράνη μας σταφύλια, τα τρώγαμε κι άλλα τα στύβαμε στο στόμα να δροσιστούμε αντί για νερό.
Ήμασταν εγκαταλελειμμένοι από τη μητέρα πατρίδα.
Οι ηγήτορές μας, μας περιφρόνησαν, μας ξέχασαν και την ώρα της μάχης και μετά.
Η απογοήτευση κι στενοχώρια ήταν μεγάλη.
Να μην μας υπολογίζουν καθόλου…
Χίλιοι τριακόσιοι άνθρωποι ήμασταν, όλοι Έλληνες!
Χίλιοι τριακόσιοι άνθρωποι ήμασταν, όλοι Έλληνες!
Όχι ένα μετάλλιο δεν μας έδωσαν ποτέ, αλλά ούτε και τους στρατιώτες που χάθηκαν τίμησαν.
Ξαναπήγατε από τότε στην Κύπρο;
Πήγα ιδιωτικά, η σύζυγός μου είναι Κύπρια.
Υπηρεσιακά ποτέ δεν με κάλεσε κανείς αν και γίνονται εκδηλώσεις κάθε χρόνο στις 20 Ιουλίου, οι ίδιοι και οι ίδιοι.
Υπηρεσιακά ποτέ δεν με κάλεσε κανείς αν και γίνονται εκδηλώσεις κάθε χρόνο στις 20 Ιουλίου, οι ίδιοι και οι ίδιοι.
Εμείς ζήσαμε, αυτοί που πέθαναν δεν δικαιούνται μιας αναγνώρισης, ότι έπεσαν στο πεδίο των μαχών υπερασπιζόμενοι πάτρια εδάφη;
