- Η πρόσφατη προκλητικότητα της Τουρκίας σε Αιγαίο και Νοτιοανατολική Μεσόγειο εγείρει πληθώρα ερωτημάτων που άπτονται των ε...
-
Η πρόσφατη προκλητικότητα της Τουρκίας σε Αιγαίο και Νοτιοανατολική Μεσόγειο εγείρει πληθώρα ερωτημάτων που άπτονται των ελληνοτουρκικών σχέσεων και επαναφέρει στην επικαιρότητα θέματα που εκκρεμούν, όπως ο ορισμός της ελληνικής αποκλειστικής οικονομικής ζώνης (ΑΟΖ) ή ακόμη περισσότερο της επέκτασης των χωρικών μας υδάτων και του ορισμού της υφαλοκρηπίδας.
Πριν όμως από οποιαδήποτε ερώτηση και απάντηση, πρέπει να αναφερθεί ότι στην παρούσα φάση έμπειροι διπλωμάτες «φοβούνται» μήπως η άμεση αμφισβήτηση της Κυπριακής ΑΟΖ εκ μέρους της Τουρκίας, ανοίξει την όρεξη της γειτονικής χώρας να δοκιμάσει τις αντοχές της Ελλάδας και εντός της ΑΟΖ του Kαστελόριζου.
Το Ελληνικό ΥΠΕΞ σημειώνει ότι βρισκόμαστε σε μια πολύ κρίσιμη φάση όπου απαιτούνται λεπτοί χειρισμοί, επιλέγοντας να κρατήσει χαμηλούς τόνους και να χειριστεί διπλωματικά το όλο θέμα.
1. Τι είναι η Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ)
Είναι η θαλάσσια έκταση, εντός της οποίας ένα κράτος έχει δικαίωμα έρευνας ή άλλης εκμετάλλευσης των θαλασσίων πόρων.
2. Η ΑΟΖ μιας χώρας μπορεί να εκτείνεται πέραν των χωρικών της υδάτων;
Ναι μπορεί.
-
3. Μέχρι που φτάνουν τα χωρικά ύδατα μιας χώρας;
Είναι η καθορισμένου πλάτους ζώνη περιμετρικά των ακτών μέσα στην οποία εκτείνεται η δικαιοδοσία ενός κράτους. Συνήθως είναι τα 12 μίλια.
4. Ποιά είναι η διαφορά χωρικών υδάτων και ΑΟΖ;
Η διαφορά χωρικών υδάτων και ΑΟΖ είναι πως τα χωρικά ύδατα αφορούν σε πλήρη κυριαρχία, ενώ η ΑΟΖ αποτελεί απλό "κυριαρχικό δικαίωμα", το οποίο αναφέρεται στη δικαιοδοσία του παράκτιου κράτους μέχρι και κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας.
Η επιφάνεια είναι διεθνή ύδατα.
5. Τι λέει το διεθνές δίκαιο για τα χωρικά ύδατα;
Σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο της θάλασσας, τα χωρικά ύδατα μπορούν να επεκταθούν στα 12 μίλια από τη βάση της ακτογραμμής μιας παράκτιας χώρας.
6. Τι έχει κάνει η Τουρκία
Το 1995 η τουρκική εθνοσυνέλευση ψήφισε ως αιτία πολέμου (casus belli) την επέκταση των χωρικών μας υδάτων στα 12 μίλια. Παράλληλα υποστηρίζει ότι το Καστελόριζο και η Στρογγύλη δεν διαθέτουν ΑΟΖ. Ισχυρισμός αστήρικτος αφού κατοικούνται.
7. Τι έχει κάνει η χώρα μας
Η Ελλάδα μετά τα γεγονότα του 1987 δεν προχώρησε σε επέκταση των χωρικών της υδάτων πέρα από τα 6 μίλια ούτε προχώρησε σε συνομιλίες για την οριοθέτηση της ΑΟΖ με την Τουρκία.
Ο μόνος λόγος που η Ελλάδα δεν επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα και δεν διακηρύσσει την υφαλοκρηπίδα της είναι η απειλή πολέμου από τη Τουρκία.
Η Ελλάδα και Κύπρος επέλεξαν να ακολουθήσουν τη στρατηγική της εγκαθίδρυσης ΑΟΖ και όχι της διεύρυνσης των χωρικών υδάτων και της διακήρυξης υφαλοκρηπίδας.
-
8. Τί είναι η Υφαλοκρηπίδα;
Είναι το τμήμα του παράκτιου βυθού της θάλασσας. Επί της ουσίας αποτελεί την ομαλή προέκταση της ακτής κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας ως το σημείο στο οποίο αυτή διακόπτεται απότομα (κλίση 30-45ο).
Για κάποιους διεθνώς η έννοια της υφαλοκρηπίδας έχει υπερκεραστεί από την ΑΟΖ, για κάποιους άλλους η αδιαμφισβήτητα ισχυρότερη ζώνη κυριαρχίας στη θάλασσα είναι τα χωρικά ύδατα, στη συνέχεια έρχεται η υφαλοκρηπίδα, η οποία στο διεθνές δίκαιο είναι πιο ισχυρή έννοια από την ΑΟΖ.
9. Γιατί δεν διεξάγει έρευνες η Ελλάδα στο Αιγαίο;
Για να γίνουν έρευνες από ελληνικής πλευράς θα πρέπει να οριοθετηθεί η ΑΟΖ.
10. Γιατί είναι κρίσιμο το Καστελόριζο;
Γιατί μόνο αν το Καστελόριζο δεν έχει δικαίωμα ΑΟΖ ευσταθεί ο ισχυρισμός της Τουρκίας ότι η Ελλάδα δεν έχει κοινά θαλάσσια σύνορα με Κύπρο και Αίγυπτο. Είναι χαρακτηριστικό ότι το τελευταίο διάστημα στην περιοχή όλο και συχνότερα χειριστές πολιτικών αεροσκαφών αναφέρουν ότι δέχονται τις «υποδείξεις» από πιλότους τουρκικών μαχητικών αεροσκαφών να απομακρυνθούν από …τον τουρκικό εναέριο χώρο.
-
11. Γιατί αντιδρά τώρα η Τουρκία;
Η γειτονική χώρα βρίσκεται στο επίκεντρο όλων των περιφερειακών κρίσεων και θεωρεί ότι μπορεί να αξιώνει κάποια διεθνή ασυλία, επειδή είναι κρίσιμος παράγοντας στην περιοχή.
12. Τι είναι η σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας;
Είναι η σύμβαση που ορίζει τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις των κυβερνήσεων, συμπεριλαμβανομένων των κρατών, της σημαίας των πλοίων, σε διάφορες ναυτικές ζώνες που υπάγονται στην εθνική δικαιοδοσία, αλλά και εκτός αυτής, όπως είναι η ανοικτή θάλασσα.
13. Πότε ψηφίστηκε;
Στις 30 Απριλίου 1982 ψηφίστηκε στη Νέα Υόρκη η Τρίτη Σύμβαση περί Δικαίου της Θάλασσας, γνωστή και ως Σύμβαση Μοντέγκο Μπέι.
Στη Σύμβαση αυτή ψήφισαν 130 κράτη υπέρ, 4 κατά και 17 απείχαν. Μέχρι το τέλος του 2008 επικύρωσαν τη Σύμβαση 157 χώρες, μεταξύ των οποίων η Κύπρος (12 Δεκεμβρίου 1988) και η Ελλάδα (21 Ιουλίου 1995).
Η Τουρκία και η Βενεζουέλα αρνήθηκαν να υπογράψουν τη Σύμβαση επειδή συνορεύουν με νησιά που δεν τους ανήκουν και έτσι εκ των πραγμάτων έχουν περιορισμένη ΑΟΖ. Μέχρι σήμερα έχουν αξιοποιήσει τη Συνθήκη περί τα 140 παράκτια κράτη.
14. Πότε ένα νησί δεν έχει υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ;
Οι βράχοι οι οποίοι δεν μπορούν να συντηρήσουν ανθρώπινη διαβίωση ή δική τους οικονομική ζωή, δεν θα έχουν αποκλειστική οικονομική ζώνη ή υφαλοκρηπίδα.
15. Τι προσπαθεί να κάνει η Τουρκία;
Η Τουρκία επιδιώκει να δημιουργήσει μια Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ) στη Μεσόγειο όπως έκανε και στην Μαύρη Θάλασσα, αγνοώντας τη Διεθνή Συνθήκη για το Δίκαιο της Θάλασσας και προσπαθώντας να αποκόψει την Ελλάδα από την Κύπρο.
---
